Κάθε πρωί, η ίδια ρουτίνα: έχετε ρυθμίσει το ξυπνητήρι σας για τις 7, αλλά ξυπνάτε 4 λεπτά νωρίτερα. Πρόκειται για άγχος, διαίσθηση ή υπερδύναμη; Την απάντηση την δίνει η επιστήμη της Βιολογίας.
Το φαινόμενο αυτό, που κάθε άλλο παρά τυχαίο είναι, αποτελεί στην πραγματικότητα ένδειξη μιας εξαιρετικά οργανωμένης λειτουργίας του εγκεφάλου, την οποία η επιστήμη σήμερα είναι σε θέση να εξηγήσει.
Ένα ξυπνητήρι που εμείς οι ίδιοι έχουμε κουρδίσει
Στην καρδιά αυτού του μηχανισμού βρίσκεται ο κιρκάδιος ρυθμός μας, ο βιολογικός «μαέστρος» του σώματός μας. Ρυθμίζεται από μια μικρή δομή στον υποθάλαμο του εγκεφάλου, και αυτό το εσωτερικό σύστημα ρυθμίζει συνεχώς τους κύκλους ύπνου και εγρήγορσης μας.
Οι ειδικοί αναφέρουν ότι η σταθερή ώρα ξυπνήματός μας αποτελεί ένα πραγματικό σημείο αναφοράς για το βιολογικό μας ρολόι. Έτσι, κάθε πρωί ενεργοποιείται ένα βιολογικό «κοκτέιλ», βασισμένο σε αυτόν τον ρυθμό: η θερμοκρασία του σώματος ανεβαίνει, η κορτιζόλη αυξάνεται για να μας κάνει πιο σε εγρήγορση, ενώ η μελατονίνη, η ορμόνη του ύπνου, μειώνεται.
Όσο πιο σταθερό είναι αυτό το βιολογικό ρολόι, τόσο περισσότερο βοηθά στη σταθεροποίηση των κύκλων ύπνου-εγρήγορσης, μέχρι του σημείου να προκαλεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, αυθόρμητο ξύπνημα λίγο πριν το ξυπνητήρι, επιβεβαιώνουν οι ειδικοί.
Αυτό το πρωινό ξύπνημα, λοιπόν, είναι στην πραγματικότητα ένα εξαιρετικό σημάδι ότι το βιολογικό μας ρολόι λειτουργεί σωστά.
Μια άμυνα απέναντι στο άγχος
Αν και πρόκειται για φυσικό φαινόμενο, εξακολουθεί να απασχολεί την επιστημονική κοινότητα. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature Neuroscience, το σώμα προβλέπει το ξύπνημα απελευθερώνοντας επίσης μια ορμόνη του στρες. Η ορμονική αυτή άνοδος ξεκινά περίπου 1 ώρα και 30 λεπτά πριν από τη συνηθισμένη ώρα αφύπνισης, προετοιμάζοντας τον οργανισμό για την έξοδό του από τον ύπνο.
Το φαινόμενο παρατηρείται πιο συχνά σε άτομα με σταθερό ωράριο ή που έχουν πρωινές υποχρεώσεις.
Επομένως, αυτό το αυθόρμητο ξύπνημα θεωρείται από τους ερευνητές και ως ένας μηχανισμός προστασίας που επιτρέπει στον εγκέφαλο να αναλάβει τον έλεγχο του ξυπνήματός μας ομαλά, αντί να πεταχτούμε απότομα από το κρεβάτι λόγω του ξυπνητηριού. Με αυτόν τον τρόπο, ο οργανισμός μας προστατεύεται από το άγχος της καθημερινότητας.
Ωστόσο, αν η αφύπνιση συμβαίνει σταθερά πάνω από μία ώρα πριν την προγραμματισμένη ώρα και συνοδεύεται από κούραση ή άγχος, αυτό μπορεί να υποδηλώνει υποβόσκον άγχος ή έλλειψη ύπνου.
Το κουμπί «αναβολής» και η επιρροή του στον ύπνο μας
Το κουμπί «αναβολής» (snooze) φαίνεται αθώο, αλλά στην πραγματικότητα διαταράσσει την ποιότητα της αφύπνισης. Όταν ξανακοιμόμαστε για 5 ή 10 λεπτά, επιστρέφουμε σε έναν ατελείωτο κύκλο ύπνου, συχνά κακής ποιότητας, ο οποίος θολώνει τα σήματα αφύπνισης του εγκεφάλου.
Έτσι αντί να αισθανθούμε πιο ξεκούραστοι, σηκωνόμαστε πιο «θολωμένοι», με μια αίσθηση αποπροσανατολισμού, κούρασης ή σύγχυσης που ονομάζεται αδράνεια ύπνου, τονίζουν οι ειδικοί.
