Η έκθεση σε ατμοσφαιρική ρύπανση αυξάνει τον κίνδυνο μιας συγκεκριμένης μορφής άνοιας, διαπιστώνει μελέτη που εξέτασε δεδομένα για 56 εκατομμύρια άτομα.
Όπως αναφέρουν οι ερευνητές στο περιοδικό Science, τα αιωρούμενα σωματίδια PM2.5, δηλαδή τα σωματίδια με διάμετρο μικρότερη από 2,5 μικρόμετρα, συνδέονται με «νόσο με σωμάτια Lewy», την τρίτη συχνότερη μορφή άνοιας μετά την Αλτσχάιμερ και την αγγειακή άνοια.
Η έκθεση σε PM2,5 δεν προκαλεί απαραίτητα νόσο με σωμάτια Lewy αλλά «επιταχύνει την εκδήλωσή της» σε άτομα με γενετική προδιάθεση, διευκρίνισε μιλώντας στο Nature ο Χούι Τσεν του Πανεπιστημίου Τεχνολογίας του Σίδνεϊ, ο οποίος δεν συμμετείχε στην ανάλυση.
Η μελέτη έρχεται να προστεθεί στην πρόσφατη αναγνώριση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης ως παράγοντα κινδύνου για άνοια.
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο στο The Lancet Planetary Health, κάθε αύξηση της συγκέντρωσης των PM2,5 κατά 10 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα (μg/m³) ανεβάζει τον κίνδυνο άνοιας κατά 17%. Όπως σημείωναν οι ερευνητές, 10 μg/m³ είναι ήταν η μέση συγκέντρωση PM2,5 στους δρόμους του κεντρικού Λονδίνου το 2023.
Σωμάτια Lewy
Η νόσος με σωμάτια Lewy περιλαμβάνει δύο διαφορετικές αλλά παρόμοιες μορφές άνοιας: την άνοια με σωμάτια Lewy και τη νόσο του Πάρκινσον που συνοδεύεται από άνοια. Και οι δύο μορφές οφείλονται σε παθολογικά συσσωματώματα της πρωτεΐνης α-συνουκλεΐνης, τα οποία ονομάζονται σωμάτια Lewy και προκαλούν τελικά τον θάνατο των νευρικών κυττάρων.
H νέα μελέτη εξετάζει δεδομένα για 56,5 εκατ. Αμερικανούς που νοσηλεύτηκαν την περίοδο 2000-2014 με άνοια με σωμάτια Lewy ή νόσο του Πάρκινσον με ή χωρίς άνοια.
Η ανάλυση έδειξε ότι τα άτομα που ζουν σε περιοχές με υψηλές συγκεντρώσεις PM2.5 είχαν σχετικά αυξημένο κίνδυνο για νόσο με σωμάτια Lewy (άνοια με σωμάτια Lewy και Πάρκινσον με άνοια) ενώ ο κίνδυνος Πάρκινσον χωρίς άνοια ήταν λιγότερο αυξημένος. Ειδικά για την άνοια με σωμάτια Lewy, ο κίνδυνος νοσηλείας λόγω σοβαρής άνοιας με σωμάτια Lewy ήταν αυξημένος κατά 12%.
Η σχέση εξετάστηκε στη συνέχεια με πειράματα σε ποντίκια, στα οποία χορηγήθηκαν από τη μύτη σωματίδια PM2.5. Έπειτα από δέκα μήνες έκθεσης, τα πειραματόζωα εμφάνισαν προβλήματα μνήμης, συρρίκνωση του μέσου κροταφικού λοβού και συσσώρευση α-συνουκλεΐνης.
Αντίθετα, τέτοιες αλλαγές δεν παρατηρήθηκαν σε ποντίκια που είχαν τροποποιηθεί γενετικά ώστε να μην παράγουν α-συνουκλεΐνη, ένδειξη ότι η πρωτεΐνη είναι απαραίτητη για την εκδήλωση της νευροεκφυλιστικής ασθένειας.
Επιπλέον, οι αλλαγές στη γονιδιακή έκφραση που παρατηρήθηκαν στα πειραματόζωα ήταν παρόμοιες με αυτές που καταγράφονται σε ασθενείς με νόσο με σωμάτια Lewy, εύρημα που ενισχύει τις υποψίες για τον ρόλο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Ένας περιορισμός της μελέτης, αναγνωρίζουν οι ερευνητές, ήταν ότι τα σωματίδια PM2.5 χορηγήθηκαν στα ποντίκια σε μεγάλες δόσεις ανά διαστήματα, σε αντίθεση με τους ανθρώπους που εκτίθενται συνεχώς σε χαμηλές δόσεις σωματιδίων.
Η ερευνητική ομάδα σκοπεύει τώρα να συνεχίσει τις έρευνες με πιο ρεαλιστικές μεθόδους έκθεσης και θα εξετάσει ποια είδη σωματιδίων PM2.5 εμπλέκονται στη νόσο.
