Η σιωπή συνδέεται με μια πληθώρα θετικών συνεπειών, ιδιαίτερα όταν την αντιλαμβανόμαστε ως μια αναγκαία παύση μέσα στον θόρυβο της καθημερινότητας.

Επιστημονικές έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που εκτίθενται σε υψηλά επίπεδα θορύβου έχουν αυξημένες πιθανότητες να αναπτύξουν καρδιαγγειακά νοσήματα, άγχος και άλλες ψυχολογικές διαταραχές. Η σιωπή, λοιπόν, αποκαθιστά την ψυχική ηρεμία και μπορεί να είναι το αντίδοτο σε αυτές τις επιπτώσεις αφού, όπως διευκρινίζουν οι επιστήμονες, η σιωπή δεν είναι απλά η απουσία ήχου, αλλά η πλήρης αίσθηση του «χώρου» που επιτρέπει στην ψυχή και το σώμα να ανακάμψουν από την πίεση. Ακόμα και η απλή εμπειρία του να βρεθεί κανείς σε ένα ήσυχο μέρος έχει θετική επίδραση στην υγεία: αναστέλλει την αύξηση του καρδιακού ρυθμού, μειώνει την παραγωγή κορτιζόλης (της ορμόνης του άγχους) και προάγει ένα αίσθημα ευημερίας.

Δίκοπο μαχαίρι η σιωπή – Η άλλη πλευρά της

Ωστόσο, η σιωπή μπορεί να είναι και επικίνδυνη όταν λειτουργεί ως μηχανισμός άμυνας ή ως αποτέλεσμα ψυχολογικών ζητημάτων. Για παράδειγμα, σε περιπτώσεις όπως η κοινωνική αγχώδης διαταραχή, η σιωπή δεν είναι επιλογή αλλά αναγκαστική αντίδραση σε προϋπάρχοντα τραύματα. Τα άτομα αδυνατούν να μιλήσουν σε κοινωνικές καταστάσεις ή με συγκεκριμένα άτομα, γεγονός που οδηγεί σε κοινωνική απομόνωση και έντονο στρες. Η σιωπή εδώ, δεν είναι απλώς μια «αποστασιοποίηση», αλλά ένας τρόπος επιβίωσης από την ψυχική πίεση.

Αντίστοιχα, η κοινωνικοπολιτική σιωπή είναι μια επικίνδυνη μορφή σιωπής, που συχνά προκύπτει από τον φόβο της τιμωρίας ή της αντίδρασης από την εκάστοτε εξουσία.

Αντιθέτως, η τέχνη και ο πολιτισμός συχνά χρησιμοποιούν τη σιωπή ως μέσο για να εκφράσουν την αδυναμία του λόγου να μεταφέρει την συναισθηματική ένταση.

Τελικά, όπως αποδεικνύεται, η σιωπή μπορεί να είναι θεραπευτική και να προσφέρει χαλάρωση και ανανέωση, αλλά μπορεί επίσης να έχει σοβαρές συνέπειες για την ψυχική υγεία και την κοινωνική ακεραιότητα ανάλογα με το πλαίσιο. Ενώ η απομόνωση από τον θόρυβο μπορεί να ενισχύσει την ψυχική ισορροπία, η σιωπή που προκύπτει από ψυχολογικές ή κοινωνικοπολιτικές πιέσεις μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες.

Συνεπώς, πρέπει να εξετάσουμε συνειδητά πότε και γιατί επιλέγουμε τη σιωπή, να κατανοήσουμε πότε είναι σωτήρια και πότε καταπιεστική.

Πρακτικές συμβουλές για να την αξιοποιήσουμε

Είναι σαφές ότι η σιωπή, όταν χρησιμοποιείται συνειδητά, μπορεί να είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για την προσωπική μας ευημερία:

  • Δημιουργήστε “χώρους σιωπής” στην καθημερινότητά σας
    Αφιερώστε λίγα λεπτά την ημέρα σε πλήρη ησυχία. Μπορεί να είναι 5-10 λεπτά το πρωί ή πριν τον ύπνο. Χρησιμοποιήστε αυτόν τον χρόνο για να εστιάσετε στη αναπνοή σας ή να κάνετε εσωτερική ανασκόπηση της ημέρας, χωρίς καμία εξωτερική παρέμβαση.
  • Πειραματιστείτε με “ήσυχες περιοχές”
    Πηγαίνετε σε μέρη με ελάχιστο ή καθόλου θόρυβο, όπως ένα πάρκο, το βουνό ή ακόμα και ένα δωμάτιο χωρίς τεχνολογία ή εξωτερικές διαταραχές. Μείνετε εκεί για λίγο και παρατηρήστε πώς επηρεάζει τη διάθεσή σας και την ψυχική σας κατάσταση.
  • Αναγνωρίστε πότε η σιωπή σημαίνει απομόνωση
    Εάν αποφεύγετε να μιλήσετε για σημαντικά συναισθηματικά ζητήματα με τους γύρω σας,  προσπαθήστε να αναγνωρίσετε γιατί συμβαίνει αυτό. Μήπως είναι φόβος ή άγχος; Μήπως θέλετε να αποφύγετε τη σύγκρουση; Αναγνωρίζοντας το μοτίβο, μπορείτε να κάνετε βήματα για να το ξεπεράσετε.
  • Εξασκηθείτε στον ενεργητικό διάλογο
    Αντί να επιλέξετε τη σιωπή ως προστατευτικό μηχανισμό όταν υπάρχουν διαφωνίες, προσπαθήστε να μιλήσετε ήρεμα για τα συναισθήματά σας. Αυτό βοηθά στην αποφυγή της καταπίεσης και ενισχύει την επικοινωνία, τόσο στη σχέση με τους κοντινούς σας ανθρώπους όσο και με τον εαυτό σας.