Έχετε νιώσει ποτέ ότι σας κατηγορούν ή σας μειώνουν επειδή πετύχατε κάτι; Η συμπεριφορά αυτή πηγάζει από τον φόβο να νιώσει κανείς ότι τον επισκιάζουν. Στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία το ονομάζουν το σύνδρομο της ψηλής παπαρούνας ή «tall poppy syndrome», ενώ στις ΗΠΑ το συναντάμε ως «cancel culture», «humblebrag shaming» ή απλά «hate».

Η έννοια έχει ιστορικές ρίζες στην αρχαία Ρώμη, όταν ο Ταρκύνιος ο Υπερήφανος έκοβε τα ψηλότερα άνθη στον κήπο του για να δείξει τη δύναμή του. Η μεταφορά αυτή περιγράφει ακριβώς τη σύγχρονη πρακτική του κοινωνικού «κλαδέματος»:. Όταν κάποιος ξεχωρίζει για την φιλοδοξία ή τις επιδόσεις του, υπάρχει η τάση να τον «ρίξουν» προκειμένου να εξισορροπηθεί η κατάσταση.

Όταν κάποιος αισθάνεται λιγότερο επιτυχημένος, η υποτίμηση των επιτευγμάτων των άλλων τον μειώσει την απειλή.

Που συναντάμε το φαινόμενο της ψηλής παπαρούνας;

Το φαινόμενο τιμωρεί ακριβώς εκείνα τα χαρακτηριστικά που θεωρούμε αξιέπαινα: το ταλέντο, την φιλοδοξία και την καινοτομία:

  • Στην εργασία: Οι επιτυχημένοι εργαζόμενοι μπορεί να θεωρηθούν «τυχεροί» ή να παραβλέπονται για προαγωγές λόγω ανασφάλειας των άλλων.

  • Στις φιλίες: Η κριτική μπορεί να εκφράζεται με υπονοούμενα ή κομπλιμέντα που έχουν διπλό νόημα. Τα επιτεύγματα ενός ατόμου μπορεί να μην γιορτάζονται όσο των άλλων.

  • Στην οικογένεια: Κάποιος μπορεί να νιώθει σαν «μαύρο πρόβατο», να μένει εκτός ομαδικών συζητήσεων ή να θεωρείται ότι δεν θέλει να συμμετάσχει.

  • Στα social media: Η ανωνυμία επιτρέπει στους άλλους να ασκούν αυστηρή κριτική ή να επιτίθενται χωρίς περιορισμούς.

Οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία

Το σύνδρομο αυτό μπορεί να έχει σοβαρό αντίκτυπο στην ψυχολογία μας. Οι άνθρωποι αισθάνονται αγχωμένοι και απομονωμένοι στο δρόμο προς την επιτυχία. Μάλιστα, μπορεί να περιορίσουν τις φιλοδοξίες τους για χάρη της κοινωνικής αποδοχής.

Πώς να αντιμετωπίσετε την κατάσταση

  • Μιλήστε με τους δικούς σας ανθρώπους: Συζητώντας με φίλους ή οικογένεια, μπορούμε να επεξεργαστούμε τα συναισθήματά μας.

  • Υπερασπιστείτε τον εαυτό σας: Έχετε το δικαίωμα να δείξετε πώς θέλετε να σας αντιμετωπίζουν.

  • Επικοινωνήστε με σαφήνεια και επαγγελματισμό: Αυτό δημιουργεί χώρο κατανόησης και δείχνει στους άλλους τι περιμένετε από αυτούς.

  • Αναλογιστείτε τη δική σας συμπεριφορά: Σκεφτείτε τι θα μπορούσατε να κάνετε διαφορετικά στο μέλλον για να χειριστείτε ανάλογες καταστάσεις πιο αποτελεσματικά.

H επιτυχία μας μπορεί να προκαλέσει τη ζήλια ή την κριτική μερικών, αλλά δεν πρέπει να μας σταματάει. Η επικοινωνία, η υποστήριξη από τους δικούς μας και η αυτογνωσία μπορούν να μας βοηθήσουν να προστατέψουμε την ψυχική μας υγεία και να συνεχίσουμε να προοδεύουμε.

«Θέλω να πετύχω» VS «Θέλω να… αποτύχουν»

Η σημαντική διαφορά μεταξύ επιτυχημένων και μη είναι το πώς αντιμετωπίζουν τον ανταγωνισμό.

Οι επιτυχημένοι άνθρωποι εστιάζουν στις λύσεις. Οι υπόλοιποι, στα προβλήματα. Οι πρώτοι εστιάζουν στον εαυτό τους, κάνοντας το καλύτερο που μπορούν, σεβόμενοι τους γύρω τους. Οι δεύτεροι, απλά επιθυμούν οι άλλοι να αποτύχουν.