Τα τελευταία χρόνια, η ηλικία κατά την οποία οι άνδρες στην Ευρώπη αποφασίζουν να παντρευτούν για πρώτη φορά παρουσιάζει συνεχή αύξηση. Το φαινόμενο αυτό, που παρατηρείται σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες, αντικατοπτρίζει βαθιές κοινωνικές, πολιτισμικές και οικονομικές αλλαγές που έχουν μεταμορφώσει τη δομή της οικογένειας και τις αντιλήψεις γύρω από τον γάμο.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία από τη Eurostat και τη UNECE, ο μέσος όρος ηλικίας γάμου στους άνδρες στην Ευρώπη κυμαίνεται πλέον μεταξύ 30 και 35 ετών, όταν πριν από μερικές δεκαετίες ήταν κάτω από τα 27. Σε χώρες της Βόρειας Ευρώπης, όπως η Σουηδία (34,7), η Δανία (33,9) και η Ισλανδία (33,6), η ηλικία είναι ακόμη υψηλότερη. Στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη, όπως η Γερμανία (32,6), η Γαλλία (31,1) και η Ολλανδία (31,2), οι μέσοι όροι παραμένουν επίσης υψηλοί.
Ανάλογη τάση παρατηρείται και στη Νότια Ευρώπη. Στην Ιταλία και την Ελλάδα, ο μέσος όρος γάμου για άνδρες φτάνει τα 31,6 έτη, ενώ στην Ισπανία ανέρχεται στα 31,2. Αυτές οι ηλικίες είναι αρκετά αυξημένες σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες, όπου στις ίδιες χώρες ο γάμος γινόταν συχνά πριν από τα 27.
Η Ελλάδα ακολουθεί πλήρως αυτή τη γενικότερη ευρωπαϊκή τάση. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία για το 2023, η μέση ηλικία πρώτου γάμου για τους άνδρες στην Ελλάδα ήταν 34,1 έτη. Η σταδιακή αυτή αύξηση είναι ενδεικτική των ευρύτερων αλλαγών που συντελούνται στην ελληνική κοινωνία, ιδίως μετά την οικονομική κρίση, αλλά και λόγω της υιοθέτησης πιο «δυτικών» μοντέλων ζωής από τις νεότερες γενιές.
Η αύξηση της ηλικίας γάμου δεν είναι τυχαία. Οφείλεται σε μια σειρά από διαρθρωτικούς και κοινωνικούς παράγοντες:
Παρατεταμένη φοίτηση και επαγγελματική σταδιοδρομία: Η πλειονότητα των νέων πλέον σπουδάζει για περισσότερα χρόνια, συχνά μέχρι και τα 25-30 έτη, με αποτέλεσμα να καθυστερεί η έναρξη της οικογενειακής ζωής. Σε πολλές χώρες, ιδιαίτερα στη Νότια και την Ανατολική Ευρώπη, η ανεργία των νέων και το αυξημένο κόστος διαβίωσης οδηγούν τους άνδρες σε αναβολή του γάμου.
Επίσης, υπάρχει αλλαγή αξιών. Ο γάμος δεν αποτελεί πλέον προτεραιότητα ή κοινωνική «υποχρέωση». Οι νέοι ζουν περισσότερο μόνοι, σε ελεύθερες σχέσεις ή συγκατοικήσεις, χωρίς άμεση πρόθεση επισημοποίησης.
Αιτία είναι και το αυξημένο προσδόκιμο ζωής: Οι άνδρες έχουν πλέον περισσότερο «χρόνο» για να αποφασίσουν πότε θα παντρευτούν, γεγονός που έχει αλλάξει την αντίληψη γύρω από την ιδανική ηλικία γάμου.
Η καθυστέρηση του γάμου έχει και κοινωνικές συνέπειες. Οι γεννήσεις μεταφέρονται σε μεγαλύτερες ηλικίες, γεγονός που εντείνει τα προβλήματα υπογεννητικότητας σε αρκετές χώρες της Ευρώπης, ειδικά στις πιο γερασμένες κοινωνίες, όπως η Ιταλία, η Ελλάδα και η Ισπανία. Επίσης, αλλάζει και ο τρόπος που σχεδιάζονται οι πολιτικές στήριξης οικογενειών: απαιτείται μεγαλύτερη ευελιξία για νέους γονείς μεγαλύτερης ηλικίας και περισσότερα κίνητρα για τεκνοποίηση.
*Από τον Γιώργο Μαζιά
