Η αύξηση του προσδόκιμου ζωής και η μείωση των γεννήσεων παγκοσμίως δημιουργούν νέες προκλήσεις για τις οικογένειες του μέλλοντος. Οι παππούδες καλούνται να αναθεωρήσουν τον κλασικό, ίσως πιο αποστασιοποιημένο, ρόλο τους και να συμμετέχουν πιο ενεργά στην καθημερινότητα των παιδιών και των εγγονιών τους.
Αυτή η αλλαγή, όμως, φέρνει νέες ευθύνες και προκλήσεις, ιδιαίτερα όταν οι οικογένειες καλούνται να φροντίσουν ταυτόχρονα ηλικιωμένα μέλη και μικρά παιδιά. Πώς λοιπόν η γήρανση του πληθυσμού μπορεί να επηρεάσει την υγεία και την ευημερία των οικογενειών, δημιουργώντας νέες ανάγκες και απαιτήσεις;
Δημογραφικές αλλαγές: Γιατί οι οικογένειες «συρρικνώνονται»;
Οι τελευταίες έρευνες δείχνουν ότι παγκοσμίως οι οικογενειακοί δεσμοί γίνονται όλο και πιο περιορισμένοι, λόγω της αύξησης του προσδόκιμου ζωής και των μειωμένων ποσοστών γεννήσεων. Συγκεκριμένα, ομάδα ερευνητών από το Ινστιτούτο Max Planck της Γερμανίας, δημοσίευσε πρόσφατα μια μελέτη, χρησιμοποιώντας δεδομένα από την Έκθεση Παγκόσμιας Πληθυσμιακής Πρόβλεψης του ΟΗΕ, στο οποίο κατάφεραν να κάνουν πιθανολογικές προβλέψεις για το πώς θα είναι οι οικογένειες του μέλλοντος.
Ένα σημαντικό εύρημα είναι ότι τα δίκτυα οικογενείας – που μετρούνται από τον αριθμό των βιολογικών συγγενών που έχει ένα άτομο – πρόκειται να μικρύνουν. Για παράδειγμα, μια γυναίκα ηλικίας 65 ετών το 1965 είχε κατά μέσο όρο 41 ζωντανούς συγγενείς, ενώ αναμένεται ότι το 2095 μια γυναίκα της ίδιας ηλικίας να έχει μόλις 25. Αυτό σημαίνει ότι όσο λιγότεροι είναι οι συγγενείς, τόσο μεγαλύτερη γίνεται η πίεση για τα άτομα που αναλαμβάνουν τη φροντίδα τους, χωρίς τη στήριξη ευρύτερων οικογενειακών δικτύων.
Αυτά τα άτομα, η λεγόμενη «γενιάς σάντουιτς», καταλήγουν έτσι να φροντίζουν ταυτόχρονα τα παιδιά τους και τους ηλικιωμένους συγγενείς τους. Με τον «διπλό» αυτό ρόλο συχνά να προκαλεί συναισθηματική και οικονομική πίεση.
Οι κίνδυνοι για την υγεία των «φροντιστών» πολλαπλών γενεών
Ωστόσο, η φροντίδα των ηλικιωμένα μελών της οικογένειας, ειδικά όταν οι παππούδες αναλαμβάνουν και τον ρόλο του φροντιστή για τα εγγόνια, μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για την υγεία τους. Η φυσική εξάντληση, η συναισθηματική πίεση και οι αυξημένες οικονομικές απαιτήσεις προκαλούν υπερφόρτωση. Οι «γενιές σάντουιτς» συνήθως αναλαμβάνουν αυτές τις ευθύνες χωρίς να έχουν τον απαραίτητο χρόνο για αυτοφροντίδα ή προληπτική ιατρική φροντίδα.
Ορισμένοι φροντιστές ενδέχεται να καθυστερήσουν τη δική τους ιατρική περίθαλψη ή να θέσουν τις ανάγκες τους τελευταίες, δημιουργώντας κινδύνους για την προσωπική τους υγεία. Ενώ, η έλλειψη ενός ευρύτερου συστήματος υποστήριξης μπορεί να οδηγήσει σε μια εξαντλητική οικογενειακή δυναμική.
Μαθήματα ζωής
Παρά τις δυσκολίες, η φροντίδα των ηλικιωμένων μελών της οικογένειας προσφέρει μοναδικές ευκαιρίες για ενδυνάμωση των οικογενειακών δεσμών. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι οι εμπειρίες φροντίδας ενδέχεται να προσφέρουν αξίες και διδάγματα στους νεότερους, όπως η αίσθηση της ευθύνης και της ανιδιοτελούς φροντίδας.
Η συναισθηματική υποστήριξη που προσφέρει μια οικογένεια στο σύνολό της είναι πολύτιμη για την ψυχική υγεία των μελών της. Αν και η φροντίδα μπορεί να είναι σωματικά και ψυχικά εξαντλητική, η ενίσχυση της οικογενειακής αλληλεγγύης είναι ανεκτίμητη για την ευημερία όλων των μελών.
Οι αναλύσεις των δημογραφικών τάσεων υπογραμμίζουν ότι οι οικογένειες του μέλλοντος αλλάζουν. Έτσι, η φροντίδα των ηλικιωμένων και η ανατροφή των παιδιών συγχρόνως φέρνουν στην επιφάνεια την ανάγκη για ένα νέο κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο υποστήριξης.
