Μπορεί το μυστικό πίσω από την επόμενη μεγάλη επιστημονική ανακάλυψη, που θα βραβευτεί με Νόμπελ, να μην είναι (μόνο) η εξυπνάδα, αλλά η αλλαγή… ταχυδρομικού κώδικα; Σύμφωνα με νέα διεθνή μελέτη που δημοσιεύθηκε στην International Economic Review, η απάντηση ίσως είναι καταφατική.
Η έρευνα εξέτασε τη σταδιοδρομία 2.300 βραβευμένων επιστημόνων και διαπίστωσε ότι όσοι μετακινούνταν συχνά σε νέες πόλεις ή εργάζονταν ταυτόχρονα σε διαφορετικά ιδρύματα ξεκινούσαν την καθοριστική για το Νόμπελ ερευνητική τους εργασία κατά μέσο όρο 2,6 χρόνια νωρίτερα από τους συναδέλφους τους που έμεναν «κολλημένοι» σε έναν τόπο.
«Είναι πιο πιθανό να έρθεις σε επαφή με μια ριζικά νέα ιδέα όταν αλλάζεις περιβάλλον, συναντάς νέους ανθρώπους και νέους τρόπους σκέψης», εξηγεί ο Bruce Weinberg, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο και συν-συγγραφέας της μελέτης.
Το πλεονέκτημα της «γεωγραφικής περιπέτειας»
Ανατρέχοντας σε λεπτομερή βιογραφικά δεδομένα βραβευμένων με Νόμπελ στους τομείς της Χημείας, της Ιατρικής και της Φυσικής από το 1901 έως το 2003, οι ερευνητές χαρτογράφησαν το πού έζησε και εργάστηκε κάθε επιστήμονας — και πότε ακριβώς ξεκίνησε το έργο που θα του χάριζε τελικά την ύψιστη επιστημονική διάκριση.
Οι πιο «κινητικοί» ερευνητές, που άλλαζαν πόλη κάθε δύο χρόνια, άρχισαν την καινοτόμο δουλειά τους σχεδόν δύο χρόνια νωρίτερα από τους πιο σταθερούς συναδέλφους τους. Εκείνοι που διατηρούσαν πολλαπλές θέσεις εργασίας (π.χ. διδασκαλία στο ένα ίδρυμα, έρευνα στο άλλο), είχαν ακόμη πιο εντυπωσιακά αποτελέσματα: ξεκινούσαν το έργο τους 2,6 χρόνια νωρίτερα.
«Ακόμη κι αν είσαι σε ένα πανεπιστήμιο γεμάτο λαμπρά μυαλά, μετά από λίγο μοιράζεστε τον ίδιο τρόπο σκέψης. Αν δεν εκτεθείς σε κάτι καινούργιο, δύσκολα θα κάνεις το επόμενο μεγάλο άλμα», λέει ο Weinberg.
Η καινοτομία γεννιέται από τη σύγκρουση ιδεών
Η μελέτη στηρίζεται στην ιδέα της «recombinant innovation» — της καινοτομίας που γεννιέται όταν συνδυάζονται με απροσδόκητο τρόπο ιδέες από διαφορετικά πεδία. Η μετακίνηση εκθέτει τον επιστήμονα σε νέες προσεγγίσεις, προβλήματα και μεθοδολογίες, πράγματα που ίσως να μην συναντούσε ποτέ σε ένα πιο «οικείο» περιβάλλον.
Η ερευνητική ομάδα ερεύνησε επίσης χρονικές και γεωγραφικές τάσεις: π.χ., οι φυσικοί του 20ού αιώνα χρειάζονταν περίπου 11,3 χρόνια για να φτάσουν σε μια καινοτόμο ανακάλυψη, αλλά μετά την «επανάσταση» της κβαντικής φυσικής αυτό μειώθηκε στα 9,4 χρόνια. Στην Ιατρική, οι μετά το 1945 νομπελίστες ξεκίνησαν την καθοριστική τους έρευνα σε μόλις 7,6 χρόνια από την έναρξη της καριέρας τους — σχεδόν 25% ταχύτερα από τους προηγούμενους.
Επιπλέον, καταγράφηκαν δραματικές μεταβολές στον παγκόσμιο χάρτη της καινοτομίας: ενώ πριν το 1918 μόνο το 10-21% των κορυφαίων επιστημόνων εργάζονταν στις ΗΠΑ, μετά το 1945 το ποσοστό εκτοξεύθηκε στο 57-65%, καταδεικνύοντας τη ραγδαία άνοδο της Αμερικής ως επιστημονικής υπερδύναμης.
Τι σημαίνει αυτό για εμάς
Αν και η έρευνα αφορά μια ελίτ επιστημόνων, τα ευρήματα έχουν εφαρμογή και στον ευρύτερο κόσμο της δημιουργικότητας — από καλλιτέχνες μέχρι επιχειρηματίες. Η έκθεση σε νέες ιδέες, κουλτούρες και οπτικές μπορεί να είναι καταλύτης για τη γέννηση του καινούργιου.
«Δεν λέμε ότι πρέπει να μετακινούνται όλοι, αλλά αν θέλουμε να ενισχύσουμε τη δημιουργικότητα, πρέπει να προσφέρουμε ευκαιρίες για επαφή με το διαφορετικό», τονίζει ο Weinberg.
Σε μια εποχή όπου η «σταθερότητα» θεωρείται συχνά προϋπόθεση επιτυχίας, η μελέτη υπενθυμίζει πως η αλλαγή, η κίνηση και το άγνωστο ίσως να είναι τελικά οι πιο γόνιμοι τόποι για να φυτρώσει μια επαναστατική ιδέα.
