Καθημερινά, βομβαρδιζόμαστε από εικόνες και ερεθίσματα που σκοπό έχουν να μας προκαλούν διαρκή διέγερση. Με την 24ωρη πρόσβασή μας σε ειδήσεις, e-mail και social media, πολλοί από εμάς καταλήγουμε να «σκρολάρουμε» αδιάκοπα, κυνηγώντας την επόμενη δόση ντοπαμίνης. Όμως αυτές οι συνήθειες τροφοδοτούν το άγχος και ο ανθρώπινος εγκέφαλος εκλιπαρεί για ένα διάλειμμα!

Αυτό που πραγματικά χρειάζεται ο εγκέφαλός μας είναι χρόνος, χωρίς προσπάθεια συγκέντρωσης. Όταν αφήνουμε το μυαλό μας να περιπλανιέται, χωρίς να επικεντρωνόμαστε συνειδητά σε κάτι συγκεκριμένο, μειώνεται το άγχος μας και βελτιώνεται η πνευματική μας διαύγεια.

Εγκέφαλος: Θεωρία αποκατάστασης της προσοχής

Η λεγόμενη «θεωρία αποκατάστασης της προσοχής» μπορεί να μας βοηθήσει να δώσουμε στον εγκέφαλό μας αυτό το «διάλειμμα» που απελπισμένα χρειάζεται. Αν και ακούγεται σαν μια δικαιολογία για να μην κάνουμε τίποτα, η θεωρία αυτή στηρίζεται σε νευροεπιστημονικά δεδομένα. Συγκεκριμένα, η θεωρία αυτή προτάθηκε από τους ψυχολόγους Ρέιτσελ και Στίβεν Κάπλαν το 1989, οι οποίοι διέκριναν δύο είδη προσοχής:

  • Κατευθυνόμενη προσοχή. Όταν προσπαθούμε συνειδητά να συγκεντρωθούμε (π.χ. διάβασμα, εργασία, χρήση κινητού).
  • Μη κατευθυνόμενη προσοχή. Όταν επιτρέπουμε στο περιβάλλον να τραβήξει φυσικά την προσοχή μας, χωρίς προσπάθεια (π.χ. ήχοι πουλιών, φύλλα που κινούνται).

Στην εποχή μας, που δεν έχουμε αρκετό χρόνο για μη κατευθυνόμενη προσοχή, υποφέρουμε από νοητική κόπωση, η οποία μειώνει την ικανότητά μας να συγκεντρωνόμαστε και μας κάνει πιο ευάλωτους στους περισπασμούς.

Από την πλήξη στην υπερδιέγερση

Στο παρελθόν, η καθημερινότητα των ανθρώπων περιλάμβανε περισσότερες βαρετές στιγμές, όπως για παράδειγμα την αναμονή στο λεωφορείο ή τις ουρές στο σούπερμάρκετ. Αυτές οι «άδειες» στιγμές, όμως, λειτουργούσαν με τρόπο ωφέλιμο, σαν φυσικά «διαλείμματα» για τον εγκέφαλό μας.

Σήμερα, ακόμη και τα ψώνια μας μπορούν να γίνουν μέσω διαδικτύου στις περισσότερες περιπτώσεις. Οι οθόνες μάς προσφέρουν αδιάκοπη ψυχαγωγία, στερώντας μας την ευκαιρία για νοητική αποφόρτιση.

Εγκέφαλος και η φύση ως «φάρμακο»

Η φύση αποτελούσε πάντα μέσο ψυχικής αποκατάστασης, ακόμη και θεραπείας για κάποιες ασθένειες. Σήμερα η επιστήμη επιβεβαιώνει ότι:

  • Η φύση μειώνει τη δραστηριότητα στην αμυγδαλή, την περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με το άγχος.
  • Έρευνες δείχνουν ότι μια βόλτα 40 λεπτών σε φυσικό περιβάλλον μειώνει το στρες και αποκαθιστά την προσοχή, σε αντίθεση με μία αντίστοιχη βόλτα σε αστικό περιβάλλον.
  • Μόλις 10 λεπτά απλής παρατήρησης της φύσης ή περιπλάνησης του νου σε φυσικό περιβάλλον μπορούν να οδηγήσουν σε βελτίωση των γνωστικών λειτουργιών.

Δοκιμάστε την αποκατάσταση προσοχής

Αν θέλετε να κερδίσετε πίσω την χαμένη σας προσοχή και συγκέντρωση, αν θέλετε να απομακρυνθείτε από τους συνεχείς και ενοχλητικούς περισπασμούς της πόλης και της τεχνολογίας, τότε δεν έχετε παρά να ακολουθήσετε τα παρακάτω βήματα:

  • Βρείτε έναν πράσινο χώρο, οπως ένα πάρκο, ένα μονοπάτι, ή ακόμα και ένα ήσυχο σημείο με δέντρα.
  • Αφήστε το κινητό σας στην άκρη, για να αποφύγετε περισπασμούς.
  • Παρατηρήστε απλώς, μην προσπαθείτε. Αφήστε το μυαλό να «περιπλανηθεί», όπου και όπως θέλει, χωρίς κανόνες
  • Αν διαπιστώσετε ότι το μυαλό σας συνεχίζει να σκέφτεται δομημένα (π.χ. δουλειές, πλάνα), ίσως χρειάζεστε περισσότερη αποσύνδεση.

Εγκέφαλος και ξεκούραση: Τεμπελιά ή συντήρηση;

Αντί να ενοχοποιείτε τον εαυτό σας όταν ονειροπολείτε, αντί να πράττετε ή να σκέφτεστε διαρκώς κάτι δημιουργικό και παραγωγικό, θυμηθείτε πως αυτό δεν είναι απραξία, αλλά νευρολογική συντήρηση. Είτε χαζεύετε ένα έντομο στο περβάζι του παραθύρου, είτε περπατάτε στο δάσος χωρίς προορισμό, απλώς εξερευνώντας το γύρω περιβάλλον, η μη κατευθυνόμενη προσοχή σας κάνει σίγουρα καλό!