Οι ανησυχίες ότι τα ρομπότ θα μπορούσαν να ξεπεράσουν σύντομα την ανθρώπινη νοημοσύνη -και ενδεχομένως να υποδουλώσουν την ανθρωπότητα- είναι ένα σενάριο που και κυκλοφορεί εδώ και δεκαετίες. Αλλά γιατί να φοβόμαστε στο παρόν; Ο λόγος, σύμφωνα με πολλούς ειδικούς, είναι η αύξηση της καθημερινής χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης, ιδίως σε μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (LLM) όπως το ChatGPT. Πράγματι, σχεδόν δεν περνάει μέρα χωρίς κάποιον «ειδικό» που ομνύει στον… Terminator ή κάποιον αυτοαποκαλούμενο «φουτουριστή» που να υποστηρίζει ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα καταστήσει σύντομα το εργατικό δυναμικό της Δύσης μόνιμα άνεργο.
Όπως, για παράδειγμα, το έθετε απερίφραστα και ένας πρόσφατος τίτλος του Forbes: «Η Τεχνητή Νοημοσύνη θα σας κλέψει τη δουλειά. Χωνέψτε το».
Παραδόξως, ωστόσο, η πλειονότητα των Ευρωπαίων πολιτών μοιάζει να μη συμμερίζεται τις καταστροφολογίες αυτού τους είδους. Μια πρόσφατη έρευνα που διεξήγαγε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαπίστωσε ότι το 60% των πολιτών της ΕΕ πιστεύει ότι τα ρομπότ και η τεχνητή νοημοσύνη έχουν πράγματι θετικό αντίκτυπο στην εργασία. Το 70% δήλωσε ότι η τεχνητή νοημοσύνη ενισχύει την παραγωγικότητά τους.
Από πού προέρχεται αυτή η αμφιθυμία; Δεν έχουν λάβει οι πολίτες της ΕΕ το υπόμνημα; Μήπως εργάζονται κρυφά για λογαριασμό της Skynet;
Όπως αποδεικνύεται, ο σκεπτικισμός των Ευρωπαίων σχετικά με τους κινδύνους που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη στην εργασία είναι πιθανώς βάσιμος. Αρκετές πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι, παρόλο που ορισμένα επαγγέλματα όντως διατρέχουν κίνδυνο, ο συνολικός αντίκτυπος στην απασχόληση πιθανότατα θα είναι αμελητέος, τουλάχιστον για το άμεσο μέλλον.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε προ ημερών από τον Economist, για παράδειγμα, διαπίστωσε ότι ο αριθμός των διερμηνέων και μεταφραστών στις ΗΠΑ -θέσεις εργασίας που τα LLM συνήθως θεωρείται ότι θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο- έχει αυξηθεί στην πραγματικότητα κατά 7% τον τελευταίο χρόνο.
Η μελέτη δεν διαπίστωσε επίσης αρνητικό αντίκτυπο σε άλλα επαγγέλματα που θεωρείται ότι διατρέχουν κίνδυνο, όπως οι πωλήσεις ή οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. Σημείωσε επίσης ότι το μερίδιο της εργασίας γραφείου στη συνολική απασχόληση στις ΗΠΑ έχει αυξηθεί ελαφρώς τον τελευταίο χρόνο.
Άλλες έρευνες έχουν καταλήξει σε παρόμοια συμπεράσματα. Οι Financial Times σημείωσαν πρόσφατα ότι οι ασφαλιστές, οι γραμματείς, οι λογιστές και οι ταξιδιωτικοί πράκτορες δεν έχουν δείξει κανένα σημάδι αναστάτωσης που προκαλείται από την τεχνητή νοημοσύνη στις ΗΠΑ.
Πράγματι, ακόμη και εκείνοι που ισχυρίζονται ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα μεταμορφώσει ριζικά τη ζωή μας συχνά παραδέχονται ότι είναι απίθανο να το κάνει αυτό στο εγγύς μέλλον.
Σε συνέντευξή του αυτόν τον μήνα στους New York Times, ο Daniel Kokotajlo, συν-συγγραφέας της πρόσφατης περιβόητης εργασίας «Τεχνητή Νοημοσύνη 2027», η οποία υποστηρίζει ότι η «τεχνητή υπερ-νοημοσύνη» θα αναπτυχθεί μέχρι το τέλος αυτής της δεκαετίας, παραδέχτηκε ότι «οι περισσότερες θέσεις εργασίας θα είναι ασφαλείς» για τον επόμενο ενάμιση χρόνο. Οι εργαζόμενοι σε τηλεφωνικά κέντρα και οι προγραμματιστές αποτελούν τις εξαιρέσεις, είπε.
Από πού προέρχεται η ανησυχία;
Αυτό εγείρει δύο σημαντικά ερωτήματα. Πρώτον, γιατί δεν καταργούνται περισσότερες θέσεις εργασίας από την τεχνητή νοημοσύνη; Δεύτερον, δεδομένου του σχετικά περιορισμένου αρνητικού αντίκτυπου της τεχνητής νοημοσύνης στην απασχόληση, γιατί γίνεται τόσο μεγάλη συζήτηση γι’ αυτήν;
Το πρώτο ερώτημα πιθανότατα επιδέχεται πολλαπλών εξηγήσεων. Η μελέτη του Economist προτείνει δύο. Πρώτον, πολλές εταιρείες εξακολουθούν να μη χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη για «σοβαρή» εργασία. Δεύτερον, πολλές εταιρείες φαίνεται να χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη για να ενισχύσουν την παραγωγικότητα των εργαζομένων -και, ως εκ τούτου, τα κέρδη των εταιρειών- αντί να τους απολύσουν.
Πιθανότατα, υπάρχει ένας τρίτος, πιο προφανής λόγος. Σε πολλές από τις δουλειές που η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να κάνει «καλά», η επάρκειά της παραμένει μικρότερη σχέση με του ανθρώποy. Οι μεταφράσεις ποίησης, σχημάτων λόγου κ.ά. είναι ιδιαίτερα κακές, συχνά ξεκαρδιστικές.
Από την άλλη, βέβαια, πολλοί άνθρωποι, υποστηρίζουν ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι πιθανό να γίνει σημαντικά πιο ικανή σε τέτοιες εργασίες τα επόμενα δύο χρόνια. Αλλά έχουν δίκιο;
Πολλοί γνωσιακοί επιστήμονες παραμένουν σκεπτικιστές ως προς αυτό: ορισμένοι μάλιστα υποστηρίζουν ότι τα LLM, τα οποία ουσιαστικά είναι μηχανές πρόβλεψης που επεξεργάζονται δεδομένα, είναι δομικά ανίκανα να αναπτύξουν οτιδήποτε πλησιάζει την ανθρώπινη -πόσο μάλλον την υπεράνθρωπη- νοημοσύνη.
Επιπλέον, οι σχεδόν αποκαλυπτικές προβλέψεις του Kokotajlo είναι δύσκολο να συμβιβαστούν με τις δικές του επανειλημμένες παραδοχές ότι «το μέλλον είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθεί».
Ο ισχυρισμός ότι μια υπερ-νοημοσύνη είναι κάτι που επίκειται αποτελεί απλώς «μιαν εκτίμηση, μα διατηρούμε μεγάλη αβεβαιότητα ως προς αυτήν», δήλωσε στους NYT. «Θα μπορούσε να προχωρήσει πιο γρήγορα, θα μπορούσε να προχωρήσει πιο αργά», προσέθεσε.
Με άλλα λόγια: Ο Kokotajlo, όπως σχεδόν όλοι οι άλλοι, δεν έχει απολύτως καμία ιδέα γύρω από το τι θα φέρει το μέλλον. Στη ίδια συνέντευξη, ο Kokotajlo άλλαξε και την πρόβλεψή του για την αυγή της υπερ-νοημοσύνης, μεταθέτοντάς την από 2027 στο 2028. Οπότε η απόλυτη κυριαρχία των ρομπότ πήρε παράταση ενός έτους…
*Από τον Παναγιώτη Ζαφειρόπουλο
