Καθώς προχωράμε στη ζωή, ενθαρρυνόμαστε όχι μόνο να μαθαίνουμε, αλλά και να ανταμειβόμαστε για το ότι γνωρίζουμε. Η γνώση συνδέεται στενά με την πρόοδο και την εξέλιξη. Μέσα στους αιώνες, η λογική, η επιστημονική συλλογή δεδομένων και η πειραματική προσέγγιση μάς έχουν βοηθήσει να αναπτύξουμε ολοένα και πιο ακριβή μοντέλα του κόσμου.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η κοινωνία μας βασίζεται στην αξία της γνώσης και άρα της βεβαιότητας. Ωστόσο, σε όλους έχει συμβεί να μην ξέρουν κάποια στιγμή στη ζωή τους τι θέλουν. Είναι άραγε κακό αυτό;
Οι ερευνητές λένε πως η αβεβαιότητα δεν δείχνει μόνο ανωριμότητα ή αναποφασιστικότητα. Στην ουσία, δεν μας κρατάει πίσω, ίσα-ίσα μπορεί να μας πάει μπροστά, γιατί είναι δυνατόν να μας προσφέρει κάτι ουσιαστικό.
Αβεβαιότητα και άγχος
Είναι στη φύση μας να δυσκολευόμαστε να ανεχτούμε την αβεβαιότητα. Μια μελέτη από το University College London, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature Communications, διαπίστωσε ότι η αβεβαιότητα μπορεί να προκαλέσει περισσότερο στρες απ’ ό,τι ένα επώδυνο ερέθισμα.
Οι επικεφαλής της μελέτης έδειξαν ότι το να γνωρίζει κάποιος πως υπάρχει πιθανότητα να δεχθεί ηλεκτροσόκ προκαλεί σημαντικά περισσότερο στρες από το να γνωρίζει με σιγουριά ότι θα το δεχθεί.
Αυτό φαίνεται να ισχύει σε πολλές καθημερινές καταστάσεις. Σκεφτείτε πώς νιώσατε την τελευταία φορά που το λεωφορείο σας καθυστέρησε πολύ ή όταν αρχίσατε να βγαίνετε με κάποιον ή κάποια και δεν ήσασταν σίγουροι για τα συναισθήματά του/της.
Η αποδοχή της αβεβαιότητας, ιδίως σε μια κοινωνία όπου η εξέλιξη και η παραγωγικότητα έχουν τόσο μεγάλη αξία, μπορεί πράγματι να είναι πολύ αγχωτική, να μοιάζει τρομακτική ή άσκοπη. Κι όμως, τι θα γινόταν αν το να μην ξέρουμε μπορούσε να είναι κάτι καλό;
Εξέλιξη μέσα από την αβεβαιότητα
Η αποφυγή της αβεβαιότητας μπορεί να μας οδηγήσει σε λάθος μονοπάτια. Η τάση μας να στηριζόμαστε μόνο σε δεδομένα και μετρήσεις μπορεί να φαίνεται λογική, αλλά οι μεγάλες αποφάσεις της ζωής δεν λύνονται με εξισώσεις.
Αν, για παράδειγμα, αναρωτιέστε αν είναι η σωστή στιγμή να γίνετε γονιός ή να αλλάξετε ριζικά καριέρα, μια ανάλυση με καταγραφή των δεδομένων ίσως και να μη σας βοηθήσει.
Οι αποφάσεις αυτές μας αλλάζουν, επηρεάζουν το ποιοι είμαστε και την πορεία της ζωής μας. Η αμφιθυμία της αβεβαιότητας μπορεί να μας ανοίξει την πόρτα σε τελείως νέες πραγματικότητες. Όλα μοιάζουν πιθανά και αυτό μπορεί να είναι συναρπαστικό, ακόμη και να μας κάνει να νιώθουμε ελεύθεροι.
Αν, λοιπόν, αντέξουμε τη δυσφορία που προκαλεί το άγνωστο και αποδεχτούμε ότι η ζωή είναι μια άσκηση, μια συνεχής διαδικασία πτώσεων και επανόρθωσης, μέσα από την οποία ανακαλύπτουμε ποιοι είμαστε και ποιοι θέλουμε να γίνουμε, τότε όλα θα είναι πιο καλά.
Το «σύννεφο» και ο «ήλιος»
Τι μπορούμε να κάνουμε όταν βρεθούμε μέσα στο «σκοτάδι» της αβεβαιότητας; Σε κάθε περίπτωση η διαχείριση είναι η καλύτερη λύση. Είναι σοφότερο να βιώσουμε την άγνοια και την αμφιβολία, αντί να την πολεμήσουμε.
Μπορούμε να δούμε αυτή τη διαδικασία σαν να περπατάμε μέσα σε ένα σύννεφο, ίσως έτσι πλησιάσουμε όσο πιο κοντά γίνεται στον… ήλιο!
