Η άνοιξη δεν είναι το ίδιο ευχάριστη για όλους. Σε κάποιους δημιουργεί διάθεση για βόλτες στη φύση και άλλους τους κλείνει στο σπίτι με μάτια και μύτη που «τρέχουν», βήχα και δυσκολία στην αναπνοή. Αν ανήκουμε στη δεύτερη κατηγορία, καιρός να επισκεφτούμε έναν αλλεργιολόγο. Μέχρι τότε, ας διαβάσουμε το κείμενο που ακολουθεί, για να βρούμε τις απαντήσεις στις πιο συνηθισμένες απορίες σχετικά με τις αλλεργίες της άνοιξης και να είμαστε υποψιασμένοι.

Μπορώ να γίνω ξαφνικά αλλεργικός;
Φυσικά. Άλλωστε, δεν κληρονομούμε τις ίδιες τις αλλεργίες, αλλά την προδιάθεση να αναπτύξουμε κάποια αλλεργία. Για να συμβεί αυτό, πρέπει να συνυπάρχουν παράγοντες ενδογενείς (π.χ. κάποια ορμονική αλλαγή, όπως συμβαίνει στην εγκυμοσύνη) και εξωγενείς (π.χ. στρες), καθώς φυσικά και η επαφή με το κατάλληλο αλλεργιογόνο. Διαφορετικά, είναι πιθανό η αλλεργική προδιάθεση να μην εκδηλωθεί ποτέ. Μπορεί επίσης κάποιος να μην εκδηλώσει αλλεργία μέχρι τα πρώτα χρόνια της ενήλικης ζωής του (που είναι το πιο σύνηθες), αλλά πολύ αργότερα (π.χ. στην ηλικία των 40 ή των 50 ετών), γιατί τότε συνέτρεξαν οι διάφοροι παράγοντες.

Ποια είναι τα συμπτώματα των ανοιξιάτικων αλλεργιών;
Έχουμε καταρροή, η μύτη «τρέχει», φτερνιζόμαστε συνεχώς, νιώθουμε μπούκωμα και αίσθηση φαγούρας στα μάτια, τη μύτη, τον λαιμό, τα αυτιά και τον ουρανίσκο, αναπνέουμε με ανοιχτό το στόμα γιατί η μύτη έχει κλείσει, μας γαργαλάει ο λαιμός μας και βήχουμε. Αυτά είναι τα βασικότερα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας, η οποία συνήθως συνυπάρχει με την επιπεφυκίτιδα, όπου τα μάτια κοκκινίζουν, δακρύζουν, εμφανίζουμε φαγούρα και συχνά φωτοφοβία. Σε πιο βαριές περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστεί έντονος βήχας, συριγμός στην αναπνοή ή «βράσιμο» στο στήθος και αναπνευστική δυσκολία, η οποία ενδεχομένως να μας οδηγήσει και στο νοσοκομείο. Σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για αλλεργικό άσθμα.

Πώς θα καταλάβω ότι πρόκειται για αλλεργία και όχι για συνάχι;
Πράγματι, τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας θυμίζουν ένα απλό κρυολόγημα και μπορεί να μας παραπλανήσουν. Ωστόσο, στην περίπτωση μιας ίωσης αισθανόμαστε επιπλέον κακουχία και ακεφιά, έχουμε έντονους πόνους στους μυς και στα οστά και κάποιες φορές ανεβάζουμε πυρετό, ενώ στην περίπτωση της αλλεργίας το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι ο έντονος κνησμός στα μάτια, τα αυτιά, τη μύτη, τον λαιμό, τον ουρανίσκο, ακόμα και τον φάρυγγα. Μία ακόμα διαφορά μεταξύ αλλεργίας και ίωσης είναι η διάρκειά τους. Αντίθετα με τις περισσότερες ιώσεις, που κρατάνε 3-4 ημέρες, οι αλλεργίες της άνοιξης ξεπερνούν τις 20-30 ημέρες.

Τι φταίει;
Τα κυριότερα αλλεργιογόνα της άνοιξης σχετίζονται με τη βλάστηση και την αναπαραγωγική ιδιότητα των φυτών που λαμβάνει χώρα αυτή την περίοδο. Οι μεγαλύτερες κατηγορίες των αλλεργιογόνων της άνοιξης είναι οι εξής:

  • Η γύρη του φυτού ελξίνη η φαρμακευτική ή Parietaria (ονομάζεται επίσης περδικάκι, παρθενούλι, αγριοβασιλικός κ.ά.), που ανθίζει συνήθως από τον Μάρτιο έως και τον Ιούνιο, ενώ εμφανίζεται και πάλι (με μικρότερη ένταση) το φθινόπωρο.
  • Η γύρη από τα άγρια σιτηρά, τα γρασίδια και τα καλλιεργημένα δημητριακά, που ανθίζουν στα μέσα προς τέλη Μαρτίου μέχρι και τέλη Μαΐου περίπου, ενώ υπάρχουν και καλοκαιρινά φυτά της οικογένειας, όπως η αγριάδα, η μουχρίτσα και το καλαμπόκι.
  • Η γύρη της ελιάς, που ανθίζει συνήθως τέλη Απριλίου μέχρι και τέλη Μαΐου.
  • Το ελληνικό κυπαρίσσι, που η μεγάλη του ανθοφορία είναι τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο, καθώς και εισαγόμενα φυτά που ανήκουν στην οικογένεια των κυπαρισσοειδών και συνεχίζουν την ανθοφορία τους καθ’ όλη τη διάρκεια της άνοιξης.
  • Τα ακάρεα της οικιακής σκόνης, ειδικά κατά τις μέρες που η θερμοκρασία δεν είναι πολύ χαμηλή και η υγρασία αυξάνεται, οπότε παρατηρείται έντονη αναπαραγωγική δραστηριότητα. Μεγάλη έξαρση εμφανίζουν την άνοιξη και μια δεύτερη -πιο μικρή- το φθινόπωρο, ενώ σε χαμηλότερο βαθμό προκαλούν πρόβλημα όλο τον χρόνο.
  • Οι μύκητες, που πολλαπλασιάζονται εξαιτίας της υψηλής θερμοκρασίας, καθώς και της αυξημένης υγρασίας και βλάστησης.

Γιατί ταλαιπωρούμαι περισσότερο στην πόλη;
Θα υπέθετε κανείς ότι εφόσον τα βασικά αλλεργιογόνα βρίσκονται στην ύπαιθρο, οι κάτοικοι των πόλεων θα παρουσίαζαν λιγότερες ή πιο ήπιες αλλεργίες. Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική. Η ατμοσφαιρική ρύπανση έχει επίπτωση τόσο στο ίδιο το αλλεργιογόνο όσο και στον δέκτη του, δηλαδή σε εμάς. Τι συμβαίνει ακριβώς; Στην πρώτη περίπτωση, τα διάφορα αλλεργιογόνα κυκλοφορούν στην ατμόσφαιρα και όταν συναντήσουν μικροσωματίδια ατμοσφαιρικών ρύπων, που αιωρούνται άφθονα στις πόλεις (π.χ. από εξατμίσεις αυτοκινήτων ή εκπομπές καυστήρων), γίνονται πιο ισχυρά, σαν να φορτίζονται. Από την άλλη πλευρά, η ατμοσφαιρική ρύπανση βλάπτει τον βλεννογόνο (το προστατευτικό κάλυμμα των αεροφόρων οδών του αναπνευστικού μας συστήματος), προκαλώντας φλεγμονή, και έτσι η «επιθετική» πλέον «αστική» γύρη διεισδύει ευκολότερα στον βλεννογόνο μας και δρα στο αναπνευστικό μας σύστημα, επιτείνοντας τα αλλεργικά συμπτώματα. Επιπλέον, το άγχος που ταλαιπωρεί την πλειονότητα των κατοίκων των πόλεων έχει βρεθεί ότι μπορεί να επιτείνει την εμφάνιση μιας αλλεργίας, να επιδεινώσει ή και να παρατείνει τα συμπτώματά της.

Πρέπει να πάρω φαρμακευτική αγωγή;
Φυσικά. Αν η αλλεργία που μας ταλαιπωρεί είναι διεγνωσμένη (π.χ. οφείλεται στη γύρη της ελιάς), ο αλλεργιολόγος μπορεί να μας συστήσει μια θεραπεία (γνωστή ως θεραπεία πρόληψης), η οποία πρέπει να ξεκινά τουλάχιστον μία εβδομάδα πριν αρχίσουν να δρουν τα συγκεκριμένα αλλεργιογόνα στην ατμόσφαιρα. Έτσι, ο οργανισμός είναι έτοιμος να αμυνθεί. Ο γιατρός εξατομικεύει την αγωγή αξιολογώντας το πρόσφατο ιστορικό μας (π.χ. την ένταση των συμπτωμάτων της προηγούμενης χρονιάς). Συνήθως, για τη ρινίτιδα συστήνονται αντιισταμινικά από το στόμα και στη συνέχεια τοπικά σκευάσματα (π.χ. ρινικά σπρέι), ενώ στην περίπτωση της επιπεφυκίτιδας δίνονται αντιισταμινικά από το στόμα, καθώς και αντιισταμινικά σκευάσματα για τοπική χρήση και αντιφλεγμονώδη (για τις πιο βαριές περιπτώσεις) ή προληπτικές σταγόνες (κολλύρια), που ακινητοποιούν τα κύτταρα της αλλεργίας στα μάτια. Όσο για το αλλεργικό άσθμα, χορηγούνται εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά και αντιφλεγμονώδη (για την οξεία φάση), καθώς και κορτικοστεροειδή και αντιλευκοτριενικά δισκία (προφυλακτικά). Αν παράλληλα με το άσθμα συνυπάρχει και ρινίτιδα, είναι σημαντικό να ακολουθήσουμε ταυτόχρονα και θεραπεία για τη ρινίτιδα, γιατί αν δεν θεραπευτεί ικανοποιητικά, δεν θα θεραπευτεί ούτε και το άσθμα.

Αν δεν ακολουθήσω κάποια θεραπεία, υπάρχει πρόβλημα;
Ναι. Η φαρμακευτική αγωγή, πέρα από την ανακούφιση των συμπτωμάτων, έχει ως στόχο και την πρόληψη τυχόν επιπλοκών, όπως είναι η χρόνια ρινίτιδα, η ιγμορίτιδα και η ωτίτιδα (ιδιαίτερα στα παιδιά). Στο άσθμα επίσης η έγκαιρη και ορθολογική θεραπευτική αντιμετώπιση μπορεί να προλάβει χρόνιες μη αναστρέψιμες βλάβες, αλλά και κρίσεις άσθματος, που είναι δυνατό να μας οδηγήσουν στο νοσοκομείο και πολύ σπάνια να απειλήσουν ακόμα και τη ζωή μας.

Μπορώ να απαλλαγώ οριστικά από τις αλλεργίες;
Η ριζική θεραπεία των αλλεργιών ονομάζεται ανοσοθεραπεία ή απευαισθητοποίηση. Ουσιαστικά, ο ασθενής εκτίθεται τακτικά σε μικρές, προοδευτικά αυξανόμενες δόσεις από το αλλεργιογόνο που προκαλεί αντίδραση στον οργανισμό του. Στόχος είναι να συνηθίσει το ανοσοποιητικό του σύστημα το αλλεργιογόνο και σταδιακά να μειωθεί η αλλεργική αντίδραση, μέχρι να γίνει μηδενική (ανοσολογική ανοχή). Η διαδικασία αυτή γίνεται με δύο τρόπους. Η πρώτη επιλογή είναι οι υποδόριες ενέσεις, που γίνονται μία φορά την εβδομάδα τους πρώτους μήνες και μία φορά τον μήνα στη συνέχεια.
Η δεύτερη εκδοχή αναφέρεται σε υπογλώσσιες σταγόνες, που δίνονται αρχικά σε καθημερινή βάση. Η ανοσοθεραπεία διαρκεί 3-5 χρόνια, ενώ κατά το διάστημα αυτό τα συμπτώματα είναι εμφανώς μειωμένα. Βασικά πλεονεκτήματα της μεθόδου είναι:
1) Αν έχουμε ρινίτιδα και υποβληθούμε σε ανοσοθεραπεία, μειώνονται οι πιθανότητες να αναπτύξουμε άσθμα. 2) Περιορίζεται η πιθανότητα να αναπτύξουμε αλλεργία και σε άλλα αλλεργιογόνα στο μέλλον. 3) Όταν ολοκληρωθεί η ανοσοθεραπεία, το θεραπευτικό αποτέλεσμα μπορεί να διαρκέσει χρόνια ή και για πάντα. Επιπλέον, όσον αφορά τις εγκύους, αν βρίσκονται σε ανοσοθεραπεία συντήρησης, η οποία προχωρά καλά, δεν χρειάζεται να τη διακόψουν ούτε κατά την ευαίσθητη περίοδο του πρώτου τριμήνου.

Συχνά ενοχοποιούμε το πεύκο για τις αλλεργίες που μας ταλαιπωρούν. Οι ειδικοί, όμως, εξηγούν ότι το πεύκο ευθύνεται για εξαιρετικά μικρό ποσοστό αλλεργιών

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗ δρ. ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΚΟΝΤΟΥ-ΦΙΛΗ, αλλεργιολόγο.