Τον τελευταίο καιρό, οι προπονήσεις σας μοιάζουν με βαρετή αγγαρεία; Έχει χαθεί η σπίθα. Κάποιοι άνθρωποι που αθλούνται συνήθως αντλούν ευδαιμονία από αυτή τους τη συνήθεια. Όμως μερικές φορές η ευφορία δίνει τη θέση της στη ρουτίνα, έτσι δεν είναι; Αυτό που χρειάζεστε είναι ο κανόνας Peak-End!

Τι είναι ο κανόνας Peak-End

Ίσως κάποτε οι καθημερινές σας προπονήσεις να σας γέμιζαν χαρά, ενώ τώρα έχουν γίνει άχαρες και βαρετές, σε σημείο που σκέφτεστε μήπως τις εγκαταλείψετε. Δεν είστε οι μόνοι. Πολλοί παλεύουν να ξαναβρούν τη χαρά σε δραστηριότητες που κάποτε τους ενθουσίαζαν. Για να αναζωπυρώσουμε την όρεξη να αναζητούμε την άσκηση, αντί να την αποφεύγουμε, θα ανατρέξουμε στο παρελθόν.

Συγκεκριμένα, θα γυρίσουμε έναν αιώνα πίσω, όταν η ψυχολογία μίλησε για τον «Νόμο του Αποτελέσματος», για το ότι τείνουμε δηλαδή να επαναλαμβάνουμε συμπεριφορές που τελειώνουν ευχάριστα και να αποφεύγουμε εκείνες που κλείνουν άσχημα. Ο κανόνας Peak-End, που σημαίνει περίπου κάτι σαν «κορύφωση-τέλος», ο οποίος και περιγράφηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’90, «χτίζεται» πάνω σε αυτήν την ιδέα. Υποστηρίζει ότι δεν θυμόμαστε μια εμπειρία σαν «ταινία» από την αρχή μέχρι το τέλος, αλλά ότι αυτά που μας μένουν στο μυαλό είναι κυρίως δύο σημεία της.

Αυτά τα σημεία δεν είναι άλλα από την κορύφωση, τη στιγμή δηλαδή με το πιο έντονο συναίσθημα και βέβαια το τέλος, δηλαδή τα συναισθήματα που νιώσαμε στο κλείσιμο. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για όποιον θέλει να μείνει συνεπής στη γυμναστική. Δεν χρειάζεται να απολαμβάνουμε κάθε δευτερόλεπτο μιας προπόνησης. Αρκεί να υπάρχουν μία κορυφαία στιγμή και ένα θετικό τέλος, ώστε η μνήμη μας να κρατήσει μια «highlight» εκδοχή της συγκεκριμένης σωματικής δραστηριότητας.

Στην πραγματικότητα δεν δίνουμε σημασία στη διάρκεια

Σχετίζεται, επίσης, με μια γνωστική προκατάληψη που λέγεται «παραμέληση διάρκειας» (duration neglect). Ουσιαστικά, αυτό σημαίνει ότι το μυαλό μας ξεχνά πόσο κράτησε μια εμπειρία, αν η κορύφωση και το τέλος της είχαν θετικό φορτίο. Έτσι, η πλήξη που μπορεί να έρθει στη μέση της διαδρομής ξεθωριάζει, ενώ τα δυνατά σημεία και το καλό φινάλε μένουν ζωντανά στη μνήμη μας και είναι αυτά που δίνουν θετικό πρόσημο στην όλη εμπειρία.

Γιατί το Peak-End κάνει την άσκηση πιο ευχάριστη;

Ο κανόνας Peak-End δεν διαμορφώνει μόνο το πώς θυμόμαστε μια προπόνηση, αλλά και το αν θέλουμε να την επαναλάβουμε. Αν η ανάμνηση συνδέεται με ευχαρίστηση, τότε, βάσει του «Νόμου του Αποτελέσματος», δημιουργείται ένα «σπρώξιμο» να ξανακάνουμε το ίδιο.

Μια πρόσφατη έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Sport and Exercise Psychology, εξέτασε την επίδραση του κανόνα αυτού στην προσκόλληση στην άσκηση. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές στην εν λόγω μελέτη μέτρησαν τα ακόλουθα:

  • την προσδοκώμενη διάθεση πριν από την επόμενη προπόνηση
  • την αναμνηστική διάθεση, το πώς δηλαδή θυμούνταν την προηγούμενη
  • την απόλαυση κατά τη διάρκεια
  • τη συχνότητα συνέχισης τις επόμενες εβδομάδες

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της εν λόγω έρευνας, λοιπόν, διαπιστώθηκε ότι οι προπονήσεις με περισσότερες «κορυφώσεις» και ένα ικανοποιητικό τέλος βελτίωσαν την αναμνηστική διάθεση, αύξησαν τον ενθουσιασμό για την επόμενη φορά και ενίσχυσαν τη συνέπεια. Δηλαδή, οι θετικές αναμνήσεις δημιουργούν έναν αυτό-ενισχυόμενο κύκλο που κρατάει την άσκηση σταθερή στη ζωή.

Πώς να εφαρμόσετε τον κανόνα Peak-End στις δικές σου προπονήσεις

  • Σημειώστε κάθε κορύφωση. Ακόμα κι ένα μικρό ξέσπασμα χαράς μπορεί να καθορίσει τη μνήμη της προπόνησης. Δώστε σημασία τη στιγμή που συμβαίνει.
  • Μην κολλάτε στη μονοτονία. Οι βαρετές στιγμές ξεχνιούνται λόγω του φαινομένου της «παραμέλησης της διάρκειας». Αφήστε το μυαλό σας να περιπλανηθεί.
  • Φτιάξτε χαρούμενο τέλος. Τα τελευταία λεπτά μετράνε περισσότερο. Αντί να πιέζεστε, χαλαρώστε την ένταση, βάλτε ευχάριστη μουσική και γευτείτε την ικανοποίηση του «τα κατάφερα, έφτασα στο τέλος»

Και βέβαια, αφού κάνετε όλα τα παραπάνω, να θυμάστε πως δεν χρειάζεται υπερπροσπάθεια, αρκεί η πρόθεση!