Οι άνθρωποι δυσκολεύονται να κάνουν σχέσεις και ένας από τους λόγους ίσως είναι πως το σημερινό dating μοιάζει με συνεχή άσκηση κριτικής. Έχουμε υιοθετήσει μια γλώσσα αξιολόγησης που περιλαμβάνει φράσεις όπως «red flags» ή «τοξικότητα» και τη χρησιμοποιούμε σαν τρόπο αυτοπροστασίας, με αποτέλεσμα συχνά να μην μπορούμε να «χτίσουμε» σύνδεση.
Γενικότερα, στη σύγχρονη εποχή, αντί να εξερευνούμε τη σύνδεση, την αξιολογούμε. Εκεί όπου παλιά υπήρχε ανακάλυψη, τώρα υπάρχει αξιολόγηση απόδοσης. Δεν είναι παράλογο να φοβόμαστε ή να προσέχουμε, γιατί θέλουμε να προλάβουμε καταστάσεις και πάνω από όλα είναι σημαντικό για μας να διαφυλάξουμε την ψυχική μας ηρεμία, όμως είναι κρίμα να είμαστε τόσο προκατειλημμένοι και έτσι να χάνουμε ακόμη και ευκαιρίες για να συνδεθούμε αληθινά.
Και αυτό δεν συμβαίνει μόνο στην αρχή του dating. Πολλά ζευγάρια, ακόμη και μακροχρόνια, πέφτουν στην ίδια «παγίδα». Αξιολογούν ο ένας τον άλλον σαν να βάζουν βαθμούς. Αναρωτιούνται «Αναπτύσσεται αρκετά;», «Καλύπτει τις ανάγκες μου;», «Κάνει τη δουλειά με τον εαυτό του;» Σιγά-σιγά η αγάπη μετατρέπεται σε διαχείριση.
Μελέτη, που έχει δημοσιευτεί στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Personality and Social Psychology, δείχνει ότι αυτό που προβλέπει τη μακροπρόθεσμη ικανοποίηση δεν είναι τα χαρακτηριστικά, όπως η αυτοπεποίθηση, η εργασιακή θέση ή το στυλ επικοινωνίας, αλλά οι δυναμικές διαδικασίες. Το πώς, δηλαδή, οι άνθρωποι ανταποκρίνονται ο ένας στον άλλον σε πραγματικό χρόνο, πώς «επιδιορθώνουν» τις παρεξηγήσεις και αν υπάρχει αμοιβαία συναισθηματική ανταπόκριση.
Οι σχέσεις «χτίζονται» σταδιακά
Όταν εστιάζουμε στα χαρακτηριστικά, προσπαθούμε να πάρουμε γρήγορες αποφάσεις. Θέλουμε βεβαιότητα πριν δείξουμε ευαλωτότητα στις σχέσεις μας. Αλλά η σύνδεση δεν αποκαλύπτεται κατ’ εντολή, «ξεδιπλώνεται» σταδιακά. Όταν αξιολογούμε τη σύνδεση, χωρίς απλώς να κρίνουμε, συντονιζόμαστε στο παρόν. Σκεφτόμαστε πώς νιώθουμε δίπλα στον άλλο. Ασφαλείς, αγχωμένοι, κάπως παράξενα;
Η σύνδεση μοιάζει λιγότερο με τεστ και περισσότερο με πείραμα, είναι κάτι που συνδημιουργείται, όχι κάτι που κρίνεται μέσα σε 20 λεπτά. Χρειάζεται επανάληψη, περιέργεια και υπομονή για να φανεί το μοτίβο μεταξύ δύο ανθρώπων. Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι μετά από ένα ποτό ή ακόμη και μετά από τρία ραντεβού. Τα μοτίβα «χτίζονται» σταδιακά, καθώς δύο νευρικά συστήματα προσπαθούν να βρουν κοινό ρυθμό.
Και αυτό συχνά το ξεχνάμε. Είμαστε εμείς οι ίδιοι που συμβάλλουμε στη δημιουργία των μοτίβων που μετά κρίνουμε! Ο καθένας κουβαλάει προσδοκίες και ευαισθησίες που επηρεάζουν το πόσο ασφαλής ή όχι φαίνεται μια σχέση.
Το κρυφό «κόστος» του να είμαστε μόνιμα σε επιφυλακή
Η νοοτροπία της «αξιολόγησης απόδοσης» μοιάζει προστατευτική, μάς δίνει την ψευδαίσθηση του ελέγχου. Στην πράξη όμως μπλοκάρει την οικειότητα. Αντικαθιστά την περιέργεια με επαγρύπνηση και μπερδεύει το άγχος με τη σοφία.
Όταν σταματήσουμε να μετράμε και αρχίσουμε να παρατηρούμε, κάτι μικρό, αλλά σημαντικό αλλάζει. Αρχίζουμε να βλέπουμε τι πραγματικά συμβαίνει στον χώρο ανάμεσα στους δύο ανθρώπους. Προσέχουμε τις παύσεις, το γέλιο μετά από την ένταση, τις πράξεις ανταπόκρισης που κάνουν μια σύνδεση να νιώθει ζωντανή.
Το παράδοξο είναι ότι η συνήθεια της συνεχούς αξιολόγησης μάς κρατά μακριά από την ασφάλεια που αναζητούμε. Γι’ αυτό, την επόμενη φορά που θα μπούμε στον πειρασμό να αποφασίσουμε πολύ γρήγορα, αν ο άλλος είναι ο… «ιδανικός», ας δοκιμάσουμε να σκεφτούμε όχι ποιος είναι, αλλά τι συμβαίνει μεταξύ μας.
