Ερευνητές από το ινστιτούτο Helmholtz για την ανθρωποκεντρική τεχνητή νοημοσύνη (Α.Ι.) στο Μόναχο ανέπτυξαν την πιο προχωρημένη απόπειρα εξομοίωσης της ανθρώπινης σκέψης μέχρι σήμερα. Δεν μιλάμε απλώς για ένα έξυπνο bot που μαντεύει ποιο προϊόν θα προσθέσουμε στο καλάθι μας… Το νέο σύστημα μπορεί να προβλέψει πώς θα πλοηγηθούμε σε ηθικά διλήμματα, πώς μαθαίνουμε και πώς αντιδράμε σε απρόβλεπτα σενάρια. Και το κάνει καλύτερα από τα εξειδικευμένα μοντέλα που χρησιμοποιούν οι επιστήμονες εδώ και δεκαετίες.
Το σύστημα εκπαιδεύτηκε με δεδομένα που προήλθαν από περισσότερους από 60.000 ανθρώπους οι οποίοι έλαβαν μέρος στη λήψη πάνω από 10 εκατομμύρια αποφάσεων. Μελετώντας αυτά τα μοτίβα, η τεχνητή νοημοσύνη κατάφερε να «καταλάβει» τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε, μαθαίνουμε και δρούμε.
Ο νους μας σε ψηφιακή εκδοχή
Όπως σημειώνει η ερευνητική ομάδα στο επιστημονικό περιοδικό «Nature», «ο ανθρώπινος νους είναι εντυπωσιακά γενικός». Μπορούμε να διαλέξουμε δημητριακά, να αναζητήσουμε το νόημα της ζωής ή να οραματιστούμε τη θεραπεία του καρκίνου. Το να δημιουργηθεί ένα σύστημα που αντιλαμβάνεται αυτό το εύρος φαινόταν μέχρι πρότινος αδύνατο. Κι όμως, οι συγγραφείς της μελέτης ξεκίνησαν από μια φιλόδοξη ιδέα: να δημιουργήσουν ένα ενιαίο μοντέλο που μπορεί να προβλέψει τη συμπεριφορά του ανθρώπου σε οποιοδήποτε ψυχολογικό πείραμα. Χρησιμοποίησαν ένα μεγάλο γλωσσικό μοντέλο και το εκπαίδευσαν πάνω σε ένα πρωτοποριακό dataset που περιλαμβάνει 160 διαφορετικά πειράματα, από τεστ μνήμης και μάθησης έως ηθικά διλήμματα και παιχνίδια ρίσκου. Το αποτέλεσμα;
Ένα σύστημα που όχι μόνο προβλέπει με ακρίβεια, αλλά και μιμείται τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται ο άνθρωπος. Όταν συγκρίθηκαν τα εσωτερικά του «μοτίβα» με εγκεφαλικές απεικονίσεις ανθρώπων που εκτελούσαν τις ίδιες δοκιμασίες, διαπιστώθηκαν συγκλονιστικές ομοιότητες. Σε σχέση με τα παραδοσιακά μοντέλα ψυχολογίας, η τεχνητή νοημοσύνη δεν είχε αντίπαλο. Δεν περιορίστηκε μόνο στις γνωστές ασκήσεις. Κατάφερε να προβλέψει τη συμπεριφορά ακόμα και όταν οι κανόνες του παιχνιδιού άλλαζαν. Σε μια δοκιμή που αφορούσε στρατηγικές εξερεύνησης, η τεχνητή νοημοσύνη επέδειξε παρόμοια επίπεδα αβεβαιότητας με τους ανθρώπινους συμμετέχοντες, ένα στοιχείο-κλειδί της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Και δεν σταμάτησε εκεί. Ανέλυσε τα δεδομένα και ανακάλυψε μια νέα στρατηγική λήψης αποφάσεων την οποία οι ερευνητές δεν είχαν αναγνωρίσει. Η A.I. δεν περιορίζεται στο να μας «μιμείται». Μαθαίνει και επεκτείνει τη θεωρία.
Ναι, είναι συναρπαστικό, αλλά είναι και τρομακτικό
Η προοπτική ενός ψηφιακού «αναγνώστη σκέψης» είναι εντυπωσιακή αλλά και ανησυχητική. Πόσο ασφαλές είναι να υπάρχουν συστήματα που κατανοούν τον ανθρώπινο νου σε τέτοιο βάθος; Πού τελειώνει η έρευνα και πού ξεκινά η χειραγώγηση; Μπορούμε να εξασφαλίσουμε ότι αυτή η τεχνογνωσία θα χρησιμοποιηθεί μόνο για καλό –για παράδειγμα, στην ψυχική υγεία ή την εκπαίδευση– και όχι για να μας στρέψει με μεγαλύτερη ακρίβεια προς την κατανάλωση, την πολιτική επιρροή ή τον έλεγχο; Οι ίδιοι οι δημιουργοί φαίνεται να έχουν συνειδητοποιήσει την ευθύνη: «Συνδυάζουμε την τεχνητή νοημοσύνη με την ψυχολογική θεωρία και με σαφή ηθική δέσμευση», υπογραμμίζουν.
