Ο πιο γλυκός εχθρός

Η ζάχαρη που προστίθεται σε πλήθος επεξεργασμένων τροφίμων -μερικά από τα οποία ούτε καν θα σκεφτόμασταν ότι την περιέχουν, όπως οι σούπες και οι σάλτσες- έχει πλέον μπει στο στόχαστρο των επιστημόνων, που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την υπερβολική κατανάλωσή της και ζητούν τη μείωσή της. Για την ακρίβεια, μείωση κατά 30% των σακχάρων που προστίθενται σε τρόφιμα και ποτά ζητούν κορυφαίοι επιστήμονες από όλο τον κόσμο, οι οποίοι ένωσαν τις δυνάμεις τους και σχημάτισαν πριν λίγες εβδομάδες το κίνημα «Action on Sugar», έναν ανεξάρτητο φορέα που σκοπό έχει να καταπολεμήσει την επιδημία της παχυσαρκίας και του σακχαρώδους διαβήτη. Το πεδίο δράσης της επιστημονικής ομάδας είναι η Μεγάλη Βρετανία, ωστόσο το «γλυκό» ζήτημα το οποίο θίγουν μας αφορά όλους.

Γλυκές περικοπές
Οι μεγάλες και σύμφωνα με τους ειδικούς όχι απαραίτητες ποσότητες σακχάρων που προστίθενται στα επεξεργασμένα τρόφιμα πρέπει να μειωθούν και αυτός είναι ο πρώτος στόχος του «Action on Sugar». Ακολουθώντας το παράδειγμα και το σκεπτικό της παλαιότερης πρωτοβουλίας «CASH» (Consensus Action on Salt and Health) -που οδήγησε σε μείωση της συνολικής κατανάλωσης αλατιού στη Μεγάλη Βρετανία κατά 15% από το 2001 έως το 2011, καθώς και σε μείωση της περιεκτικότητας σε αλάτι των τροφίμων κατά 20-40%-, οι επιστήμονες που έβαλαν τη ζάχαρη στο στόχαστρο εκτιμούν ότι μια μείωση κατά 20-30% των πρόσθετων σακχάρων στα επεξεργασμένα τρόφιμα είναι εφικτή εντός των επόμενων 3-5 ετών και θα οδηγήσει στην κατανάλωση 100 θερμίδων λιγότερων την ημέρα. Οι γλυκές περικοπές θα αποτελέσουν ένα βοηθητικό μέτρο στη μάχη κατά της παχυσαρκίας των ενηλίκων, αλλά και των παιδιών, υποστηρίζει ο καθηγητής Καρδιολογίας κ. Graham MacGregor, πρόεδρος του «Action on Sugar».

Πρόσθετα σάκχαρα
Ποια είναι τα πρόσθετα σάκχαρα και σε τι διαφέρουν από τα φυσικά; Τα τελευταία, όπως μαρτυρά και το όνομά τους, περιέχονται φυσικά σε φρούτα, λαχανικά (σακχαρόζη, γλυκόζη, φρουκτόζη) και σε γαλακτοκομικά (λακτόζη, γαλακτόζη) και συνήθως τα τρόφιμα που τα περιέχουν, εκτός των σακχάρων, έχουν και βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία και φυτικές ίνες. Τα πρόσθετα σάκχαρα, από την άλλη πλευρά, απομονώνονται από τις φυσικές πηγές τους (π.χ. η γλυκόζη και η φρουκτόζη από το μέλι και τα φρούτα, η σακχαρόζη από τα ζαχαρότευτλα και το ζαχαροκάλαμο) και προστίθενται σε τρόφιμα και ροφήματα προκειμένου να ενισχυθεί η γλυκιά τους γεύση. Συχνά τα τρόφιμα που τα περιέχουν αποτελούν και πηγές κορεσμένων λιπαρών, χωρίς όμως αυτό να αποτελεί τον κανόνα (π.χ. μπισκότα, γλυκά αρτοσκευάσματα παρασκευασμένα με βούτυρο κ.λπ). Ωστόσο, κάθε απλό σάκχαρο, είτε πρόκειται για φυσικό (π.χ. σε ένα φρούτο) είτε για πρόσθετο (π.χ. σε ένα μπισκότο), δομικά παραμένει το ίδιο και ο οργανισμός κατά την πρόσληψη και την επεξεργασία του δεν «καταλαβαίνει» τη διαφορά, η οποία όμως είναι ουσιώδης, αν εστιάσουμε στη συνολική διατροφική αξία του τροφίμου που επιλέγουμε να καταναλώσουμε.

Μέχρι πόσα;
Η ημερήσια πρόσληψη απλών σακχάρων (αφορά τόσο αυτά που προστίθενται στα τρόφιμα, όσο και εκείνα που περιέχονται στο μέλι, τη ζάχαρη, τα γλυκά, τα αναψυκτικά με ζάχαρη και τα σιρόπια) δεν πρέπει να ξεπερνά το 10% των συνολικών ημερήσιων θερμίδων, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Πρακτικά, αυτό σημαίνει 200 θερμίδες σε μια δίαιτα 2.000 θερμίδων, οι οποίες αντιστοιχούν σε περίπου 50 γρ. ή 12 κουταλάκια ζάχαρη και μπορούν να καλυφθούν με 2 κουταλιές περίπου μαρμελάδα και ένα επιδόρπιο γιαουρτιού ή με 330 ml αναψυκτικού με ζάχαρη, ένα φλιτζάνι επεξεργασμένα δημητριακά και μια μικρή σοκολάτα (50 γρ.).

Κόψε κι άλλο!
Το 2009 η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία (AHA) τόνισε ότι το ανώτατο ημερήσιο όριο θερμίδων από πρόσθετα σάκχαρα δεν πρέπει να ξεπερνά τις 100 θερμίδες για μια γυναίκα (5 κουταλάκια) και τις 150 θερμίδες για έναν άνδρα (9 κουταλάκια). Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με έρευνες, πολλοί ανάμεσά μας καθημερινά καταναλώνουν έως και 46 κουταλάκια ζάχαρης, κυρίως κρυμμένης σε επεξεργασμένα τρόφιμα. Οι επιστήμονες του «Action on Sugar» ζητούν από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να μειώσει το ανώτερο ημερήσιο επιτρεπόμενο όριο κατανάλωσης σακχάρων στο μισό (από το 10% στο 5%).

SOS από τους ειδικούς
* «Τα πρόσθετα σάκχαρα δεν έχουν κάποια διατροφική αξία, ούτε προκαλούν αίσθημα κορεσμού. Εκτός του ότι αποτελούν παράγοντα που αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας, υπάρχουν ολοένα και περισσότερα στοιχεία που τα ενοχοποιούν για την εκδήλωση διαβήτη τύπου 2, μεταβολικού συνδρόμου και λιπώδους διήθησης του ήπατος», υποστηρίζει ο καρδιολόγος δρ. Aseem Malhotra, επιστημονικός διευθυντής του «Action on Sugar».
* «Η ζάχαρη που προσθέτουμε στο φαγητό μας αντιστοιχεί σε ένα μικρό μόνο μέρος της κρυμμένης ζάχαρης που καταναλώνουμε. Για να υπάρξει ουσιαστική διαφορά στη διατροφή μας, προτρέπουμε τη βιομηχανία τροφίμων να μας βοηθήσει να τρώμε λιγότερη ζάχαρη», τονίζει η διαιτολόγος Katharine Jenner, υπεύθυνη επικοινωνίας του «Action on Sugar».
* «Τα ποτά με ζάχαρη είναι το “αλκοόλ των παιδιών”, που τα οδηγεί στην παχυσαρκία. Ταυτόχρονα, αυτή η μεγάλη πρόσληψη ζάχαρης είναι πιθανό να αυξήσει τον κίνδυνο λιπώδους διήθησης του ήπατος και διαβήτη στα παιδιά», επισημαίνει ο δρ. Robert Lustig, καθηγητής Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας. l

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΝ κ. ΛΙΑΝΑ ΠΟΥΛΙΑ, κλινική διαιτολόγο-διατροφολόγο στο «Λαϊκό» Νοσοκομείο Αθηνών.