Κανείς δεν μπορεί να το αμφισβητήσει: Είμαστε μια γενιά αγχωμένη. Αγχωμένη για όλα και κατ’ επέκταση και για τον ύπνο. Εχουμε εμμονή με τον ύπνο, την ποιότητά του, την έλλειψή του… Μήπως δεν κοιμόμαστε αρκετά, μήπως δεν κοιμόμαστε τις κατάλληλες ώρες, μήπως αντίθετα κοιμόμαστε πάρα πολύ;
Σε όλο αυτό παίζει ρόλο και το γεγονός ότι έχουμε κατά κάποιον τρόπο μια λίστα θεμάτων υγείας, ομορφιάς, σεξ τα οποία ωφελεί ο ύπνος και μια άλλη τα οποία βλάπτει.
Αν κοιμόμαστε αρκετά, θα έχουμε όμορφο δέρμα, ενώ από την αϋπνία κινδυνεύουμε να πάθουμε από άνοια μέχρι καρκίνο του μαστού. Οι έρευνες πολλές και τα στοιχεία ακόμα περισσότερα και έτσι το στρες μας κατακλύζει: Θα καταφέρουμε να κοιμηθούμε σήμερα το βράδυ και θα είναι αρκετές οι ώρες ώστε να νιώθουμε ξεκούραστοι και σε φόρμα την επόμενη ημέρα;
Διαβάστε επίσης: Ύπνος: Ένα 7ήμερο πλάνο για να κοιμηθείτε καλύτερα
Οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα λέγοντας ότι ακριβώς έτσι σαμποτάρουμε τον ύπνο μας, την ξεκούρασή μας και όλα τα οφέλη που ελπίζουμε να αποκομίσουμε από αυτόν.
Η αλήθεια είναι ότι η αϋπνία μπορεί να είναι εξουθενωτική και είναι αναμενόμενο κάποιος που υποφέρει να προσπαθεί να βελτιώσει – όπως μπορεί – τον ύπνο του. Αλλά τα τελευταία χρόνια ο καλός ύπνος έχει αποκτήσει ένα νέο καθεστώς: μοιάζει με κάτι που χρειάζεται μια ειδική μυσταγωγία για να επιτευχθεί.
Γκάτζετ, ημερολόγια, ειδική θερμοκρασία, μουσική… Σαν να ξεχνάμε ότι πρόκειται για μια απολύτως φυσική ανάγκη και διεργασία.
Ο ύπνος είναι τόσο παλιός όσο και η ίδια η ζωή. Ακόμα και αν το θέλουμε, εξηγούν οι ειδικοί, δεν μπορούμε να μην κοιμηθούμε, κάποια στιγμή τα μάτια μας θα κλείσουν. Το σώμα μας χρειάζεται ξεκούραση και ο εγκέφαλός μας ύπνο για να ξεκουραστεί και να τακτοποιήσει τις εμπειρίες της ημέρας, όπως εξηγούν οι πιο επικρατείς θεωρίες των ειδικών.
Κατώτατο όριο ύπνου καθορισμένο από τον νόμο
Στο όλο μας άγχος για τον ύπνο έρχεται, σύμφωνα με δημοσιεύματα, να προστεθεί και άλλος ένας μπελάς: Ενα τεστ (μια εξέταση αίματος) που με τη βοήθεια μιας νέας τεχνολογίας αναμένεται να δημιουργηθεί ίσως και στα επόμενα δύο χρόνια και το οποίο θα διενεργείται σε οδηγούς που έχουν εμπλακεί σε κάποιο ατύχημα με σκοπό να διερευνάται το κατά πόσο μπορεί να έφταιγε η έλλειψη ύπνου για αυτό που συνέβη.
Πιθανώς θα θεσπιστεί και ένα κατώτατο όριο ύπνου κάτω από το οποίο θα απαγορεύεται να οδηγούμε. Και όχι αδίκως. Η κούραση είναι ένας σημαντικός παράγοντας στις συγκρούσεις. Υπολογίζεται μάλιστα ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να ευθύνεται έως και για ένα στα πέντε ατυχήματα.
Τι φταίει και δεν κοιμόμαστε καλά
Κατ’ αρχάς θα πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι υποφέρουμε πράγματι από αϋπνία πριν αρχίσουμε να το ψάχνουμε.
Πολλές φορές είμαστε πεπεισμένοι ότι χρειαζόμαστε συγκεκριμένες ώρες ύπνου – συνήθως 8 –, αλλά όλο και περισσότερο τελευταία μαθαίνουμε ότι αυτό είναι ένα αυθαίρετο νούμερο – κάπως όπως και τα «συνιστώμενα» 10.000 βήματα την ημέρα – και ότι ο κάθε άνθρωπος έχει την προσωπική του ανάγκη σε ώρες ύπνου, που μπορεί να είναι 6 ή 7 ή 8 ή 9.
Αυτό μπορεί να εξαρτάται από την ηλικία μας (όσο πιο πολύ μεγαλώνουμε τόσο λιγότερο ύπνο χρειαζόμαστε), από τη φάση της ζωής μας, από το πόσο κουραζόμαστε, αν είμαστε σε διακοπές, αν συνηθίζουμε να παίρνουμε υπνάκους στη διάρκεια της ημέρας κ.λπ.
Ποιοι έχουν χειρότερο ύπνο
Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που πράγματι υποφέρουν από αϋπνία και δεν κοιμούνται καλά και αρκετά και είναι συχνότερα οι γυναίκες (πιθανώς επειδή τον έχουν στερηθεί περισσότερο κατά τη διάρκεια της ανατροφής των παιδιών και αυτό έχει διαταράξει μόνιμα τον ύπνο τους ή λόγω των ορμονικών τους αλλαγών που επηρεάζουν και τον ύπνο κ.ά.), οι εργαζόμενοι σε βάρδιες, καθώς επίσης έχει φανεί από έρευνες ότι είναι πιο πιθανό να κοιμούνται λιγότερο όσοι έχουν χαμηλότερο εισόδημα, όπως και οι μειονότητες.
Πώς θα περιφρουρήσουμε τον ύπνο μας
Μερικές φορές σαμποτάρουμε οι ίδιοι τον ύπνο μας όχι μόνο με το στρες, στο οποίο υποβάλλουμε τους εαυτούς μας σκεπτόμενοι συνεχώς πότε και αν θα καταφέρουμε να κοιμηθούμε, αλλά και με κάποιες συνήθειές μας, όπως το να φέρνουμε τη διασκέδαση στο κρεβάτι μας, βλέποντας τηλεόραση και ασχολούμενοι με το κινητό και τον υπολογιστή μας, οπότε και δεν μπορούμε να βγούμε από την κατάσταση της εγρήγορσης και να χαλαρώσουμε και να περάσουμε φυσικά στην κατάσταση του ύπνου.
Πώς θα τα καταφέρουμε; Θα κλείσουμε τα μάτια μας και θα αφεθούμε σαν να περπατάμε σε ένα λιβάδι ή σαν να χανόμαστε στην αγκαλιά της αγαπημένης μας θάλασσας.
Με την ίδια λογική, όταν βλέπουμε ότι δεν μας παίρνει ο ύπνος (για παράδειγμα ύστερα από 15 με 20 λεπτά αφού έχουμε ξαπλώσει χαλαρά και με κλειστά τα μάτια μας), είναι καλύτερο να σηκωνόμαστε από το κρεβάτι και να κάνουμε κάτι άλλο, π.χ. να διαβάσουμε ένα ωραίο βιβλίο στο σαλόνι και να επιστρέψουμε αργότερα στο κρεβάτι μας χωρίς περισπασμούς από οθόνες, μυρωδιές, θορύβους και περιττά φώτα.
Τέλος, θα πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν μας ότι η αϋπνία – ειδικά όταν ξυπνάμε πολύ νωρίς το πρωί, πριν χτυπήσει το ξυπνητήρι – μπορεί να υποκρύπτει κατάθλιψη και χρειάζεται να τη διερευνήσουμε περισσότερο.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον δρα Αναστάσιο Σπαντιδέα, παθολόγο – κλινικό φαρμακολόγο.
