Για δεκαετίες, το όνομα «Βερμούδες» ήταν συνώνυμο του ανεξήγητου. Το Τρίγωνο των Βερμούδων τροφοδότησε θεωρίες συνωμοσίας γύρω από εξαφανίσεις πλοίων και αεροσκαφών. Σήμερα, όμως, το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας δεν στρέφεται στον ουρανό ή στα μαγνητικά πεδία, αλλά βαθιά κάτω από τον πυθμένα του Ατλαντικού Ωκεανού, εκεί όπου αποκαλύπτεται ένα φαινόμενο που δεν μοιάζει με τίποτα άλλο στη Γη.
Μια νέα γεωλογική ανακάλυψη έρχεται να ανατρέψει όσα γνωρίζαμε για τη δομή του ωκεάνιου φλοιού. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Geophysical Research Letters, ερευνητές εντόπισαν κάτω από τις Βερμούδες ένα τεράστιο στρώμα πετρωμάτων πάχους άνω των 20 χιλιομέτρων, κρυμμένο βαθιά κάτω από τον ωκεάνιο πυθμένα.
Ένα «απροσδόκητο» στρώμα στη δομή της Γης
Μέχρι πρότινος, η εσωτερική δομή της Γης θεωρούταν, σε γενικές γραμμές, καλά χαρτογραφημένη. Κάτω από τον ωκεάνιο φλοιό αναμένεται να βρίσκεται απευθείας ο μανδύας. Στην περίπτωση των Βερμούδων, ωστόσο, οι σεισμικές μετρήσεις αποκάλυψαν την παρουσία ενός ενδιάμεσου στρώματος, ενός γεωλογικού «παράταιρου» στοιχείου που δεν θα έπρεπε να υπάρχει εκεί.
«Κανονικά, κάτω από τον ωκεάνιο φλοιό περιμένουμε να βρούμε απευθείας τον μανδύα. Στις Βερμούδες, όμως, υπάρχει ένα επιπλέον στρώμα που δεν ταιριάζει με κανένα από τα γνωστά μοντέλα», εξηγεί ο επικεφαλής της μελέτης και σεισμολόγος του Επιστημονικού Ινστιτούτου Carnegie, Γουίλιαμ Φρέιζερ.
Το ηφαιστειακό παρελθόν και το «παγωμένο» υλικό του μανδύα
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η δημιουργία αυτής της γιγαντιαίας δομής συνδέεται με έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα που σημειώθηκε πριν από περίπου 31 εκατομμύρια χρόνια. Κατά την περίοδο εκείνη, υλικό από τον μανδύα φαίνεται πως εισχώρησε στον φλοιό και στερεοποιήθηκε πριν επιστρέψει σε μεγαλύτερο βάθος, σχηματίζοντας ένα πυκνό, σταθερό στρώμα.
Το στρώμα αυτό λειτουργεί σαν γεωλογική «σχεδία», ανυψώνοντας τον ωκεάνιο πυθμένα κατά περίπου 500 μέτρα. Η ανύψωση αυτή εξηγεί γιατί οι Βερμούδες βρίσκονται σε υψηλότερο υψόμετρο σε σύγκριση με τις γύρω περιοχές του Ατλαντικού, παρά την απουσία σύγχρονης ηφαιστειακής δραστηριότητας.
Το ανεξήγητο ωκεάνιο εξόγκωμα
Σε αντίθεση με άλλα νησιωτικά συμπλέγματα, όπως η Χαβάη, που τροφοδοτούνται από ενεργά θερμά σημεία του μανδύα, οι Βερμούδες παραμένουν γεωλογικά «ήσυχες» εδώ και δεκάδες εκατομμύρια χρόνια. Παρ’ όλα αυτά, το λεγόμενο «ωκεάνιο εξόγκωμα» της περιοχής δεν έχει υποχωρήσει με την πάροδο του χρόνου, όπως θα προέβλεπαν τα κλασικά γεωδυναμικά μοντέλα.
Η παρουσία του ενδιάμεσου στρώματος φαίνεται να προσφέρει την πιο πειστική εξήγηση μέχρι σήμερα για αυτή τη γεωλογική ανωμαλία.
Ένα απομεινάρι της Παγγαίας;
Μια ακόμη υπόθεση συνδέει το φαινόμενο με την αρχαία υπερήπειρο Παγγαία. Γεωχημικές αναλύσεις δείχνουν ότι τα ηφαιστειακά πετρώματα των Βερμούδων προέρχονται από βαθιά στρώματα του μανδύα πλούσια σε άνθρακα, υλικό που πιθανότατα παγιδεύτηκε εκεί όταν η Παγγαία σχηματίστηκε και άρχισε να διασπάται πριν από εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια.
«Το γεγονός ότι οι Βερμούδες βρίσκονται κοντά στο γεωλογικό «κέντρο» μιας αρχαίας υπερηπείρου ίσως είναι καθοριστικό για να κατανοήσουμε τη μοναδικότητά τους», σημειώνει η γεωλόγος Σάρα Μάτσα από το Smith College.
Τι σημαίνει αυτή η ανακάλυψη
Οι ερευνητές στρέφουν πλέον το ενδιαφέρον τους σε άλλα νησιωτικά συμπλέγματα ανά τον κόσμο, προκειμένου να διαπιστώσουν αν παρόμοιες δομές έχουν απλώς διαφύγει της προσοχής ή αν οι Βερμούδες αποτελούν πράγματι γεωλογική εξαίρεση.
«Η μελέτη ακραίων και σπάνιων φαινομένων μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα όχι μόνο τις εξαιρέσεις, αλλά και τους κανόνες που διέπουν τη λειτουργία του πλανήτη μας», καταλήγει ο Φρέιζερ.
