Η φοβία είναι ένας έντονος, παράλογος ίσως για πολλούς φόβος για ένα συγκεκριμένο αντικείμενο, ζώο, κατάσταση ή περιβάλλον, ο οποίος μπορεί να προκαλέσει ακόμα και σωματικά συμπτώματα, όπως:
- ταχυκαρδία
- εφίδρωση
- ζάλη
- αίσθημα πνιγμού
- τάση λιποθυμίας.
Οι περισσότεροι άνθρωποι αναγνωρίζουν ότι ο φόβος τους ίσως σε ορισμένες περιπτώσεις είναι υπερβολικός, αλλά δεν μπορούν να τον ελέγξουν. Αυτό μάλιστα μπορεί να οδηγήσει σε αποφυγή καταστάσεων, εμπειριών ως και σημαντικό περιορισμό της καθημερινότητας.
Γιατί δημιουργούνται οι φοβίες;
Οι αιτίες των φοβιών είναι συνήθως ένας συνδυασμός εμπειριών και γενετικής προδιάθεσης. Μερικοί πιθανοί λόγοι:
- Τραυματικά γεγονότα στην παιδική ηλικία
- Άγχος ή κρίσεις πανικού
- Γονείς με φοβίες (πρότυπα συμπεριφοράς)
- Περιβάλλον με υψηλό στρες ή υπερπροστασία
Αυτές θεωρούνται ως οι πιο συχνές φοβίες
- Ακροφοβία – Φόβος για τα ύψη
Μπορεί να νιώθετε έντονο άγχος σε μπαλκόνια, σκάλες ή ακόμα και βλέποντας βίντεο με ύψη.
- Αραχνοφοβία – Φόβος για τις αράχνες
Από τους πιο συνηθισμένους φόβους. Ακόμα και η εικόνα μιας αράχνης μπορεί να προκαλέσει έντονη δυσφορία, ως και λιποθυμία.
- Αγοραφοβία – Φόβος για ανοιχτούς ή πολυσύχναστους χώρους
Συχνά συνδέεται με κρίσεις πανικού. Τα άτομα αποφεύγουν εξόδους, εμπορικά κέντρα ή τα ΜΜΜ.
- Κλειστοφοβία – Φόβος για τους κλειστούς χώρους
Ασανσέρ, τούνελ ή γεμάτα δωμάτια μπορεί να προκαλέσουν κρίσεις άγχους.
- Αεροφοβία – Φόβος για τα αεροπλάνα
Ακόμη κι αν το αεροπλάνο θεωρείται το ασφαλέστερο μέσο, για πολλούς είναι αδύνατο να ταξιδέψουν.
- Κοινωνική φοβία – Φόβος για την έκθεση και την κριτική
Η σκέψη του να μιλήσεις σε κοινό ή να εκφραστείς μπροστά σε άλλους προκαλεί έντονο στρες.
- Εμετοφοβία – Φόβος του εμετού
Μπορεί να οδηγήσει σε αποφυγή φαγητών, εστιατορίων ή ακόμα και κοινωνικών συναναστροφών.
- Αιματοφοβία – Φόβος για το αίμα ή τις βελόνες
Αφορά κυρίως ιατρικές εξετάσεις ή τραυματισμούς, και συχνά συνοδεύεται από τάση λιποθυμίας.
- Φόβος για τα φίδια
Ακόμη και η εικόνα ή η σκέψη ενός φιδιού μπορεί να είναι αρκετή για έντονη αντίδραση.
- Κουκλοφοβία – Φόβος για τους κλόουν
Αν και φαίνεται περίεργο, είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο, ειδικά μετά από παιδικές εμπειρίες ή ταινίες τρόμου.
- Φόβος του σκοταδιού
Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που νιώθουν ανασφάλεια στο σκοτάδι, για τον λόγο αυτό θέλουν να έχουν πάντα ανοιχτό ένα μικρό φωτάκι.
Τι δείχνουν οι έρευνες;
Έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Journal of Anxiety Disorders δείχνει πως το 12-18% του παγκόσμιου πληθυσμού θα βιώσει κάποια μορφή φοβίας σε κάποια φάση της ζωής του. Επίσης:
- Οι γυναίκες παρουσιάζουν φοβίες διπλάσια πιο συχνά από τους άνδρες.
- Οι περισσότεροι ξεκινούν να εμφανίζουν φοβίες στην παιδική ή εφηβική ηλικία.
- Το 60% όσων έχουν μία φοβία, παρουσιάζουν και δεύτερη.
Πώς αντιμετωπίζονται οι φοβίες;
Οι φοβίες μπορούν να θεραπευτούν! Μερικές μέθοδοι:
- Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT)
Σε βοηθά να κατανοήσεις τη σκέψη πίσω από τον φόβο και να αναπτύξεις νέες αντιδράσεις.
- Έκθεση στο φοβικό ερέθισμα (exposure therapy)
Μικρές, σταδιακές εκθέσεις στον φόβο σου — πάντα με καθοδήγηση ειδικού.
- Χαλάρωση και αναπνοές
Ασκήσεις όπως βαθιά αναπνοή και διαλογισμός βοηθούν στον έλεγχο των σωματικών συμπτωμάτων.
Οι φοβίες μπορεί να είναι τρομακτικές, αλλά δεν είναι ανίκητες. Με υποστήριξη, γνώση και την κατάλληλη προσέγγιση, μπορείτε να πάρετε ξανά τον έλεγχο της ζωής σας.
Αν νιώθετε ότι κάποια φοβία επηρεάζει την καθημερινότητά σας, μην το αγνοήσετε. Ζητήστε βοήθεια από κάποιον ειδικό— η πρώτη αλλαγή ξεκινά από την αποφασιστικότητά σας.
