Ενώ έχουμε την τάση να συνδέουμε την χοληστερίνη με λιπαρές τροφές, το μεγαλύτερος μέρος της κηρώδους αυτής ουσίας παράγεται στο σώμα. Το συκώτι παράγει το 75% της χοληστερόλης που κυκλοφορεί στο αίμα μας ενώ το άλλο 25% προέρχεται από τα τρόφιμα.
Σε φυσιολογικά επίπεδα, η χοληστερόλη παίζει πραγματικά σημαντικό ρόλο βοηθώντας τα κύτταρα να επιτελέσουν τις λειτουργίες τους.
Όταν η χοληστερίνη είναι υψηλή
Τα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης δεν εκδηλώνονται με συμπτώματα, προκαλούν όμως βλάβες βαθιά μέσα στο σώμα. Με την πάροδο του χρόνου, η υπερβολική χοληστερόλη μπορεί να οδηγήσει σε συσσώρευση πλάκας στις αρτηρίες.
Γνωστή ως αθηροσκλήρωση, αυτή η πάθηση περιορίζει τον διαθέσιμο χώρο για τη ροή του αίματος και μπορεί να προκαλέσει καρδιακή νόσο. Τα καλά νέα είναι ότι η υψηλή χοληστερόλη είναι εύκολο να εντοπιστεί και υπάρχουν πολλοί τρόποι για να τη μειώσετε.
Τσεκ απ το πολύτιμο
Τα άτομα άνω των 20 ετών θα πρέπει να ελέγχουν τα επίπεδα χοληστερόλης τους τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο, στα πλαίσια του γενικού προληπτικού τσεκ απ.
Ο πιο σημαντικός παράγοντας, σύμφωνα με τις τελευταίες συστάσεις των ειδικών, δεν είναι απαραιτήτως ο αριθμός αλλά συνεκτιμάται με το συνολικό σας κίνδυνο για εμφάνιση καρδιακής νόσου και/ή εγκεφαλικού.
«Καλή» VS «κακής»
Το μεγαλύτερο μέρος της χοληστερόλης στο αίμα μεταφέρεται από πρωτεΐνες που ονομάζονται λιποπρωτεΐνες χαμηλής πυκνότητας ή LDL. Είναι πιο γνωστές ως «κακή» χοληστερόλη επειδή μπορεί να συνδυαστεί με άλλες ουσίες και τελικά φράξει τις αρτηρίες.
Μια διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα και τρανς λιπαρά τείνει να αυξάνει τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης.
Έως και το ένα τρίτο της χοληστερόλης του αίματος μεταφέρεται από λιποπρωτεΐνες υψηλής πυκνότητας ή HDL, την γνωστή «καλή» χοληστερόλη επειδή βοηθά στην απομάκρυνση της κακής, εμποδίζοντάς τη να συσσωρευτεί μέσα στις αρτηρίες.
Όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο της HDL χοληστερόλης, τόσο το καλύτερο ενώ όσο πιο μειωμένο, τόσο πιο πιθανή η εκδήλωση καρδιακών παθήσεων. Η κατανάλωση καλών λιπαρών, όπως το ελαιόλαδο μπορεί να βοηθήσει στην ενίσχυση της HDL χοληστερόλης.
Χοληστερόλη και ιστορικό
Η χοληστερόλη προέρχεται από δύο πηγές – το σώμα και τα τρόφιμα – και το δεύτερο μπορεί να συμβάλλει στην αύξησή της. Μερικοί άνθρωποι ωστόσο, μπορεί να κληρονομήσουν γονίδια που προκαλούν υπερβολική παραγωγή χοληστερόλης.
Για άλλους, η διατροφή είναι ο κύριος ένοχος. Τα κορεσμένα λιπαρά και η χοληστερόλη εμφανίζονται σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης, συμπεριλαμβανομένου του κρέατος, των αυγών και των γαλακτοκομικών προϊόντων.
Σε πολλές περιπτώσεις, η υψηλή χοληστερίνη προέρχεται από συνδυασμό διατροφής και γονιδίων.
Χοληστερόλη και φύλο
Μέχρι την εμμηνόπαυση, οι γυναίκες έχουν συνήθως χαμηλότερα επίπεδα ολικής χοληστερόλης από τους άνδρες της ίδιας ηλικίας. Έχουν επίσης υψηλότερα επίπεδα «καλής» χοληστερόλης. Ένας λόγος είναι τα οιστρογόνα, που είναι αυξάνουν τα επίπεδα της HDL χοληστερόλης.
Η παραγωγή οιστρογόνων κορυφώνεται κατά την αναπαραγωγική ηλικία και πέφτει κατά την εμμηνόπαυση. Μετά την ηλικία των 55 ετών, ο κίνδυνος μιας γυναίκας να αναπτύξει υψηλή χοληστερόλη αρχίζει να αυξάνεται.
Τι αυξάνει τον κίνδυνο
Διάφοροι παράγοντες μπορούν να αυξήσουν τις πιθανότητές σας να αναπτύξετε υψηλή χοληστερίνη:
- Μια διατροφή υψηλή σε κορεσμένα λιπαρά και χοληστερόλη.
- Οικογενειακό ιστορικό υψηλής χοληστερόλης.
- Όταν κάποιος είναι υπέρβαρος ή παχύσαρκος.
- Μεγαλώνουμε.
«Αντιστρέφοντας» την ζημιά
Οι αλλαγές στη διατροφή πρόκειται για αποτελεσματική μέθοδο καταπολέμησης της υψηλής χοληστερόλης.
Οι διαλυτές φυτικές ίνες που βρίσκονται σε πολλά τρόφιμα βοηθούν στη μείωση της LDL, της κακής χοληστερόλης. Καλές πηγές διαλυτών φυτικών ινών περιλαμβάνουν ψωμί και δημητριακά ολικής αλέσεως, πλιγούρι βρώμης, φρούτα, αποξηραμένα φρούτα, λαχανικά και όσπρια όπως τα φασόλια.
Παράλληλα, οι θερμίδες σας που προέρχονται από λιπαρά ημερησίως δεν θα πρέπει να ξεπερνούν το 35% της διατροφής σας. Τα ακόρεστα λιπαρά μπορεί να μειώσουν την LDL όταν συνδυάζονται με άλλες υγιεινές διατροφικές αλλαγές. Μπορείτε να τα βρείτε στο αβοκάντο, το ελαιόλαδο και το φυστικέλαιο.
Από την διατροφή σας δεν θα πρέπει να λείπει και η πρωτεΐνη. Το κρέας και το πλήρες γάλα προσφέρουν άφθονη πρωτεΐνη, αλλά είναι επίσης σημαντικές πηγές χοληστερόλης. Ίσως μπορέσετε να μειώσετε την LDL χοληστερόλη επιλέγοντας φυτικές πηγές πρωτεΐνης, όπως το τόφου.
Τα ψάρια είναι μια άλλη εξαιρετική επιλογή. Ορισμένες ποικιλίες, όπως ο σολομός, είναι πλούσιες σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, τα οποία μπορούν να βελτιώσουν τα επίπεδα χοληστερόλης.
Εξίσου σημαντικές είναι οι αλλαγές στον τρόπο ζωής, που περιλαμβάνουν την τακτική γυμναστική, την απώλεια του περιττού βάρους αλλά και την διακοπή του καπνίσματος.
