Τα συναισθήματα δεν είναι αδυναμίες ή προβλήματα που πρέπει να καταπιέσουμε. Αντίθετα, είναι έξυπνοι αγγελιοφόροι που μας προστατεύουν, μας ενημερώνουν και μας καθοδηγούν. Κάθε συναίσθημα μεταφέρει πληροφορίες για ό,τι έχει μεγαλύτερη σημασία για εμάς: την ασφάλειά μας, τις αξίες μας, τις σχέσεις μας και την ευημερία μας.

Γιατί έχουμε συναισθήματα

Η ύπαρξη των συναισθημάτων εξελίχθηκε ως τρόπος επιβίωσης. Μας βοηθούν να αποφεύγουμε κινδύνους και να προσεγγίζουμε ό,τι είναι ωφέλιμο:

  • Ο φόβος μας ωθεί να προστατευτούμε.

  • Η αγάπη μας κινητοποιεί να συνδεθούμε και να φροντίσουμε τους άλλους.

  • Ο θυμός εμφανίζεται όταν κάτι απειλεί τις αξίες ή τα όριά μας.

Στην ουσία, τα συναισθήματα συμπυκνώνουν την κρίση μας για το τι συμβαίνει γύρω μας και μας καθοδηγούν σε αποφάσεις που εξυπηρετούν την επιβίωση και την προσαρμογή.

Το εσωτερικό μας GPS

Τα συναισθήματα λειτουργούν σαν ένα εσωτερικό σύστημα πλοήγησης. Ο εγκέφαλος επεξεργάζεται συνεχώς τεράστιες ποσότητες πληροφοριών, περισσότερες από όσες μπορούμε να χειριστούμε συνειδητά. Όταν το συναισθηματικό μας σύστημα ανιχνεύει κάτι σημαντικό, στέλνει ένα σήμα – ένα συναίσθημα – πολύ πριν προλάβει να επεξεργαστεί η λογική σκέψη.

Η σκέψη μας (νεοφλοιός) μπορεί στη συνέχεια να σταματήσει, να αξιολογήσει και να αποφασίσει: Είναι αυτό το σήμα ακριβές; Τι προσπαθεί να μου πει; Πώς πρέπει να αντιδράσω; Αυτή η αλληλεπίδραση ανάμεσα στη σκέψη και στο συναίσθημα είναι η ουσία της συναισθηματικής νοημοσύνης.

Τα συναισθήματα δεν είναι πάντα ακριβή. Μερικές φορές είναι ψευδείς συναγερμοί, αλλά η ουσία είναι να τα ακούμε, να τα ερμηνεύουμε και να ανταποκρινόμαστε με σύνεση. Τα συναισθήματα είναι δεδομένα, όχι γεγονότα.

Tips για αποτελεσματική διαχείριση

Τα βασικά συναισθήματα και οι τρόποι να τα χρησιμοποιούμε εποικοδομητικά:

1. Θυμός: Ο φύλακας των ορίων

  • Σήμα: Όταν παραβιάζονται οι ανάγκες, οι αξίες ή τα όριά μας.

  • Αντίδραση: Σταματήστε, αναπνεύστε, ονομάστε το συναίσθημα, ξεκαθαρίστε την ανάγκη σας και εκφράστε την με ήρεμο, αποφασιστικό τρόπο.

2. Φόβος: Ο προστάτης της ασφάλειας

  • Σήμα: Υπάρχει πιθανός κίνδυνος ή αβεβαιότητα.

  • Αντίδραση: Αξιολογήστε την απειλή, ονομάστε το φόβο, προστατευτείτε όταν χρειάζεται και μετατρέψτε τον φόβο σε θάρρος.

3. Θλίψη: Ο θεραπευτής της απώλειας

  • Σήμα: Υπάρχει απώλεια ή απογοήτευση.

  • Αντίδραση: Αφήστε το συναίσθημα να υπάρξει, αναγνωρίστε την απώλεια, δείξτε αυτοσυμπόνια και ζητήστε υποστήριξη.

4. Ντροπή: Ο φύλακας της ένταξης

  • Σήμα: Απειλείται η αίσθηση του ανήκειν ή της αξίας.

  • Αντίδραση: Αναγνωρίστε τη φωνή της ντροπής, εδραιωθείτε στην αξία σας, ζητήστε κατανόηση και μετατρέψτε τη σε ευκαιρία για μάθηση και επανόρθωση.

5. Ζήλια: Ο καθρέφτης της ανασφάλειας

  • Σήμα: Απειλή σε σημαντική σύνδεση ή αυτοεκτίμηση.

  • Αντίδραση: Παρατηρήστε τη ζήλια χωρίς κρίση, διαχωρίστε τη από τη φθόνο, αναγνωρίστε την ανάγκη σας και επικοινωνήστε με ειλικρίνεια.

6. Ενοχή: Η πυξίδα της ακεραιότητας

  • Σήμα: Παραβιάστηκαν οι δικές σας αξίες ή πληγώθηκε κάποιος.

  • Αντίδραση: Αναγνωρίστε την πράξη, νιώστε το συναίσθημα χωρίς να το αφήσετε να σας παραλύσει, αναλάβετε ευθύνη και μάθετε από αυτό.