Λατρεύετε να… τρομάζετε ή είστε από αυτούς που αποφεύγουν τις ιστορίες με στοιχειωμένα σπίτια και τις ταινίες τρόμου για να κοιμηθούν ήσυχοι το βράδυ; Σύμφωνα με την επικεφαλής του ερευνητικού ινστιτούτου Media Psychology Research Center, το πώς αντιδράμε στον τρόμο εξαρτάται από τον τρόπο που αλληλεπιδρούμε με τον κόσμο.
Τρόμος και γιατί μερικοί τον απολαμβάνουν;
Σε έρευνα στο επιστημονικό περιοδικό Frontiers in Psychology, μεταξύ άλλων διαπιστώθηκε ότι υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στην αναζήτηση εντυπωσιακών ερεθισμάτων και την απόλαυση των ταινιών τρόμου. Οι άνθρωποι που αναζητούν έντονες αισθήσεις απολαμβάνουν τον τρόμο επειδή τους προσφέρει ασφαλείς συγκινήσεις και κάτι καινούργιο, εξηγούν οι ερευνητές.
Αντίθετα, οι ιδιαίτερα ευαίσθητοι ή άνθρωποι με πολλή ενσυναίσθηση απορροφούν τα συναισθήματα των χαρακτήρων, βιώνοντας έντονη συναισθηματική δυσφορία. Επίσης, σύμφωνα με τους επιστήμονες, όσοι έχουν άγχος, αντιδρούν περισσότερο στο στρες παρά στο ίδιο το συναίσθημα του φόβου.
Ο τρόμος και ο ύπνος
Ειδικοί στον ύπνο σημειώνουν ότι ο εγκέφαλος επεξεργάζεται συναισθήματα και αναμνήσεις όταν ονειρευόμαστε. Αν γεμίσει με τρομακτικές εικόνες, προσπαθεί να τις «τακτοποιήσει» στον ύπνο, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε εφιάλτες.
Ακόμη και η ακρόαση ιστοριών τρόμου, η ανάγνωση τρομακτικών βιβλίων ή η επίσκεψη σε χώρους που φημίζονται για την μεταφυσική τους ατμόσφαιρα μπορούν να επηρεάσουν τον ύπνο, ειδικά σε άτομα με ζωντανή φαντασία ή τραυματικές εμπειρίες.
Επιπλέον, τα έντονα τρομακτικά ερεθίσματα μπορούν να επιδεινώσουν κάποιες διαταραχές ύπνου, όπως είναι η υπνοβασία, η υπνολαλία, οι νυχτερινοί τρόμοι ή η παράλυση ύπνου.
Τι κάνει μια ταινία «πολύ τρομακτική»;
Οι ειδικοί λένε πως οι ταινίες τρόμου λειτουργούν κυρίως μέσω του αιφνιδιασμού. Τι σημαίνει αυτό; Όταν συμβαίνει ένα ξαφνικό «άλμα τρόμου», ο εγκέφαλος παραμένει σε κατάσταση συναγερμού. Για να αποκοιμηθούμε, όμως, πρέπει να νιώθουμε ασφαλείς και αυτός ο μηχανισμός το εμποδίζει.
Οι ενσυναισθητικοί άνθρωποι τρομάζουν περισσότερο
Όσοι «μπαίνουν στο πετσί» των χαρακτήρων στις ταινίες νιώθουν πιο έντονα τον τρόμο. Αυτό οφείλεται στο «ένστικτο μίμησης συμπεριφοράς», που είναι ένας αρχέγονος μηχανισμός, ο οποίος μάς βοηθά να προβλέπουμε τις πράξεις των άλλων. Είναι καλό να «αγκαλιάζουμε» τον εσωτερικό μας «φοβητσιάρη». Η ικανότητα να αναγνωρίζουμε και να αποφεύγουμε επικίνδυνες καταστάσεις είναι υγιής αντίδραση.
Τρόμος και ευφορία
Πολλοί άνθρωποι απολαμβάνουν τις τρομακτικές εμπειρίες. Οι ταινίες τρόμου ενεργοποιούν αδρεναλίνη και κορτιζόλη, που κρατούν το σώμα σε εγρήγορση. Όταν περάσει ο φόβος, το σώμα χαλαρώνει και εκκρίνει ντοπαμίνη και ενδορφίνες, δημιουργώντας το γνωστό «post-horror rush», που είναι ένα αίσθημα ανακούφισης και ενέργειας.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η εμπειρία και η ανάκαμψη από τον φόβο μπορεί να μειώσουν το στρες και να ενισχύσουν τους μηχανισμούς αντιμετώπισης. Μια τρομακτική ταινία μπορεί να αυξήσει την αυτοπεποίθηση και την αίσθηση ελέγχου, ειδικά όταν τη βλέπουμε σε ομάδα, γιατί ενισχύει τη σύνδεση και τη συλλογική διέγερση.
Πώς να κοιμηθείτε μετά από μια τρομακτική εμπειρία
Αν ανήκετε στους «φοβητσιάρηδες», υπάρχουν μερικά κόλπα για καλύτερο ύπνο μετά από λίγο… τρόμο:
- Διαλέξτε την κατάλληλη ώρα. Δείτε την τρομακτική ταινία μεσημέρι ή νωρίς το απόγευμα.
- Αλλαγή διάθεσης. Μετά τον τρόμο, δείτε μια κωμωδία ή κάντε λίγη γυμναστική για να αποφορτιστείτε.
- Χρησιμοποιήστε τη λογική σας. Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι ήταν απλώς ψυχαγωγία.
- Δημιουργήστε θετική διάθεση πριν τον ύπνο. Με χαλαρωτική μουσική, γιόγκα, ανάγνωση κ.α.
- Ακούστε τον εαυτό σας. Αν ξέρετε ότι δεν αντέχετε τις τρομακτικές εμπειρίες, μην πιέζεστε από την παρέα.
Ο τρόμος δεν έχει την ίδια επίδραση σε όλους. Για κάποιους είναι πηγή ευχαρίστησης και ενέργειας, ενώ για άλλους πηγή άγχους και εφιαλτών.
Το σημαντικό -όπως σε όλες τις καταστάσεις της ζωής μας- είναι να γνωρίζουμε τα όριά μας και να κάνουμε όσο πιο πολλά από αυτά που μας κάνουν να νιώθουμε καλά και όσο λιγότερα από αυτά που μας αναστατώνουν. Γιατί να ταλαιπωρούμε τον εαυτό μας;
