Οι περισσότεροι ερευνητές αναλύουν τη μνήμη σε μια διαδικασία που περιλαμβάνει πέντε κύρια στάδια: κωδικοποίηση, αποθήκευση, ανάκληση, ανάκτηση και λήθη.
Κάθε στάδιο μπορεί να επηρεαστεί από διαφορετικούς παράγοντες, οι οποίοι μπορούν να επηρεάσουν το πόσο καλά απομνημονεύονται οι πληροφορίες. Ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά σε κάθε ένα από τα στάδια της μνήμης.
Στάδιο 1: Κωδικοποίηση
Η κωδικοποίηση είναι το πρώτο στάδιο της μνήμης και αναφέρεται στη διαδικασία μετατροπής των πληροφοριών σε μορφή που μπορεί να αποθηκευτεί στη μνήμη μας:
- Η κωδικοποίηση συμβαίνει όταν δίνουμε προσοχή στις πληροφορίες. Για παράδειγμα, εάν προσπαθείτε να θυμηθείτε μια λίστα με είδη παντοπωλείου, θα χρειαστεί να δώσετε προσοχή στα είδη της λίστας για να τα κωδικοποιήσετε στη μνήμη σας.
- Οι πληροφορίες κωδικοποιούνται σε μορφή που μπορεί να αποθηκευτεί στη μνήμη μας. Για παράδειγμα, όταν βλέπουμε μια νέα λέξη, συχνά την κωδικοποιούμε λέγοντας τη λέξη δυνατά ή γράφοντάς την.
- Η κωδικοποίηση μας επιτρέπει να έχουμε πρόσβαση σε πληροφορίες αργότερα. Για παράδειγμα, εάν κωδικοποιήσετε μια λίστα με είδη παντοπωλείου, θα μπορείτε να ανακτήσετε αυτές τις πληροφορίες όταν τις χρειάζεστε.
- Η διαδικασία της κωδικοποίησης μπορεί να επηρεαστεί από εξωτερικούς παράγοντες, όπως το άγχος ή η κόπωση. Για παράδειγμα, εάν προσπαθείτε να κωδικοποιήσετε μια λίστα με είδη παντοπωλείου αλλά αισθάνεστε άγχος, μπορεί να δυσκολεύεστε να θυμηθείτε τα είδη στη λίστα.
- Η κωδικοποίηση είναι ένα απαραίτητο βήμα για το σχηματισμό μακροπρόθεσμων αναμνήσεων. Για παράδειγμα, εάν θέλετε να θυμάστε μια λίστα με είδη παντοπωλείου για περισσότερο από λίγα λεπτά, θα χρειαστεί να κωδικοποιήσετε αυτές τις πληροφορίες στη μακροπρόθεσμη μνήμη σας.
Στάδιο 2: Αποθήκευση
Η αποθήκευση αναφέρεται στη διαδικασία διατήρησης των πληροφοριών στη μνήμη μας, ώστε να έχουμε πρόσβαση σε αυτές αργότερα. Όταν αποθηκεύουμε πληροφορίες στη μνήμη μας, ουσιαστικά δημιουργούμε μια διανοητική αναπαράσταση αυτών των πληροφοριών. Αυτή η νοητική αναπαράσταση μπορεί να έχει τη μορφή εικόνας, ήχου ή συναισθήματος.
- Υπάρχουν δύο τύποι αποθήκευσης: η βραχυπρόθεσμη μνήμη (STM) και η μακροπρόθεσμη μνήμη (LTM). Αυτοί οι δύο τύποι αποθήκευσης εξυπηρετούν διαφορετικούς σκοπούς.
- Το STM είναι το μέρος όπου οι πληροφορίες αποθηκεύονται μόνο για σύντομο χρονικό διάστημα. Για παράδειγμα, εάν προσπαθείτε να θυμηθείτε έναν αριθμό τηλεφώνου, θα μπορείτε να διατηρήσετε αυτές τις πληροφορίες στο STM σας μόνο για ένα σύντομο χρονικό διάστημα πριν ξεχαστούν.
- Το LTM είναι το μέρος όπου αποθηκεύονται οι πληροφορίες για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Για παράδειγμα, εάν κωδικοποιήσετε μια συνταγή στο LTM σας, θα μπορείτε να ανακτήσετε αυτές τις πληροφορίες εβδομάδες ή και μήνες αργότερα.
- Η χωρητικότητα του STM είναι περιορισμένη, αλλά η χωρητικότητα του LTM είναι σχεδόν απεριόριστη. Για παράδειγμα, μπορείτε να θυμάστε μόνο μερικά αντικείμενα από μια λίστα παντοπωλείου εάν αποθηκεύσετε αυτές τις πληροφορίες στο STM σας – αλλά μπορείτε να αποθηκεύσετε απεριόριστο αριθμό αντικειμένων στο LTM σας.
- Οι πληροφορίες μπορούν να μεταφερθούν από το STM στο LTM, αλλά η διαδικασία δεν είναι πάντα τέλεια. Για παράδειγμα, μπορεί να προσπαθήσετε να θυμηθείτε μια λίστα παντοπωλείου επαναλαμβάνοντας τα είδη στον εαυτό σας, αλλά μπορεί να ξεχάσετε κάποια από τα στοιχεία της λίστας.
Στάδιο 3: Ανάκληση
Η ανάκληση αναφέρεται στη διαδικασία ανάκτησης πληροφοριών από τη μνήμη μας. Για να ανακαλέσουμε πληροφορίες από τη μνήμη μας, πρέπει πρώτα να έχουμε κωδικοποιήσει και αποθηκεύσει αυτές τις πληροφορίες στη μνήμη μας.
- Η ανάκληση είναι η διαδικασία ανάκτησης πληροφοριών από τις αποθήκες μνήμης μας. Όταν ανακαλούμε πληροφορίες, «βιώνουμε ξανά» το γεγονός που αρχικά κωδικοποιήθηκε στο σύστημα μνήμης μας.
- Υπάρχουν δύο τύποι ανάκλησης: δωρεάν ανάκληση και ανάκληση με υπαινιγμούς. Η δωρεάν ανάκληση είναι όταν θυμόμαστε πληροφορίες χωρίς συνθήματα ή προτροπές. Η υπενθύμιση είναι όταν θυμόμαστε πληροφορίες με τη βοήθεια συνθηκών ή προτροπών.
- Η ανάκληση μπορεί να επηρεαστεί από διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της διάθεσης ή της συναισθηματικής κατάστασης του ατόμου.
Στάδιο 4: Ανάκτηση
Η ανάκτηση είναι παρόμοια με την ανάκληση: η ανάκτηση είναι η διαδικασία ενεργητικής αναζήτησης πληροφοριών στις αποθήκες μνήμης μας, ενώ η ανάκληση είναι η διαδικασία παθητικής ανάκλησης πληροφοριών.
- Η ανάκτηση είναι η διαδικασία πρόσβασης σε πληροφορίες από τη μνήμη μας. Για παράδειγμα, εάν προσπαθείτε να θυμηθείτε το όνομα ενός ατόμου που γνωρίσατε σε ένα πάρτι, θα χρειαστεί να ανακτήσετε αυτές τις πληροφορίες από τη μνήμη σας.
- Συχνά χρησιμοποιούμε ενδείξεις ανάκτησης για να μας βοηθήσουν να βρούμε τις πληροφορίες που αναζητούμε. Για παράδειγμα, εάν προσπαθείτε να θυμηθείτε το όνομα ενός ατόμου που γνωρίσατε σε ένα πάρτι, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μια μοναδική πτυχή της εμφάνισής του.
- Η ανάκτηση μπορεί να επηρεαστεί από παράγοντες όπως η ανησυχία, το άγχος ή η κούραση. Για παράδειγμα, εάν προσπαθείτε να θυμηθείτε το όνομα ενός ατόμου που γνωρίσατε σε ένα πάρτι αλλά αισθάνεστε άγχος, μπορεί να έχετε δυσκολία να ανακτήσετε αυτές τις πληροφορίες.
- Η διαδικασία ανάκτησης ξεκινά συχνά με προσοχή. Εάν δεν προσέχουμε κάτι, είναι λιγότερο πιθανό να το ανασύρουμε από τη μνήμη μας.
- Η ανάκτηση είναι απαραίτητο βήμα για το σχηματισμό μακροχρόνιων αναμνήσεων.
Στάδιο 5: Λήθη
Η λήθη αναφέρεται στην αδυναμία ανάκτησης πληροφοριών από τη μνήμη. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους μπορεί να ξεχάσουμε κάτι, συμπεριλαμβανομένης της αποτυχίας να κωδικοποιήσουμε επαρκώς τις πληροφορίες εξαρχής ή των δυσκολιών που σχετίζονται με συναισθηματικά κίνητρα στην ανάκτηση πληροφοριών, όταν τις χρειαζόμαστε.
- Η λήθη είναι η διαδικασία απώλειας πληροφοριών από τη μνήμη μας. Για παράδειγμα, εάν ξεχάσετε το όνομα ενός ατόμου που γνωρίσατε σε ένα πάρτι, έχετε χάσει αυτές τις πληροφορίες από τη μνήμη σας.
- Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους μπορεί να ξεχάσουμε κάτι. Για παράδειγμα, μπορεί να ξεχάσουμε το όνομα ενός ατόμου που γνωρίσαμε σε ένα πάρτι επειδή δεν το προσέχαμε εκείνη τη στιγμή.
- Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι λήθης: η αναδρομική παρέμβαση και η προληπτική παρέμβαση. Η αναδρομική παρέμβαση είναι όταν νέες πληροφορίες παρεμβαίνουν στην ικανότητά μας να θυμόμαστε παλιές πληροφορίες. Η προληπτική παρέμβαση είναι όταν παλιές πληροφορίες παρεμβαίνουν στην ικανότητά μας να θυμόμαστε νέες πληροφορίες.
- Η λήθη είναι ένα φυσιολογικό μέρος της μνήμης. Δεν είναι, δηλαδή, απαραίτητα σημάδι προβλήματος.
Συμπερασματικά, η μνήμη είναι μια πολύπλοκη διαδικασία που περιλαμβάνει πολλά διαφορετικά στάδια. Κατανοώντας πώς λειτουργεί κάθε στάδιο, μπορείτε να κατανοήσετε καλύτερα πώς λειτουργεί η μνήμη μας ως σύνολο.
