Μέχρι και το 40% των αξονικών τομογραφιών που πραγματοποιούνται στην Ευρώπη ενδέχεται να είναι περιττές – βάσει πρωτοκόλλων, αναφέρει πρόσφατη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό European Radiology.

Η σχετική έρευνα αφορούσε τον έλεγχο 6.734 παραπομπών για αξονική τομογραφία, που πραγματοποιήθηκαν σε 125 ιατρικά κέντρα στο Βέλγιο, τη Δανία, την Εσθονία, τη Φινλανδία, την Ελλάδα, την Ουγγαρία και τη Σλοβενία.

Την πρωτιά στις πιθανώς περιττές αξονικές τομογραφίες κατέχει η χώρα μας με το 42% των παραπομπών να είναι ατεκμηρίωτες, ενώ το 22% των παραπομπών δεν ήταν δυνατόν να αξιολογηθεί γιατί δεν έλλειπαν από την παραπομπή οι κλινικές ενδείξεις και ο λόγος της εξέτασης. Αντίστοιχες ελλείψεις καταγράφηκαν και σε άλλες χώρες βέβαια, με το μικρότερο ποσοστό 0,3% να εντοπίζεται στη Φινλανδία και το 27% στη Σλοβενία.

Εκστρατεία ενημέρωσης

Με αφορμή τα ευρήματα της μελέτης, η Ευρωπαϊκή Αρχή Προστασίας από την Ακτινοβολία (Heads of the European Radiological Protection Competent Authorities – HERCA) ξεκινά πανευρωπαϊκή εκστρατεία ενημέρωσης με κεντρικό σύνθημα: «Επιλέγω την κατάλληλη απεικονιστική εξέταση για τον ασθενή μου!», με στόχο την ευαισθητοποίηση των επαγγελματιών υγείας και του κοινού, για τη συνετή και ορθολογική χρήση των ιατρικών απεικονιστικών εξετάσεων.

Η εκστρατεία θα πραγματοποιηθεί σε 21 ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ τους και η Ελλάδα.

Στη χώρα μας συμμετέχει η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας με τη δημοσιοποίηση του ενημερωτικού υλικού στην ελληνική γλώσσα, έχοντας συμβάλει και στο στάδιο ανάπτυξής του. Το υλικό που είναι διαθέσιμο σε πολλές γλώσσες, καθώς και οι σύνδεσμοι των αρμόδιων αρχών των χωρών που συμμετέχουν στην πρωτοβουλία αυτή, είναι διαθέσιμα στον ιστότοπο του HERCA.

Με την ενημέρωση η HERCA στοχεύει στη σωστή διάγνωση μέσω της κατάλληλης εξέτασης, την έναρξη της κατάλληλης θεραπείας χωρίς καθυστέρηση, αλλά και την η αποφυγή περιττών εξετάσεων χωρίς κλινικό όφελος και εκθέτουν τον ασθενή σε μη αναγκαία ακτινοβολία.

Η Ελληνική Ακτινολογική Εταιρεία, συμμετέχει στην πρωτοβουλία αυτή, προωθώντας την ιατρικά επιστημονικά κατάλληλη παραπομπή από τον κλινικό ιατρό (μέσω διαγνωστικών πρωτοκόλλων), τη βελτιστοποίηση της απεικονιστικής πρακτικής (με την παρουσία Ιατρού Ακτινολόγου κατά τη διάρκεια της εξέτασης είτε με φυσική παρουσία ή εξ αποστάσεως σε πραγματικό χρόνο) και την προστασία του ασθενούς από την περιττή έκθεση σε ιοντίζουσα ακτινοβολία (σε συνεργασία με λοιπούς επαγγελματίες υγείας).

Η εκστρατεία εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της ορθολογικής ιατρικής απεικόνισης (Justification in Medical Imaging) και αποτελεί κοινή ευρωπαϊκή δράση για την ενίσχυση της ακτινοπροστασίας και την προαγωγή της ποιότητας και της ασφάλειας στις ιατρικές υπηρεσίες.

Η έρευνα

Η μελέτη πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του χρηματοδοτούμενου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή έργου EU-JUST-CT.
Σε κάθε χώρα, δύο ακτινολόγοι βαθμολόγησαν ανεξάρτητα την καταλληλότητα κάθε εξέτασης χρησιμοποιώντας το σχετικό Οδηγό της Ευρωπαϊκής Ακτινολογικής Εταιρείας (ESR iGuide) και σημείωσαν τυχόν προτεινόμενες εναλλακτικές λύσεις με βάση τις παρουσιαζόμενες ενδείξεις.

Σε περίπτωση που οι ελεγκτές διαφωνούσαν, χρησιμοποιήθηκε διαιτησία. Και εδώ την πρωτιά είχε η χώρα μας, όπου διαιτησία χρησιμοποιήθηκε για το 14% των περιπτώσεων, όταν στην Εσθονία και Φινλανδία, ήταν μόλις 3%.

Το μέσο ποσοστό καταλληλότητας ήταν 75%, που κυμαίνονταν από 58% στην Ελλάδα έως 86% στη Δανία.

Υψηλότερα ποσοστά καταλληλότητας συσχετίστηκαν με δημόσια νοσοκομεία, νοσηλευόμενους ασθενείς και παραπομπές από ειδικούς. Υπήρχε διακύμανση στην καταλληλότητα ανά χώρα και ανατομική περιοχή, ηλικία και φύλο του ασθενούς. Συνήθεις εναλλακτικές συστάσεις για εξετάσεις περιλάμβαναν μαγνητική τομογραφία, ακτινογραφία και υπερηχογράφημα.

Συγκεκριμένα στην Ελλάδα, διαπιστώθηκε σημαντική σχέση του βαθμού καταλληλότητας βάσει του ESR iGuide με τον τύπο της μονάδας υγείας, της κατάστασης του ασθενούς και της ειδικότητας του γιατρού που παρέπεμψε στην εξέταση.

Πιο κατάλληλες ήταν οι παραπομπές για αξονική που συνταγογραφήθηκαν στον δημόσιο τομέα (72%), στα νοσοκομεία/επείγοντα περιστατικά (82%) σε σύγκριση με τον ιδιωτικό τομέα (50%) και στην εξωτερική περίθαλψη (40%).

Πιο απαραίτητες (κατάλληλες) ήταν οι αξονικές που συνταγογραφούν οι ογκολόγοι (76,6%) και οι χειρουργικές ειδικότητες (60%) σε σύγκριση με τους γιατρούς εσωτερικής παθολογίας (52,5%), τις ειδικότητες που σχετίζονται με τον εγκέφαλο (48%) και την οικογενειακή ιατρική (40%).

Η μελέτη παρείχε πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τα πρότυπα χρήσης στον πραγματικό κόσμο και εντόπισε ευκαιρίες για βελτιστοποίηση των πρακτικών και μείωση των κλινικών και δημογραφικών ανισοτήτων στη χρήση της αξονικής τομογραφίας.

Από την Άννα Παπαδομαρκάκη

Πηγή: in.gr