Νέα μελέτη από τη Φινλανδία αποκαλύπτει ότι πάνω από τους μισούς υγιείς 33χρονους εμφανίζουν ήδη βλάβες στον χόνδρο των γονάτων τους — χωρίς να έχουν κανένα απολύτως σύμπτωμα.

Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Osteoarthritis and Cartilage, έδειξε ότι οι αλλοιώσεις στις αρθρώσεις των γονάτων είναι εντυπωσιακά συχνές ακόμη και σε άτομα που μόλις μπήκαν στην τρίτη δεκαετία της ζωής τους. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι σχεδόν τα δύο τρίτα των συμμετεχόντων είχαν φθορά στον αρθρικό χόνδρο, ενώ περισσότεροι από τους μισούς παρουσίαζαν μικρές οστικές προεκβολές (οστεόφυτα) — ευρήματα που κανείς δεν θα περίμενε σε τόσο νεαρή ηλικία.

Τα σημάδια της φθοράς στις αρθρώσεις

Η μελέτη βασίστηκε σε μαγνητικές τομογραφίες 288 ατόμων (περίπου 61% γυναίκες), με μέσο όρο ηλικίας 33,7 ετών, από τη μελέτη γέννησης του 1986 στη Βόρεια Φινλανδία. Οι συμμετέχοντες δεν ήταν αθλητές, ούτε είχαν ιστορικό τραυματισμών. Οι περισσότεροι δεν ανέφεραν καμία ενόχληση στα γόνατα, παρότι οι εξετάσεις αποκάλυψαν σημαντικές δομικές αλλαγές.

Πάνω από το 50% των συμμετεχόντων είχε φθορά στον χόνδρο της επιγονατιδομηριαίας άρθρωσης (όπου η επιγονατίδα συναντά το μηριαίο οστό), ενώ περίπου το 25% παρουσίαζε βλάβες και στη μηροκνημιαία άρθρωση (όπου το μηριαίο συναντά την κνήμη). Οι ερευνητές σημείωσαν πως η επιγονατιδομηριαία άρθρωση είναι ιδιαίτερα ευάλωτη, με αρκετούς να παρουσιάζουν αλλοιώσεις πλήρους πάχους στον χόνδρο ή βλάβες στον μυελό των οστών — ενδείξεις πρώιμης οστεοαρθρίτιδας.

Παρότι οι αλλοιώσεις αυτές είναι εντυπωσιακές για την ηλικία των συμμετεχόντων, οι περισσότεροι δεν παρουσίαζαν καθόλου ή σχεδόν καθόλου πόνο. Η μέση βαθμολογία τους στην κλίμακα WOMAC (που αξιολογεί τον πόνο, την δυσκαμψία και τη λειτουργικότητα των αρθρώσεων) ήταν μόλις 8,4/240 — ενδεικτική ελάχιστων συμπτωμάτων. Μάλιστα, το 93% έως 99% των συμμετεχόντων δεν ανέφερε κανένα πρόβλημα στην καθημερινότητά του.

Ο ρόλος του σωματικού βάρους

Ο παράγοντας που συνδέθηκε πιο σταθερά με την πρώιμη φθορά στις αρθρώσεις ήταν ο Δείκτης Μάζας Σώματος (BMI). Όσο υψηλότερος ο BMI, τόσο αυξάνονταν οι πιθανότητες εμφάνισης και σοβαρότητας των αλλοιώσεων στα γόνατα. Το εύρημα αυτό ενισχύει τις ανησυχίες για τη μακροπρόθεσμη υγεία των αρθρώσεων, καθώς τα ποσοστά παχυσαρκίας αυξάνονται παγκοσμίως.

Άλλοι παράγοντες που φάνηκε να σχετίζονται με τις αλλοιώσεις, αν και όχι με την ίδια συνέπεια, ήταν τα αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος και η υψηλή συστολική αρτηριακή πίεση. Ένα οικογενειακό ιστορικό οστεοαρθρίτιδας εμφάνιζε κάποια συσχέτιση, όμως όχι τόσο ισχυρή όσο το βάρος.

Ίσως τελικά η οστεοαρθρίτιδα δεν είναι «νόσος των ηλικιωμένων»

Η πεποίθηση ότι η οστεοαρθρίτιδα εμφανίζεται μόνο στους μεγαλύτερους τίθεται υπό αμφισβήτηση. Οι ερευνητές υπενθυμίζουν ότι το ποσοστό ατόμων 18–44 ετών με οστεοαρθρίτιδα έχει σχεδόν τετραπλασιαστεί από το 2001 ως το 2018. Παράλληλα, η Global Burden of Disease Study 2019 ανέδειξε αυξημένη επίπτωση της νόσου στις ηλικίες 30–44 ετών από το 1990 και μετά.

Οι επιστήμονες τονίζουν ότι, αν και οι βλάβες αυτές μπορεί να είναι σιωπηλές τώρα, αποτελούν πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια. Η πρόληψη έχει σημασία — και ενώ δεν μπορούμε να ελέγξουμε όλους τους παράγοντες κινδύνου, η διατήρηση ενός υγιούς βάρους ίσως είναι το πιο σημαντικό που μπορούμε να κάνουμε για να προστατεύσουμε τα γόνατά μας για τις δεκαετίες που έρχονται.