Οι θαλάσσιοι καύσωνες που ξεκίνησαν το 2023 και συνεχίζονται μέχρι σήμερα σε κάποιες περιοχές του κόσμου ήταν οι πιο εκτεταμένοι, οι πιο παρατεταμένοι και έντονοι που έχουν καταγραφεί ως σήμερα, ένδειξη ότι οι ωκεανοί και το παγκόσμιο κλίμα πλησιάζουν ένα μη αναστρέψιμο όριο.
Μελέτη που βασίστηκε σε δορυφορικές μετρήσεις και δημοσιεύεται στο κορυφαίο περιοδικό Science διαπιστώνει ότι οι θαλάσσιοι καύσωνες του 2023 κάλυψαν το 96% της συνολικής επιφάνειας των ωκεανών.
Ο θαλάσσιος καύσωνας που συνεχίζεται στον Βόρειο Ατλαντικό εδώ και 525 ημέρες «αποκάλυψε την έκταση της θέρμανσης των ωκεανών» γράφουν οι ερευνητές. Στον Βόρειο Ειρηνικό η επιφανειακή θερμοκρασία βρίσκεται πάνω από τα κανονικά επίπεδα εδώ και 4 χρόνια, ενώ ο θαλάσσιος καύσωνας στον Νοτιοδυτικό Ειρηνικό το 2023 ξεπέρασε κάθε ρεκόρ έκτασης και διάρκειας.
Η μέση παγκόσμια επιφανειακή θερμοκρασία των υδάτων παραμένει μέχρι σήμερα σχεδόν σε επίπεδα ρεκόρ και η Μεσόγειος πλήττεται ήδη από θαλάσσιο καύσωνα, με τη θερμοκρασία έως και 5 βαθμούς πάνω από το κανονικό επίπεδο για τα τέλη Ιουλίου.
Οι παρατεταμένες περίοδοι αυξημένης θερμοκρασίας μπορούν να διαταράξουν τα οικοσυστήματα, για παράδειγμα απονεκρώνοντας τους κοραλλιογενείς υφάλους που συντηρούν μια πληθώρα ειδών.
Η ερευνητική ομάδα προειδοποιεί ότι οι ωκεανοί πλησιάζουν ένα σημείο καμπής, καθώς η ακραία ζέστη «μπορεί να στρεσάρει τα οικοσυστήματα πέρα από το όριο κατάρρευσης και δυνητικά να προκαλέσει κατάρρευση των κοραλλιογενών υφάλων, μείωση της ποικιλίας ειδών, αύξηση της θνησιμότητας και ανακατανομή ειδών ψαριών, κάτι που έχει ήδη οδηγήσει σε ύφεση ορισμένων αλιευμάτων, όπως τα αλιεύματα μπακαλιάρου στον Ειρηνικό».
Η θέρμανση των ωκεανών μπορεί επίσης με τη σειρά της να θερμάνει περαιτέρω την ατμόσφαιρα και την ξηρά και να εντείνει έτσι τα κύματα καυσώνων, ξηρασιών και πλημμυρών.
Η κινεζική μελέτη, με επικεφαλής τον Ζενζόνγκ Ζενγκ του Νότιου Πανεπιστημίου Επιστήμης και Τεχνολογίας αξιοποίησαν δορυφορικά μετρήσεις υψηλής ανάλυσης και εξέτασαν τη μεταφορά θερμότητας, τον άνεμο και τα θαλάσσια ρεύματα.
Βασικός παράγοντας στον Βόρειο Ειρηνικό φαίνεται πως ήταν η μειωμένη νεφοκάλυψη, η οποία είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθεί η απορρόφηση ηλιακής ακτινοβολίας από το νερό. Παράλληλα, οι ασθενέστεροι άνεμοι μείωσαν το πάχος του επιφανειακού στρώματος νερού και επιτάχυναν έτσι την απορρόφηση θερμότητας από τους ωκεανούς. Οι ίδιοι περίπου μηχανισμοί οδήγησαν στη συσσώρευση θερμότητας και στον Νοτιοδυτικό Ειρηνικό.
Οι ερευνητές αναγνωρίζουν ότι το φαινόμενο Ελ Νίνιο στον Ειρηνικό έπαιξε ρόλο στους πρωτοφανείς θαλάσσιους καύσωνες, ωστόσο οι ερευνητές διακρίνουν μια διαχρονική τάση.
Όπως σχολίασε ο Ζενγκ στο περιοδικό New Scientist, η διάρκεια των θαλάσσιων καυσώνων που συνεχίζονται σε ορισμένες περιοχές μέχρι σήμερα οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι ωκεανοί περνούν σε μια «νέα κανονικότητα».
Η εικόνα που αρχίζει να διαμορφώνεται, είπε, είναι ότι τα νερά συσσωρεύουν θερμότητα με εκθετικό ρυθμό, κάτι που αψηφά τις προβλέψεις των κλιματικών μοντέλων.
Ο ερευνητής δήλωσε «πολύ φοβισμένος» από μια τέτοια προοπτική. «Πιστεύω πως σχεδόν όλες οι προβολές των μοντέλων για το σύστημα της Γης είναι εσφαλμένες» είπε.
Άλλοι ερευνητές πιστεύουν πάντως πως είναι ακόμα πρόωρο να μιλάμε για σημείο καμπής. Ο Νιλ Χόλμπρουκ του Πανεπιστημίου της Τανζανίας δεν βλέπει ακόμα «σαφείς ενδείξεις» μιας τέτοιας ανατροπής των ωκεανών, καθώς η τάση θα μπορούσε δυνητικά να αναστραφεί τα επόμενα χρόνια, όπως είπε στο New Scientist.
Ανάλογη ήταν η εκτίμηση του Μάικλ ΜακΦάντεν της αμερικανικής Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας, ο οποίος επισήμανε μιλώντας στο Livescience ότι το Ελ Νίνιο έπαιξε κεντρικό ρόλο στα θερμοκρασιακά ρεκόρ του 2023.
Το σίγουρο βέβαια είναι ότι οι ωκεανοί θα συνεχίσουν να θερμαίνονται αν δεν μειωθεί δραστικά η χρήση ορυκτών καυσίμων που προκαλεί την κλιματική αλλαγή.
Σε διαφορετική περίπτωση, είπε ο Χόλμπρουκ, «οι θαλάσσιοι καύσωνες σε όλο τον κόσμο θα συνεχίσουν να επιδεινώνονται σε ένταση και διάρκεια, δυνητικά με ρυθμούς που ξεπερνούν την ικανότητα των θαλάσσιων οργανισμών να προσαρμόζονται.
*Από τον Βαγγέλη Πρατικάκη
