Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια αυτοάνοση πάθηση που δεν έχει προς το παρόν θεραπεία. Ωστόσο, οι ερευνητές προσπαθούν να βρουν τρόπους να ανιχνεύεται νωρίτερα με σκοπό την αποτροπή της εξέλιξής της. Ένας τομέας έρευνας είναι οι βιοδείκτες στο αίμα.
Τα άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα εμφανίζουν αυξημένα επίπεδα αυτοαντισωμάτων αρκετά χρόνια πριν εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα, όπως ο πόνος και το πρήξιμο στις αρθρώσεις. Αυτά τα αντισώματα μπορούν να βοηθήσουν στην πρόβλεψη της ασθένειας, αλλά πολλοί με αυτά τα αντισώματα δεν αναπτύσσουν ποτέ τη νόσο. Τα αυτοαντισώματα είναι αντισώματα που παράγει το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού τα οποία αντί να καταπολεμούν εξωτερικούς παθογόνους μικροοργανισμούς (όπως ιούς και βακτήρια), στρέφονται και καταπολεμούν τα ίδια τα κύτταρα και τους ιστούς του σώματος. Δηλαδή, το ανοσοποιητικό σύστημα «μπερδεύει» το σώμα με ξένο εισβολέα και επιτίθεται στα ίδια του τα κύτταρα. Στη ρευματοειδή αρθρίτιδα, το ανοσοποιητικό παράγει αυτοαντισώματα που επιτίθενται στις αρθρώσεις, προκαλώντας φλεγμονή και καταστροφή των αρθρικών ιστών.
Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science Translational Medicine εξέτασε τις αλλαγές στο ανοσοποιητικό σύστημα των ατόμων από τη στιγμή που βρίσκονται σε κίνδυνο για ρευματοειδή αρθρίτιδα μέχρι την εμφάνιση των κλινικών συμπτωμάτων.
Ρευματοειδής αρθρίτιδα: Η έγκαιρη ανίχνευση είναι καθοριστική
Μελέτες δείχνουν ότι έως και το 27% των ατόμων με ΡΑ δεν ανταποκρίνεται στη θεραπεία, ενώ η νόσος μπορεί να επανέλθει και μετά την ύφεση σε άτομα που είχαν αρχικά καλή ανταπόκριση στη θεραπεία. Η έγκαιρη διάγνωση όσων κινδυνεύουν να αναπτύξουν ρευματοειδή αρθρίτιδα μπορεί να βοηθήσει στην αποτροπή της εξέλιξης της νόσου.
«Αυτή τη στιγμή, όταν κάποιος αναπτύξει πρησμένες αρθρώσεις λόγω της ΡΑ, η νόσος συνήθως παραμένει για πάντα, που σημαίνει ότι θα πρέπει να παίρνει φάρμακα για όλη του τη ζωή», δήλωσε ο συν-συγγραφέας της μελέτης, Kevin Deane από το πανεπιστήμιο του Κολοράντο.
«Αν βρούμε τρόπους να προλάβουμε τα πρώτα πρηξίματα στις αρθρώσεις ή ακόμα και να “ρυθμίσουμε” το ανοσοποιητικό σύστημα σε πρώιμο στάδιο κινδύνου, αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει τους ανθρώπους να έχουν τουλάχιστον μια πιο ήπια μορφή της νόσου», πρόσθεσε.
Αυξημένες πρωτεΐνες στο αίμα 3 με 5 χρόνια πριν τα συμπτώματα
Η μελέτη περιλάμβανε 45 άτομα που ήταν σε κίνδυνο να αναπτύξουν ρευματοειδή αρθρίτιδα, από τα οποία τα 16 ανέπτυξαν τη νόσο κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης. Υπήρχε επίσης μια ομάδα 11 ατόμων με πρώιμα συμπτώματα ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Η ομάδα ελέγχου αποτελούνταν από 38 υγιή άτομα.
Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι τα άτομα σε κίνδυνο είχαν υψηλότερα επίπεδα φλεγμονωδών πρωτεϊνών στο αίμα τους σε σχέση με τα υγιή άτομα στην αρχή της μελέτης. Αυτό δείχνει ότι είχαν ήδη κάποια μορφή συστηματικής φλεγμονής, ακόμα κι αν δεν είχαν ακόμα συμπτώματα της αρθρίτιδας.
Αντίστοιχα, παρατηρήθηκε αύξηση στον αριθμό των ανοσοποιητικών κυττάρων, όπως τα μονοκύτταρα, που σχετίζονται με τη φλεγμονή, τόσο στους ανθρώπους που τελικά ανέπτυξαν αρθρίτιδα όσο και σε αυτούς που δεν την ανέπτυξαν. Αυτά τα ανοσοποιητικά κύτταρα έδειξαν αυξημένη δραστηριότητα, με υψηλότερη έκφραση γονιδίων και πρωτεϊνών που σχετίζονται με τη φλεγμονή.
Οι ερευνητές μελέτησαν τις αλλαγές στα ανοσοποιητικά συστήματα των ατόμων που τελικά ανέπτυξαν ρευματοειδή αρθρίτιδα. Αυτές οι αλλαγές συγκρίθηκαν με τα ανοσοποιητικά συστήματα υγιών ατόμων για το ίδιο χρονικό διάστημα.
Οι ίδιοι παρατήρησαν αλλαγές στα Β και Τ κύτταρα (βασικά μέρη του ανοσοποιητικού συστήματος) των ατόμων που ανέπτυξαν αρθρίτιδα, γεγονός που μαρτυρά ότι αυτά τα κύτταρα ενεργοποιήθηκαν. Αυτό σημαίνει ότι τα κύτταρα αυτών των ατόμων άρχισαν να προετοιμάζονται για μια φλεγμονώδη αντίδραση, ακόμα κι αν δεν είχαν συμπτώματα ασθένειας. Τα Β κύτταρα στους ανθρώπους που είχαν μεγαλύτερο κίνδυνο για ΡΑ είχαν συμπεριφορές που ήταν παρόμοιες με τα Β κύτταρα των ατόμων που είχαν ήδη αναπτύξει κλινική ρευματοειδή αρθρίτιδα. Τα Τ κύτταρα είχαν επίσης υποστεί αλλαγές και ήταν έτοιμα να ενεργοποιηθούν και να βοηθήσουν στην ανάπτυξη της φλεγμονής.
Όλα τα παραπάνω φανερώνουν ότι ακόμα και όταν τα άτομα φαίνονται υγιή και δεν έχουν συμπτώματα, το ανοσοποιητικό τους σύστημα μπορεί ήδη να έχει αρχίσει να προετοιμάζεται για την ανάπτυξη της ρευματοειδούς αρθρίτιδας.
Το πιο σημαντικό εύρημα της μελέτης είναι ότι αυτά τα πρώιμα ανοσολογικά σημάδια θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην πρώιμη διάγνωση και πρόβλεψη της νόσου. Τα ανοσολογικά σημάδια μπορούν να εντοπιστούν πολύ νωρίτερα από ό,τι πιστευόταν, κάτι που θα μπορούσε να βοηθήσει στην πρόληψη της αρθρίτιδας ή τουλάχιστον να μειώσει τη σοβαρότητά της αν ξεκινήσουν έγκαιρα θεραπείες.
