Μπορεί ο όρος «καντιντίαση» να σας είναι άγνωστος, όμως πολλές καθημερινές ενοχλήσεις τελικά οφείλονται σε αυτήν. Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, η έξαρση των κρουσμάτων που παρατηρείται -με τις γυναίκες να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα σε μεγαλύτερη συχνότητα και ένταση- ανάγκασε τους ειδικούς να το ερευνήσουν πληρέστερα. Τι είναι, λοιπόν, η καντιντίαση; Ποιοι παράγοντες ευνοούν την εμφάνισή της και τι μπορούμε να κάνουμε για να την προλάβουμε ή να την αντιμετωπίσουμε;
Καντιντίαση (Candidiasis) λέγεται η μυκητίαση για την οποία ευθύνεται οποιοσδήποτε ζυμομύκητας από το γένος Candida, με πιο συνηθισμένο τον Candida albicans. O μύκητας αυτός ζει… στους περισσότερους από εμάς χωρίς να δημιουργεί προβλήματα, καθώς υπό κανονικές συνθήκες ελέγχεται από το ανοσοποιητικό σύστημα και από τη φυσιολογική μικροχλωρίδα που υπάρχει στον πεπτικό σωλήνα, δηλαδή από τους υπόλοιπους μικροοργανισμούς του εντέρου. Μάλιστα, η φυσιολογική αυτή χλωρίδα παράγει αμινοξέα, βιταμίνες (Β και Κ) και αντιβιοτικές ουσίες που προστατεύουν το βλεννογόνο, σκοτώνοντας τα εχθρικά βακτήρια ή αλλάζοντας το pH (την οξύτητα) του εντέρου, ώστε αυτά να μην μπορούν να επιζήσουν. Όταν όμως η ισορροπία ωφέλιμων και βλαβερών βακτηρίων διαταραχθεί, οι μύκητες πολλαπλασιάζονται πρωτίστως στο παχύ έντερο, απελευθερώνοντας τοξικές ουσίες, που επηρεάζουν και άλλα μέρη του σώματος.
Oι παράγοντες που μπορούν να διαταράξουν την ισορροπία της χλωρίδας του εντέρου είναι πολλοί και διαφορετικοί. Στις μέρες μας, μερικοί από τους πιο σημαντικούς είναι οι εξής:
• Η υπερβολική και συχνή χρήση αντιβιοτικών, ιδίως από το στόμα.
• Η λήψη σκευασμάτων όπως τα κορτικοστεροειδή, τα αντισυλληπτικά και τα καθαρτικά.
• Η ορμονική θεραπεία που ακολουθούν ορισμένες γυναίκες.
• O διαβήτης.
• Η χρόνια δυσκοιλιότητα.
• Η εγκυμοσύνη.
• Το στρες και η συναισθηματική φόρτιση.
• Η σύγχρονη διατροφή, η οποία είναι πλούσια σε υδατάνθρακες και ζάχαρη, άριστες «τροφές» για το ζυμομύκητα.
Oι τοξίνες που παράγονται από το μύκητα Candida μπορεί να προκαλέσουν μια πληθώρα συμπτωμάτων στο πεπτικό, το αναπνευστικό, το λεμφικό, το νευρικό, το αναπαραγωγικό, το ενδοκρινικό και το μυοσκελετικό σύστημα. Έτσι, παρατηρούνται αρκετά συχνά: • Λοιμώξεις του αναπνευστικού (μπούκωμα), • δερματολογικά προβλήματα (έκζεμα), • φαγούρα στα γεννητικά όργανα, • μυκητιάσεις στα πόδια, • στοματίτιδες, • κολπίτιδες που υποτροπιάζουν, • διαταραχές περιόδου, • μειωμένη λίμπιντο. Εξίσου συνηθισμένα είναι ακόμη: • Τα πεπτικά προβλήματα, όπως πρήξιμο, δυσκοιλιότητα, διάρροια, δυσανεξία, • ο πόνος στις αρθρώσεις και τους μυς • το μούδιασμα των άκρων. Τέλος, η καντιντίαση μπορεί να εκδηλωθεί και με: • Πονοκεφάλους, • εκνευρισμό, • προβλήματα μνήμης, • αδυναμία συγκέντρωσης, • κόπωση, • υπνηλία, • ανεξήγητη αύξηση βάρους. Επιπλέον, μερικές φορές μπορεί να έχετε διάφορες ασήμαντες, κατά τα άλλα, ενοχλήσεις για τις οποίες όμως κανείς δεν έχει εξήγηση.
Στα υγιή άτομα η καντιντίαση εκδηλώνεται συνήθως ως τοπική μόλυνση του δέρματος ή των βλεννογόνων, ενώ στα άτομα με ανοσοανεπάρκεια ή σε ανοσοκαταστολή μπορεί να οδηγήσει σε εντονότερα προβλήματα. Αν η κατάσταση δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί με τον καιρό να επιδεινωθεί και να οδηγήσει σε εσωτερικές λοιμώξεις ενώ σε βαριές περιπτώσεις ενδέχεται να προκαλέσει υπογονιμότητα (σε γυναίκες), ακόμα και γενικευμένη σηψαιμία. Πάντως, η εξέλιξη της πάθησης εξαρτάται και από τη γενικότερη κατάσταση της υγείας του ασθενούς. Έτσι, το πρόβλημα επιδεινώνεται αν το ανοσοποιητικό σας σύστημα είναι ήδη φορτισμένο επειδή καπνίζετε, πίνετε αλκοόλ, ζείτε σε μολυσμένη ατμόσφαιρα ή αν το ίδιο το ανοσοποιητικό σας σύστημα είναι αποδυναμωμένο (είστε για παράδειγμα αλλεργικοί).
• Στις περισσότερες περιπτώσεις η αντιμετώπιση της καντιντίασης είναι απλή. Η θεραπεία συνήθως διαρκεί 5-8 μήνες, ανάλογα με την κατάσταση του ασθενούς, και μπορεί να περιλαμβάνει αντιμυκητιασικά σκευάσματα, που καταστέλλουν την ανάπτυξη του ζυμομύκητα Candida, σκευάσματα που επαναφέρουν τη φυσιολογική χλωρίδα του εντέρου (πρεβιοτικά και προβιοτικά), ομοιοπαθητικά φάρμακα. Επιπλέον,καλό θα είναι να αποφεύγεται όσο γίνεται η χρήση αντιβιοτικών και ορμονικών σκευασμάτων, επειδή καταστρέφουν μεγάλο ποσοστό βακτηρίων.
• Αν κριθεί απαραίτητο, αποκλείονται οι επεξεργασμένοι υδατάνθρακες, η ζάχαρη και οι τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε μύκητες (τυρί ροκφόρ) ή υγρασία (ψωμί). Ακόμα, σημαντική είναι η γενικότερη τόνωση του ανοσοποιητικού συστήματος με βιταμίνες και ιχνοστοιχεία μέσω του εμπλουτισμού της διατροφής με λαχανικά, φρούτα και δημητριακά. Για να έχετε μακροπρόθεσμα αποτελέσματα χωρίς συνεχείς υποτροπές, απαραίτητη είναι, εκτός από την ισορροπημένη διατροφή, και η συστηματική άσκηση.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κ. Αδαμαντίνη Κυριακού, επίκουρο καθηγήτρια Μικροβιολογίας στο Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας-Διατροφής του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου.
Αν και η διάγνωση της καντιντίασης είναι σχετικά απλή, λίγες φορές οι ειδικοί καταλήγουν σε αυτήν, καθώς οι πληροφορίες γύρω από τη συγκεκριμένη πάθηση είναι περιορισμένες. Επιπλέον, η αρκετά πλούσια και διαφορετική συμπτωματολογία της έχει ως αποτέλεσμα οι ειδικοί να ερευνούν κάθε σύμπτωμα χωριστά και όχι ως σύνολο. Πάντως, πρωταρχικό ρόλο στη διάγνωσή της παίζει η λήψη πλήρους ιστορικού από το γιατρό και μια σειρά από εξετάσεις, όπως καλλιέργεια ούρων και κοπράνων. Ένας τρόπος για να καταλάβετε αν το πρόβλημά σας οφείλεται στην Candida είναι το τεστ της ζάχαρης: Παρατηρήστε δηλαδή αν τα συμπτώματά σας επιδεινώνονται ή υποχωρούν, αυξάνοντας ή διακόπτοντας την κατανάλωσή της αντίστοιχα.