Όταν δύο από τα πιο αναγνωρισμένα διατροφικά μοντέλα παγκοσμίως συγκρίθηκαν σε μια αυστηρή επιστημονική μελέτη, η vegan δίαιτα αναδείχθηκε νικήτρια όσον αφορά την απώλεια βάρους.

Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Frontiers in Nutrition έφερε αντιμέτωπη τη Μεσογειακή διατροφή με μια χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά vegan διατροφή, σε ένα crossover trial 16 εβδομάδων με 62 υπέρβαρους ενήλικες. Κάθε συμμετέχων ακολούθησε και τις δύο διατροφές, με ενδιάμεσο διάστημα «απεξάρτησης» τεσσάρων εβδομάδων. Παρότι και τα δύο διατροφικά πρότυπα έχουν αποδεδειγμένα οφέλη, μόνο η vegan διατροφή οδήγησε με συνέπεια σε μείωση βάρους.

Vegan δίαιτα VS Μεσογειακής

Οι συμμετέχοντες που ακολούθησαν τη Μεσογειακή διατροφή βασίστηκαν στο πρωτόκολλο PREDIMED: άφθονα λαχανικά και φρούτα, συχνή κατανάλωση οσπρίων, ψαριού και ξηρών καρπών και 50 γραμμάρια έξτρα παρθένο ελαιόλαδο ημερησίως. Το κόκκινο κρέας περιορίστηκε σημαντικά.

Η vegan ομάδα ακολούθησε ένα διατροφικό μοντέλο αποκλειστικά φυτικό: φρούτα, λαχανικά, δημητριακά και όσπρια, χωρίς κανένα ζωικό προϊόν. Καμία ομάδα δεν έλαβε οδηγίες για μέτρημα θερμίδων ή αποφυγή επεξεργασμένων τροφών, έτσι η μελέτη αποτύπωσε πώς λειτουργούν οι διατροφές στην πραγματική ζωή.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τρεις εξειδικευμένους δείκτες για να μετρήσουν πόσο «φυτική» ήταν η εκάστοτε διατροφή:

  • Plant-Based Dietary Index (PDI)

  • Healthful PDI (hPDI)

  • Unhealthful PDI (uPDI)

Οι δείκτες αυτοί προσθέτουν ή αφαιρούν βαθμούς ανάλογα με το αν οι τροφές προέρχονται από φυτικά ή ζωικά τρόφιμα και αν θεωρούνται υγιεινές ή όχι.

Μετά από 16 εβδομάδες vegan διατροφής, ο συνολικός PDI αυξήθηκε κατά 7,6 μονάδες, έναντι σχεδόν μηδενικής αλλαγής στη Μεσογειακή διατροφή. Ωστόσο, εκεί που τα αποτελέσματα έγιναν παράδοξα ήταν στον unhealthful PDI: μειώθηκε κατά 5 μονάδες στη Μεσογειακή διατροφή, αλλά αυξήθηκε κατά 7 μονάδες στη vegan.

Αυτό δεν συνέβη επειδή οι vegan συμμετέχοντες έτρωγαν περισσότερα επεξεργασμένα τρόφιμα. Αντίθετα, ο δείκτης «τιμωρεί» με αναστροφή βαθμολογίας την αφαίρεση ζωικών και συγκεκριμένων λιπαρών. Έτσι, το να κόψει κανείς εντελώς το κρέας ή τα γαλακτοκομικά μπορεί… να ανεβάσει τον «ανθυγιεινό» δείκτη, ακόμη κι αν δεν καταναλώνει περισσότερο junk food.

Παρά την αύξηση του uPDI, οι συμμετέχοντες έχασαν βάρος. Μάλιστα, οι αυξήσεις τόσο στον συνολικό PDI όσο και στον uPDI συνδέθηκαν με μεγαλύτερη απώλεια κιλών, ακόμη και όταν οι ερευνητές έλαβαν υπόψη την πρόσληψη θερμίδων.

Ο ρόλος των φυτικών τροφών

Διάφοροι βιολογικοί μηχανισμοί εξηγούν γιατί τα φυτικά τρόφιμα είναι ευεργετικά για τον έλεγχο βάρους:

  • Υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, που αυξάνουν το αίσθημα κορεσμού.

  • Χαμηλή ενεργειακή πυκνότητα, επιτρέποντας μεγαλύτερους όγκους φαγητού με λιγότερες θερμίδες.

  • Ενίσχυση της παραγωγής GLP-1, μιας φυσικής ορμόνης που μειώνει την όρεξη.

Ένα πραγματικό “crash test” 

Η συγκεκριμένη μελέτη σχεδιάστηκε ώστε να αντικατοπτρίζει τον τρόπο που τρώνε οι άνθρωποι στην καθημερινότητά τους. Οι συμμετέχοντες κατέγραψαν λεπτομερώς τι έτρωγαν σε τρία διαφορετικά χρονικά σημεία, ενώ τα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας παρέμειναν σταθερά, αποκλείοντας έτσι τον παράγοντα άσκησης από τα αποτελέσματα.

Το crossover design ενίσχυσε την αξιοπιστία των ευρημάτων: κάθε άτομο λειτούργησε σαν «μάρτυρας» για τον εαυτό του, ακολουθώντας και τις δύο διατροφές.

Σύμφωνα με την κύρια συγγραφέα, Dr. Hana Kahleova, τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι οι τρέχοντες δείκτες (PDI, hPDI, uPDI) πιθανόν να μην αποτυπώνουν με ακρίβεια την ποιότητα μιας ολοκληρωμένης φυτικής διατροφής. Δημιουργήθηκαν για να μελετούν κινδύνους υγείας σε πληθυσμούς που καταναλώνουν ζωικά τρόφιμα, όχι σε αυστηρά vegan διατροφές, όπου η απουσία ζωικών προϊόντων «μπερδεύει» την εξίσωση.