Όλοι γνωρίζουμε πόσο σημαντικό είναι να κρατάμε το μυαλό μας σε εγρήγορση καθώς μεγαλώνουμε και να το προστατεύουμε από την άνοια και γενικότερα από την πνευματική εξασθένιση. Παραδοσιακά, χόμπι όπως τα σταυρόλεξα και το Sudoku θεωρούνται ιδανικά για να διατηρήσουμε τη γνωστική μας υγεία. Ωστόσο, αντίθετα με τη δημοφιλή πεποίθηση, μια νέα έρευνα φέρνει στο προσκήνιο ένα λιγότερο αναμενόμενο «χόμπι» που ήδη κάνουμε — και μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο άνοιας. Αυτό είναι η χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας.

Μια μεγάλη μετα-ανάλυση που δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο του 2025 στο Nature Human Behaviour, με δεδομένα από 136 μελέτες και περισσότερους από 411.000 ενήλικες ηλικίας 50+, κατέληξε σε εντυπωσιακά συμπεράσματα: η χρήση ψηφιακής τεχνολογίας συνδέθηκε με 58% χαμηλότερο κίνδυνο γνωστικής έκπτωσης και 26% πιο αργό ρυθμό γνωστικής εξασθένησης με το πέρασμα του χρόνου.

Πώς ακριβώς η τεχνολογία μπορεί να μας προστατέψει από την άνοια;

Οι νευρολόγοι εξηγούν ότι η χρήση smartphones, υπολογιστών και άλλων ψηφιακών μέσων ενεργοποιεί πολλές γνωστικές λειτουργίες ταυτόχρονα: την προσοχή, τη μνήμη, την επίλυση προβλημάτων και τη λήψη αποφάσεων. Πρόκειται για μια ουσιαστική «γνωστική προπόνηση» που βοηθά στη διατήρηση των νευρωνικών διαδρομών και της εγκεφαλικής λειτουργίας.

Όπως αναφέρουν οι ειδικοί, η τεχνολογία δεν αλλάζει τα βιολογικά δεδομένα της γήρανσης, αλλά το να έχει κανείς εδραιωμένες ψηφιακές δεξιότητες επιτρέπει να παραμένει λειτουργικός και ανεξάρτητος για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Επιπλέον, μελετητές από το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ υπογραμμίζουν ότι η ψηφιακή τεχνολογία ενεργοποιεί πολλούς γνωστικούς τομείς ταυτόχρονα, κάτι που προσφέρει ουσιαστική πνευματική άσκηση.

Τι συμβαίνει με την «ψηφιακή άνοια»;

Μπορεί να έχετε ακούσει για τον όρο «ψηφιακή άνοια» και να έχετε αναρωτηθεί αν η χρήση της τεχνολογίας βλάπτει τον εγκέφαλό μας. Όμως οι ειδικοί ξεκαθαρίζουν: πρόκειται για μύθο. Στην πραγματικότητα, το να μαθαίνουμε και να χρησιμοποιούμε ψηφιακές δεξιότητες μπορεί να βοηθήσει το μυαλό μας να παραμείνει σε φόρμα.

Μάλιστα, ακόμη και άτομα με άνοια μπορούν συχνά να συνεχίσουν να κάνουν απλές, καθημερινές εργασίες, γεγονός που δείχνει πως κάποιες δεξιότητες «μένουν» στον εγκέφαλο για πολύ καιρό. Οι ανησυχίες αυτές είναι πιο διαδεδομένες σε γενιές που δεν έχουν εξοικείωση με την ψηφιακή τεχνολογία, ενώ τα δεδομένα δείχνουν ξεκάθαρα τα οφέλη της.

Πώς να κάνετε τη χρήση της τεχνολογίας ευεργετική για τον εγκέφαλο;

  • Ξεκινήστε με μικρά βήματα και με αυτοπεποίθηση: Μην προσπαθείτε να μάθετε τα πάντα μαζί. Επιλέξτε μία συσκευή ή εφαρμογή και προχωρήστε σταδιακά.
  • Ακολουθήστε τα ενδιαφέροντά σας: Αν αγαπάτε το διάβασμα, δοκιμάστε e-books. Αν θέλετε να βλέπετε την οικογένεια, ξεκινήστε με βιντεοκλήσεις.
  • Μάθετε και κοινωνικοποιηθείτε: Τα διαδικτυακά μαθήματα για μεγαλύτερες ηλικίες είναι μια εξαιρετική ευκαιρία να μάθετε νέες δεξιότητες και να δημιουργήσετε κοινωνικές επαφές — κάτι που μειώνει τον κίνδυνο άνοιας. Σκεφτείτε να συμμετάσχετε σε μαθήματα ψηφιακών δεξιοτήτων ειδικά σχεδιασμένα για ηλικιωμένους. Έρευνα του 2024 δείχνει ότι η μοναξιά και η έλλειψη κοινωνικών συνδέσεων σχετίζονται με 31% υψηλότερο κίνδυνο άνοιας.
  • Προτιμήστε ενεργή χρήση και όχι παθητική κατανάλωση: Επιλέξτε δραστηριότητες που σας προκαλούν να σκεφτείτε, να λύσετε προβλήματα ή να συνδεθείτε με άλλους, και αποφύγετε την απλή και ατελείωτη κύλιση χωρίς νόημα.
  • Να είστε περίεργοι και ανοιχτοί: Μην φοβάστε να πειραματιστείτε με νέα ψηφιακά εργαλεία και να ζητάτε βοήθεια όταν χρειάζεται.

Συνοψίζοντας, το πιο σημαντικό είναι να προσεγγίζουμε την τεχνολογία με περιέργεια και όχι με φόβο. Η ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να αποτελέσει ένα πολύτιμο εργαλείο για την υγεία του εγκεφάλου μας καθώς μεγαλώνουμε, αρκεί να την χρησιμοποιούμε με τρόπο που ενισχύει ενεργά τις γνωστικές μας δεξιότητες και υποστηρίζει την κοινωνική μας ζωή.