Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο The New England Journal of Medicine ανοίγει μια νέα εποχή στην κατανόηση του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) και του ρόλου του στην ανάπτυξη καρκίνου του δέρματος. Ο καρκίνος του δέρματος είναι η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη μη φυσιολογικών κυττάρων στην επιδερμίδα, το πιο εξωτερικό στρώμα του δέρματος. Ο αριθμός των περιστατικών καρκίνων του δέρματος έχει αυξηθεί ραγδαία σε όλο τον κόσμο τα τελευταία χρόνια. Τα κρούσματα, δε, στην Ελλάδα έχουν αυξηθεί επικίνδυνα, με 400-500 νέες διαγνώσεις ετησίως, αποτελώντας τον 6ο συχνότερο τύπο καρκίνου στους άντρες και τον 7ο στις γυναίκες.

Για πρώτη φορά, ερευνητές του NIH ανακάλυψαν ότι ο beta-HPV, ένα είδος HPV που συχνά εντοπίζεται στο δέρμα αλλά θεωρούνταν συνήθως αβλαβές, μπορεί σε εξαιρετικές περιπτώσεις να εισβάλλει απευθείας στο DNA των δερματικών κυττάρων και να προκαλέσει καρκινικές αλλοιώσεις. Μέχρι τώρα, πίστευαν πως απλώς επιδεινώνει τις βλάβες από την υπεριώδη ακτινοβολία (UV), αλλά η ενσωμάτωσή του στο DNA αποδεικνύει άμεση ογκογόνο δράση.

Η περίπτωση μιας ασθενούς

Μια 34χρονη γυναίκα με κληρονομική ανοσολογική διαταραχή, που την εμπόδιζε να ελέγξει αποτελεσματικά τον beta-HPV, παρουσίαζε επαναλαμβανόμενο πλακώδες καρκίνωμα του δέρματος (cSCC) στο μέτωπο. Παρά τις χειρουργικές επεμβάσεις και ανοσοθεραπείες, οι όγκοι επανεμφανίζονταν συνεχώς.

Μια λεπτομερής γενετική ανάλυση αποκάλυψε ότι ο beta-HPV είχε ενσωματωθεί στο DNA των όγκων και παρήγε ιικές πρωτεΐνες ικανές να επιβιώσουν και να πολλαπλασιάσουν τον καρκίνο – δείγμα πως ο ιός μπορούσε να λειτουργεί αυτόνομα, όχι απλά ως παράγοντας επιτάχυνσης βλάβης από UV.

Καθώς ο μηχανισμός Τ-κυττάρων της ασθενούς ήταν δυσλειτουργικός, οι γιατροί προχώρησαν σε μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων μυελού των οστών, με στόχο να αντικαταστήσουν τα ελαττωματικά Τ-κύτταρα με υγιή. Το αποτέλεσμα υπήρξε δραματικό: πλήρης υποχώρηση του καρκίνου και όλων των HPV-σχετιζόμενων παθήσεων, χωρίς καμία υποτροπή για πάνω από τρία χρόνια παρακολούθησης.

Τι σημαίνει αυτή η ανακάλυψη;

  1. Αναθεώρηση ρόλου beta-HPV: Σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα, ο beta-HPV δεν είναι απλώς επικουρικός παράγοντας – μπορεί να είναι πρωταγωνιστής στην ανάπτυξη cSCC.

  2. Ατομικοποιημένη θεραπεία: Ασθενείς με υποκείμενα ανοσολογικά ελλείμματα ενδέχεται να ωφελούνται πολύ περισσότερο από στοχευμένες θεραπείες που ενδυναμώνουν το ανοσοποιητικό.

  3. Διεπιστημονική προσέγγιση: Επιδείχθηκε η σημασία συνεργασίας μεταξύ ιολόγων, ανοσολόγων, ογκολόγων και ειδικών μεταμοσχεύσεων για την θεραπευτική επιτυχία National Institutes of Health (NIH).

  4. UV ακτινοβολία παραμένει βασικός παράγοντας, αλλά δεν είναι η μόνη αιτία – οι ιοί όπως ο beta-HPV μπορούν υπό ειδικές συνθήκες να αποτελέσουν αυτόχθονες ογκογόνους παράγοντες.

Μπορεί να προληφθεί ο καρκίνος του δέρματος;

Tο Skin Cancer Foundation συνιστά να…

  • Αναζητάτε σκιά, ειδικά μεταξύ 10 π.μ. και 4 μ.μ.
  • Αποφεύγετε την ηλιοθεραπεία και τη χρήση σολάριουμ με υπεριώδη ακτινοβολία.
  • Φοράτε καπέλο και γυαλιά ηλίου.
  • Χρησιμοποιήστε αντηλιακό ευρέος φάσματος (UVA/UVB) με SPF 15 ή υψηλότερο κάθε μέρα. Για εκτεταμένη υπαίθρια δραστηριότητα, χρησιμοποιήστε ένα ανθεκτικό στο νερό, ευρέος φάσματος (UVA/UVB) αντηλιακό με SPF 30 ή μεγαλύτερο.
  • Εφαρμόζετε αντηλιακό (περίπου 2 κουταλιές της σούπας) σε ολόκληρο το σώμα σας 30 λεπτά πριν βγείτε έξω. Εφαρμόστε ξανά κάθε δύο ώρες ή μετά από κολύμπι ή υπερβολική εφίδρωση.
  • Κρατήστε τα νεογέννητα μακριά από τον ήλιο και συμβουλευτείτε τον παιδίατρο για το πότε πρέπει να ξεκινήσετε να βάζετε αντηλιακό στο μωρό σας.
  • Είναι σημαντικό να παρατηρείτε το δέρμα σας για τυχόν αλλαγές και να επισκέπτεστε τον δερματολόγο τουλάχιστον μία φορά το χρόνο για επαγγελματική δερματική εξέταση.

Και ναι, αυτές οι συστάσεις ισχύουν για όλο το χρόνο, όχι μόνο για τους καλοκαιρινούς μήνες.

Έως και το 80% των ακτίνων του ήλιου μπορεί να περάσει μέσα από τα σύννεφα.

Σκεφτείτε, μάλιστα, ότι το χιόνι αντανακλά έως και το 80% της υπεριώδους ακτινοβολίας, αυξάνοντας τον κίνδυνο πρόκλησης βλάβης από τον ήλιο.

Παράλληλα, όσο υψηλότερο είναι το υψόμετρο, τόσο μεγαλύτερη είναι η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία, επομένως το αντηλιακό είναι ζωτικής σημασίας ακόμη κι αν πηγαίνετε για σκι.