Το 2025 ήταν μια χρονιά-σταθμός για την επιστήμη. Από την ιατρική και τη βιοτεχνολογία μέχρι την αστροφυσική και την τεχνητή νοημοσύνη, σημαντικές ανακαλύψεις και εξελίξεις διεύρυναν τα όρια της γνώσης μας και επανέφεραν στο προσκήνιο τον καθοριστικό ρόλο της έρευνας. Σύμφωνα με το Smithsonian, αυτές είναι μερικές από τις επιστημονικές ειδήσεις που ξεχώρισαν και άφησαν το αποτύπωμά τους μέσα στη χρονιά.
Ένα μεγάλο βήμα στις ξενομεταμοσχεύσεις
Η έλλειψη διαθέσιμων ανθρώπινων οργάνων παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της σύγχρονης ιατρικής. Τα τελευταία χρόνια, οι επιστήμονες στρέφονται στους χοίρους, καθώς τα όργανά τους παρουσιάζουν σημαντικές ομοιότητες με τα ανθρώπινα.
Το 2025 καταγράφηκε ουσιαστική πρόοδος στον τομέα των ξενομεταμοσχεύσεων (Xenotransplantation). Τον Ιανουάριο, χειρουργοί στις Ηνωμένες Πολιτείες πραγματοποίησαν την τέταρτη μεταμόσχευση νεφρού από γενετικά τροποποιημένο χοίρο σε άνθρωπο. Ο ασθενής έζησε για 271 ημέρες χωρίς αιμοκάθαρση, χρονικό διάστημα-ρεκόρ για τέτοιου είδους επέμβαση.
Λίγους μήνες αργότερα, ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) έδωσε το «πράσινο φως» για την έναρξη κλινικών δοκιμών με νεφρά από γενετικά τροποποιημένους χοίρους, σηματοδοτώντας ένα κρίσιμο βήμα προς την ευρύτερη εφαρμογή της τεχνολογίας. Παράλληλα, επιστήμονες στην Κίνα ανακοίνωσαν την επιτυχή μεταμόσχευση τμήματος ήπατος χοίρου, το οποίο λειτούργησε για περισσότερες από πέντε εβδομάδες.
Ένας σπάνιος διαστρικός επισκέπτης στο ηλιακό μας σύστημα
Το 2025, οι αστρονόμοι παρακολούθησαν ένα σπάνιο κοσμικό φαινόμενο: τη διέλευση του κομήτη 3I/ATLAS, του τρίτου διαστρικού αντικειμένου που έχει καταγραφεί ποτέ. Με ταχύτητα που ξεπερνούσε τα 220.000 χιλιόμετρα την ώρα, ο κομήτης έγινε αμέσως αντιληπτός ως «επισκέπτης» από άλλο αστρικό σύστημα.
Η χημική του σύσταση αποδείχθηκε διαφορετική από εκείνη των κομητών του ηλιακού μας συστήματος, με υψηλότερα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα και ασυνήθιστους πτητικούς πάγους. Οι παρατηρήσεις αυτές προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για τις συνθήκες που επικρατούν στο διαστρικό περιβάλλον και για το πώς σχηματίζονται πλανητικά συστήματα πέρα από το δικό μας.
Νέα στοιχεία για την εμφάνιση των Ντενίσοβαν
Οι Ντενίσοβαν αποτελούν ένα από τα πιο μυστηριώδη κεφάλαια της ανθρώπινης εξέλιξης. Το 2025, δύο μελέτες που δημοσιεύθηκαν στα περιοδικά Science και Cell έφεραν στο φως νέα δεδομένα, συνδέοντας αρχαία κρανία από την Κίνα με αυτό το εξαφανισμένο ανθρώπινο είδος.
Η ανάλυση πρωτεϊνών και DNA από απολιθώματα ηλικίας έως και ενός εκατομμυρίου ετών προσέφερε την πιο καθαρή εικόνα μέχρι σήμερα για τα χαρακτηριστικά τους. Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι ο εξελικτικός διαχωρισμός μεταξύ Homo sapiens, Νεάντερταλ και Ντενίσοβαν μπορεί να συνέβη πολύ νωρίτερα απ’ ό,τι πιστεύαμε.
Όταν τα chatbot γίνονται κάτι παραπάνω από εργαλεία
Η ταχεία εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης το 2025 έφερε στο προσκήνιο ένα λιγότερο αναμενόμενο φαινόμενο: τη δημιουργία συναισθηματικών δεσμών ανάμεσα σε ανθρώπους και chatbot. Έρευνα του MIT ανέδειξε ότι χιλιάδες χρήστες αναπτύσσουν σχέσεις με ψηφιακούς συνομιλητές, αναζητώντας συντροφικότητα, κατανόηση ή υποστήριξη.
Αν και ορισμένοι χρήστες αναφέρουν μείωση της μοναξιάς, οι ειδικοί εκφράζουν ανησυχίες για εξάρτηση και σύγχυση μεταξύ ανθρώπινης και τεχνητής συνείδησης.
Η «επιστροφή» του ανταρόλυκου
Χρησιμοποιώντας αρχαίο DNA και σύγχρονες τεχνικές γενετικής τροποποίησης, οι επιστήμονες δημιούργησαν στην ουσία γενετικά τροποποιημένους γκρίζους λύκους που φέρουν στοιχεία του εξαφανισμένου είδους.
Το εγχείρημα αναζωπύρωσε τη συζήτηση γύρω από την «αποεξαφάνιση»: πρέπει η επιστήμη να επενδύει στην αναβίωση ειδών ή να επικεντρώνεται αποκλειστικά στη διάσωση όσων απειλούνται σήμερα; Οι απόψεις διίστανται, με ορισμένους να βλέπουν ευκαιρίες για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλους να εκφράζουν ηθικές και οικολογικές ανησυχίες.
