Οι ερευνητές του χιούμορ υποστηρίζουν ότι για να είναι κάτι αστείο, πρέπει να είναι ταυτόχρονα μια παραβίαση, αλλά και κάτι ακίνδυνο. Πρέπει να πρόκειται για μια ασφαλή ανατροπή των προσδοκιών. Για παράδειγμα, ένα συρραπτικό κρυμμένο μέσα σε ζελέ ή ένα φόντο στο Zoom που μετατρέπει το γραφείο ενός συναδέλφου σε βάση στο φεγγάρι είναι πλάκες που ανατρέπουν την κανονικότητα, φέρνουν σε κατάσταση έκπληξης τον άλλο και μπορούν να προκαλέσουν γέλιο, χωρίς να θέσουν σε κίνδυνο κανέναν.

Αυτή η θεωρία της «ακίνδυνης παραβίασης» εξηγεί, γιατί μια φάρσα μπορεί να πετύχει σε μια σχέση και να αποτύχει σε μία άλλη. Στο αν θα συμβεί αυτό παίζουν ρόλο η ισορροπία ισχύος και η ψυχολογική απόσταση.

Το χιούμορ λειτουργεί καλύτερα όταν δεν υπάρχει ανισορροπία δύναμης και όταν η «παραβίαση» είναι αρκετά απομακρυσμένη από ευαίσθητες ταυτότητες ή κινδύνους, σύμφωνα με έρευνα δημοσιευμένη στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Experimental Psychology.

Χιούμορ και μετρήσιμα οφέλη για τις σχέσεις

Το γέλιο δεν είναι απλώς ευχάριστο, είναι δεσμευτικό. Σε μια μελέτη για ζευγάρια που θυμούνταν πώς γνωρίστηκαν, το μοιρασμένο γέλιο -όχι απλώς η ποσότητα του γέλιου- προέβλεπε καλύτερη ποιότητα σχέσης και συναισθηματική εγγύτητα.

Σε ομάδες, το γέλιο αυξάνει το όριο αντοχής στον πόνο, κάτι που αποτελεί ένδειξη ενεργοποίησης ενδογενών οπιοειδών, τα οποία λειτουργούν ως νευροχημικός δεσμός, όπως αναφέρεται σε μελέτη δημοσιευμένη στο Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences.

Μία άλλη μελέτη επιβεβαίωσε ότι το κοινωνικό γέλιο πυροδοτεί την απελευθέρωση οπιοειδών σε περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την ανταμοιβή και τη σύνδεση. Οι ακίνδυνες φάρσες, που προκαλούν μικρή έκπληξη και έπειτα κοινό γέλιο, δημιουργούν στιγμές συνδετικού γέλιου που ενισχύουν τους δεσμούς των ανθρώπων.

Οφέλη τόσο για το «θύμα» όσο και για αυτόν που κάνει χιούμορ

Όταν το αστείο είναι ασφαλές και όχι υποτιμητικό, ανήκει στο είδος του χιούμορ που συνδέεται με καλύτερη ευημερία και ικανοποίηση από τις σχέσεις. Μπορεί να ιδωθεί ως παιχνιδιάρικο πείραγμα που επιβεβαιώνει την ένταξη στην ομάδα και όχι που μειώνει τον άλλο. Για εκείνον δε, που σχεδιάζει τη φάρσα, υπάρχουν επιπλέον κέρδη:

  • Ο σχεδιασμός της αποκάλυψης δημιουργεί μια περίοδο θετικής προσμονής.
  • Η προσμονή αυτή ενισχύει τα θετικά συναισθήματα.
  • Η διαδικασία είναι, ουσιαστικά, μια μικρή συναισθηματική «άσκηση ευγνωμοσύνης» για τον φαρσέρ.

Κοινωνική πρόθεση

Έρευνες έχουν δείξει ότι οι θετικές πράξεις προς τους άλλους, όπως για παράδειγμα οι πράξεις καλοσύνης, αυξάνουν την ευημερία μέσω της σύνδεσης και του αισθήματος αποτελεσματικότητας. Αν και μια φάρσα δεν είναι καλοσύνη, μια κοινωνική φάρσα που έχει στόχο τη χαρά, όχι τον εξευτελισμό, λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο.

Στρες και χιούμορ

Σε έρευνα στο The American Journal of the Medical Sciences, διαπιστώνεται ότι το ειλικρινές γέλιο μειώνει την κορτιζόλη και την αδρεναλίνη, δείχνοντας αποφόρτιση του στρες. Μια πρόσφατη μετα-ανάλυση έδειξε ότι το αυθόρμητο γέλιο συνδέεται με μεγαλύτερες μειώσεις της κορτιζόλης απ’ ό,τι άλλες δραστηριότητες. Έτσι, μια ελαφριά φάρσα που καταλήγει σε κοινό γέλιο λειτουργεί σαν φυσικό «αντιστρεσογόνο» για όλους.