Η ακούσια απώλεια ούρων περιορίζει την κοινωνική μας ζωή, δημιουργεί προβλήματα στις επαγγελματικές μας υποχρεώσεις, δυσχεραίνει τις σεξουαλικές μας σχέσεις, επηρεάζει αρνητικά τη φυσική, συναισθηματική και ψυχική μας κατάσταση, προκαλώντας συχνά αισθήματα ντροπής, απομόνωσης ή κατάθλιψης. Παρότι υποβαθμίζει τη συνολική ποιότητα της ζωής μας, οι περισσότεροι συνήθως επιλέγουμε να την κρύβουμε και να υποφέρουμε σιωπηλά αντί να την αντιμετωπίζουμε. Ρωτήσαμε λοιπόν και μάθαμε τα πάντα γι’ αυτήν και κυρίως για τις θεραπείες που θα μας βγάλουν από τη δύσκολη θέση γρήγορα, ανώδυνα και οριστικά
Το προφίλ του προβλήματος
Η ακράτεια ούρων χαρακτηρίζεται από ακούσια και ανεξέλεγκτη απώλεια ούρων. Αφορά κυρίως μεγαλύτερες ηλικίες, ωστόσο ταλαιπωρεί και νεότερους ανθρώπους και κυρίως γυναίκες. Προκαλείται όταν υπάρχει βλάβη στον σφιγκτηριακό μηχανισμό ή παθογένεια στη λειτουργία της ουροδόχου κύστης.
Τα είδη της
Από προσπάθεια: Ο σφιγκτήρας δεν λειτουργεί σωστά ή δεν έχει την απαιτούμενη αντοχή, με αποτέλεσμα να υπάρχει απώλεια ούρων όταν η πίεση στην κύστη ξεπερνά κάποιο όριο (π.χ. σε βήχα, γέλιο, φτέρνισμα ή κατά την προσπάθειά μας να σηκωθούμε από το κρεβάτι). Η ακράτεια αυτού του τύπου αφορά την πλειονότητα των περιπτώσεων.
Επιτακτικού τύπου: Εκδηλώνεται με την ξαφνική και έντονη επιθυμία για ούρηση, η οποία δεν μπορεί να ανασταλεί, και οφείλεται στην υπερλειτουργία της κύστης. Αυτό το είδος ακράτειας παρουσιάζεται συχνότερα σε γυναίκες άνω των 55-60 ετών.
Μεικτού τύπου: Όταν συνυπάρχουν οι δύο προηγούμενες μορφές ακράτειας.
Από υπερπλήρωση: Στις περιπτώσεις αυτές υπάρχει χρόνια κατακράτηση ούρων, κυρίως λόγω υποκυστικού κωλύματος (υπερτροφία του προστάτη) ή ατονίας της κύστης.
Οι συχνότεροι… ένοχοι
Πολλοί και δύσκολοι τοκετοί: Ύστερα από έναν πολύωρο τοκετό ή τη γέννηση ενός μεγαλόσωμου παιδιού, είναι πιθανό να προκληθούν κακώσεις στον μηχανισμό της ούρησης. Σε αυτήν την περίπτωση, παρατηρείται ακράτεια από προσπάθεια ή μεικτού τύπου. Επίσης, οι πολλές γέννες μπορούν να οδηγήσουν σε χαλάρωση του γεννητικού συστήματος, γεγονός που μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες εμφάνισης ακράτειας ούρων.
Εμμηνόπαυση: Η έλλειψη των οιστρογόνων κατά την εμμηνόπαυση προκαλεί, μεταξύ άλλων, ξηρότητα στον κόλπο και στην ουρήθρα, με αποτέλεσμα να χάνεται η απαραίτητη ελαστικότητα στην περιοχή. Προκαλείται ακράτεια επιτακτικού τύπου.
Οι πολλές επεμβάσεις: Είναι πιθανό η λειτουργία της κύστης να απορρυθμιστεί από γυναικολογικές επεμβάσεις ή επεμβάσεις στην κοιλιά.
Νευρολογικές παθήσεις: Παθήσεις όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας ή άλλα νευρολογικά προβλήματα, όπως κακώσεις στη σπονδυλική στήλη, είναι δυνατόν να προκαλέσουν ατονία στον μηχανισμό της ούρησης. Προκαλείται ακράτεια επιτακτικού τύπου.
Παχυσαρκία, δυσκοιλιότητα, χρόνιος βήχας: Προκαλούν την αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης, με αποτέλεσμα να αυξάνεται και η πίεση που δέχεται η ουροδόχος κύστη.
Φάρμακα: Μία κατηγορία αντικαταθλιπτικών, υπνωτικών και αναλγητικών φαρμάκων ενοχοποιείται για την πρόκληση ατονίας στην ουροδόχο κύστη και επομένως διαταραχής στο ουροποιητικό σύστημα.
ΣΗΜ.: Οι παραπάνω λόγοι από μόνοι τους δεν προκαλούν ακράτεια, μπορεί όμως να επιδεινώσουν την κατάσταση σε ανθρώπους που έχουν βλάβη στον σφιγκτήρα.
Η ώρα της διάγνωσης
Στο 80% των περιπτώσεων, ο ουρολόγος μόνο με τη λήψη του ιστορικού της γυναίκας και την απαραίτητη κλινική εξέταση είναι σε θέση να διαπιστώσει το είδος της ακράτειας. Συνεκτιμώντας δε τη συχνότητα και την ποσότητα των ούρων που χάνονται, αντιλαμβάνεται και τη σοβαρότητά της (ελαφριά, μέτρια, βαριά). Αν κριθεί σκόπιμο, γίνεται ουροδυναμικός έλεγχος, υπερηχογράφημα ή/και κυστεοσκόπηση, προκειμένου να ελεγχθεί η λειτουργία της ουροδόχου κύστης και να μετρηθούν οι πιέσεις που ασκούνται σε αυτήν, καθώς και να ελεγχθεί το υπόλειμμα ούρων. Σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις, πραγματοποιείται και πυελογραφία (κλασική ή αξονική). Επίσης, κάποιες φορές γίνεται και γυναικολογική εξέταση, ώστε να αποκλειστούν άλλα προβλήματα, όπως πρόπτωση της μήτρας, κυστεοκήλη, χαλάρωση κόλπου κ.λπ.
Με τη βοήθεια των ειδικών
Ανάλογα με το ιστορικό της γυναίκας, το είδος της ακράτειας και τον βαθμό που αυτή επηρεάζει την καθημερινότητα και την κοινωνική της ζωή, ο ουρολόγος αποφασίζει τη θεραπεία που πρέπει να εφαρμοστεί.
Συντηρητική αγωγή: Στις περιπτώσεις που η ακράτεια δεν είναι σοβαρής μορφής, γίνεται προσπάθεια ώστε η κατάσταση να αντιμετωπιστεί με φαρμακευτική αγωγή. Συνήθως χορηγούνται αντιχολινεργικά και αντισπασμωδικά φάρμακα, ενώ κάποιες φορές συστήνεται και μια ειδική κατηγορία αντικαταθλιπτικών. Σε σπάνιες περιπτώσεις, εμφανίζονται ελαφριές παρενέργειες, όπως ξηροστομία ή δυσκοιλιότητα.
Δημοφιλείς επεμβάσεις
* Στις γυναίκες που έχουν αποκτήσει παιδιά και ταλαιπωρούνται με ακράτεια από προσπάθεια, ο γιατρός συστήνει την τοποθέτηση κολπικής ταινίας ελεύθερης τάσης (TVT). Πρόκειται για ειδική ταινία, που τοποθετείται στη μέση της ουρήθρας, με σκοπό να την ανορθώσει και να αποκαταστήσει τη θέση της. Η επέμβαση είναι εύκολη, γρήγορη και ανώδυνη, δεν απαιτεί νοσηλεία στο νοσοκομείο και έχει μόνιμο αποτέλεσμα. Επίσης, επιτρέπει στην πάσχουσα να επιστρέψει στις καθημερινές της δραστηριότητες σε δύο ημέρες μετά την επέμβαση.
* Οι περιπτώσεις ακράτειας επιτακτικού τύπου αντιμετωπίζονται με ενέσεις αλλαντικής τοξίνης (μπότοξ) στο εσωτερικό της ουροδόχου κύστης. Η εφαρμογή τους είναι εύκολη και ανώδυνη, ωστόσο το αποτέλεσμα που προσφέρουν είναι προσωρινό (κατά μέσο όρο 3-8 μήνες). Γι’ αυτό, καλό είναι πριν την επέμβαση να εξετάζεται αν αξίζει η εφαρμογή τους.
Γνωστά βοηθήματα
* Αλοιφή οιστρογόνων: Στις γυναίκες που έχουν μπει στην εμμηνόπαυση, ο γιατρός μπορεί να συστήσει την αλοιφή οιστρογόνων. Η δράση της είναι ευεργετική τόσο για τον κόλπο όσο και για τον μηχανισμό της ούρησης. Ενδείκνυται για όλα τα είδη ακράτειας. Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι προσφέρει ανακούφιση και σε καμία περίπτωση δεν λύνει το πρόβλημα.
* Τεχνικές εκπαίδευσης: Πρόκειται για εναλλακτικές μεθόδους που εκπαιδεύουν την ουροδόχο κύστη και τους μυς γύρω από το σύστημα ούρησης και εγκράτειας.
Τι περνάει από το χέρι μας
Για οποιοδήποτε είδος ακράτειας θα πρέπει να απευθυνόμαστε αποκλειστικά στον ουρολόγο, ο οποίος είναι αρμόδιος να θεραπεύσει το πρόβλημα. Ωστόσο, η λήψη κάποιων μέτρων από εμάς τους ίδιους ενδεχομένως να μπορεί να βελτιώσει την κατάσταση, αν φυσικά πρόκειται για ακράτεια ελαφριάς μορφής.
* Υγιές έντερο: Η δυσκοιλιότητα επιδεινώνει την ακράτεια. Γι’ αυτό, συστήνεται μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες, που διευκολύνει την κινητικότητα του εντέρου.
* Σωστή γυμναστική: Καλό είναι να αποφεύγουμε τις ασκήσεις με βάρη, διότι αυξάνουν την ενδοκοιλιακή πίεση και επιτείνουν την ακράτεια.
* Προσοχή στα υγρά: Συνιστάται να περιορίσουμε το αλκοόλ, τον καφέ, το τσάι και τα αναψυκτικά τύπου κόλα, που είναι διουρητικά. Επίσης, θα βοηθήσει σημαντικά αν η λήψη των υγρών δεν γίνεται μαζί, αλλά κατανέμεται σωστά κατά τη διάρκεια της ημέρας (π.χ. ανά δίωρο).
* Ασκήσεις Kegel: Πρόκειται για εύκολες ασκήσεις του πυελικού εδάφους, που συμβάλλουν στην τόνωση των μυών γύρω από την ουρήθρα. Ένας απλός τρόπος είναι να συστέλλουμε τους συγκεκριμένους μυς, σαν να θέλουμε να διακόψουμε την ούρηση, να μένουμε σε αυτήν τη θέση για 5΄΄ και κατόπιν να χαλαρώνουμε. Αρκετές τέτοιες ασκήσεις καθημερινά μπορούν να περιορίσουν σημαντικά το πρόβλημα.
Τip: Επισκεπτόμαστε την τουαλέτα όταν νιώσουμε την ανάγκη να ουρήσουμε και
πριν φτάσουμε στο σημείο να μην μπορούμε
να κρατηθούμε και όχι προληπτικά.
Η ακράτεια ούρων στον άνδρα
Η ακράτεια στους άνδρες είναι περιορισμένη και οφείλεται κυρίως σε παθολογικά αίτια. Ατονία στην ουροδόχο κύστη προκαλείται από υπερτροφία του προστάτη, από νευρολογικές παθήσεις ή από ριζικές επεμβάσεις, όπως η προστατεκτομή. Οι θεραπείες που ακολουθούνται για την αντιμετώπισή της είναι οι ίδιες με τις αντίστοιχες της γυναικείας ακράτειας (φάρμακα και επεμβάσεις για την τοποθέτηση ειδικών ταινιών και τεχνητών σφιγκτήρων).
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον Ηλία Δαβίλλα, χειρουργό ουρολόγο, συνεργάτη του νοσοκομείου «ΥΓΕΙΑ».
