Ο καλύτερός σας φίλος σας στέλνει μήνυμα για μια «εκπληκτική επενδυτική ευκαιρία» που φαίνεται πολύ καλή για να είναι αληθινή. Την ίδια στιγμή, ένας άγνωστος σας πλησιάζει με την ίδια ακριβώς πρόταση. Ποιον από τους δύο είναι πιο πιθανό να πιστέψετε; Αν απαντήσατε τον φίλο σας, ο εγκέφαλός σας μόλις έδειξε μια «αδυναμία» που σχετίζεται με την εμπιστοσύνη.
Η έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Journal of Neuroscience αποκάλυψε ότι ο εγκέφαλός μας τείνει να συγχρονίζεται με τους ανθρώπους που εμπιστευόμαστε, γεγονός που μπορεί να μειώσει την επαγρύπνησή μας και να μας κάνει πιο ευάλωτους στην εξαπάτηση από τους πιο κοντινούς μας. Οι στενές σχέσεις μπορεί στην πραγματικότητα να είναι το «τυφλό σημείο» όταν πρόκειται για την αναγνώριση του ψεύδους.
Τι αποκάλυψε η μελέτη για την εμπιστοσύνη
Επιστήμονες από το North China University of Science and Technology συγκέντρωσαν 66 ζευγάρια ενηλίκων. Μερικοί ήταν φίλοι, άλλοι εντελώς άγνωστοι μεταξύ τους. Οι ερευνητές παρακολούθησαν τη νευρωνική δραστηριότητα των συμμετεχόντων καθώς κάθε ζευγάρι συμμετείχε σε ένα παιχνίδι εξαπάτησης, στο οποίο το ένα άτομο μπορούσε να πει ψέματα στο άλλο σχετικά με οικονομικά αποτελέσματα.
Τα αποτελέσματα ήταν αποκαλυπτικά: οι άνθρωποι ήταν πιο επιρρεπείς να πιστέψουν ψέματα όταν αυτά προέρχονταν από φίλους και όχι από άγνωστους. Επιπλέον αυτή η ευπάθεια φάνηκε να είναι ισχυρότερη όταν υπήρχαν πιθανά κέρδη και όχι απώλειες. Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι φάνηκαν να είναι πιο επιρρεπείς στην εξαπάτηση από έμπιστους φίλους όταν υπήρχε κάτι συναρπαστικό που μπορούσαν να κερδίσουν, εξηγούν οι ερευνητές.
Όταν οι φίλοι αλληλεπιδρούσαν, ο εγκέφαλός τους παρουσίαζε αυξημένο συγχρονισμό στις περιοχές που είναι υπεύθυνες για την επεξεργασία των ανταμοιβών και τη λήψη αποφάσεων. Αυτή η νευρωνική ευθυγράμμιση «δημιούργησε» ένα μονοπάτι για την επιτυχή εξαπάτηση.
Η εγκεφαλική… «προδοσία» συμβαίνει σε δευτερόλεπτα
Η ερευνητική ομάδα επικεντρώθηκε σε τρεις βασικές περιοχές του εγκεφάλου κατά την παρακολούθηση της εγκεφαλικής δραστηριότητας: την περιοχή που χειρίζεται την αξιολόγηση του κινδύνου, το τμήμα που επεξεργάζεται τις ανταμοιβές και το τμήμα που μας βοηθά να κατανοήσουμε τις προθέσεις των άλλων.
Όταν αλληλεπιδρούσαν άγνωστοι μεταξύ τους, αυτές οι περιοχές του εγκεφάλου διατηρούσαν πιο ανεξάρτητα μοτίβα δραστηριότητας. Αλλά όταν επικοινωνούσαν φίλοι, οι εγκέφαλοί τους άρχιζαν να λειτουργούν συγχρονισμένα, ιδιαίτερα σε περιοχές που σχετίζονται με την εμπιστοσύνη και την επεξεργασία ανταμοιβών.
Αυτός ο συγχρονισμός ήταν τόσο προβλέψιμος που οι ερευνητές μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν μόνο τα εγκεφαλικά μοτίβα για να προσδιορίσουν αν ένα ψέμα θα πετύχαινε με ακρίβεια 86%.
Όπως εξηγούν, η παραπλάνηση προκύπτει από την αλληλεπίδραση μεταξύ δύο εγκεφάλων και όχι από την ικανότητα εξαπάτησης ενός. Όταν οι άνθρωποι εμπιστεύονται ο ένας τον άλλον, ο εγκέφαλος «ρίχνει» τις άμυνές του και μπορεί να γίνει πιο ευάλωτος στη χειραγώγηση.
Οι διαφορές στον συγχρονισμό του εγκεφάλου μεταξύ επιτυχημένων και αποτυχημένων παραπλανήσεων εμφανίστηκαν μέσα στα πρώτα δευτερόλεπτα της λεκτικής επικοινωνίας μεταξύ φίλων. Ο εγκέφαλός μας φαίνεται να λαμβάνει αποφάσεις βασισμένες στην εμπιστοσύνη σχεδόν ακαριαία, πολύ πριν επεξεργαστούμε συνειδητά αυτό που μας λέει κάποιος, καταλήγουν οι ερευνητές.
