Η ερώτηση είναι απλή: Σε κλίμακα από το 0 έως το 10, πόσο δύσκολο είναι να αναπνεύσεις αυτή τη στιγμή; Η απάντηση δεν αφορά τον πόνο, ούτε τη γενική διάθεση του ασθενούς. Όμως, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Beth Israel Deaconess Medical Center στη Βοστώνη, η δυσκολία στην αναπνοή μπορεί να αποτελέσει έναν από τους πιο αξιόπιστους δείκτες κινδύνου για την πορεία της υγείας ενός νοσηλευόμενου, όχι μόνο κατά τη διάρκεια της νοσηλείας αλλά και για τα επόμενα δύο χρόνια μετά την έξοδο από το νοσοκομείο.

Όταν η αναπνοή «μιλά» πριν το σώμα

Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο ERJ Open Research, ανέλυσε δεδομένα από 9.785 ασθενείς μεταξύ 2014 και 2016. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η δυσκολία στην αναπνοή (δύσπνοια) είναι ένας από τους πιο ισχυρούς προγνωστικούς παράγοντες θνησιμότητας, ακόμα πιο αξιόπιστος από την ένταση του πόνου.

Οι ασθενείς που ανέπτυξαν δύσπνοια κατά τη διάρκεια της νοσηλείας είχαν έξι φορές μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου σε σχέση με όσους δεν εμφάνισαν ποτέ τέτοιο σύμπτωμα. Ακόμη και εκείνοι που έφτασαν στο νοσοκομείο ήδη λαχανιασμένοι είχαν χαμηλότερο κίνδυνο, γεγονός που δείχνει ότι η νέα εμφάνιση αναπνευστικής δυσκολίας αποτελεί ιδιαίτερα ανησυχητικό σημάδι.

Γιατί η δύσπνοια είναι πιο αποκαλυπτική από τον πόνο

Ο πόνος, αν και κοινό σύμπτωμα (αναφέρθηκε από το 72% των ασθενών) δεν συσχετίστηκε με τον κίνδυνο θανάτου. Αντίθετα, μόνο το 27% ανέφερε δύσπνοια, όμως αυτό το μικρό ποσοστό παρουσίασε δραματικά διαφορετικά ποσοστά επιβίωσης.

Οι ερευνητές εξηγούν ότι το αίσθημα δυσκολίας στην αναπνοή ενσωματώνει πληροφορίες από πολλά συστήματα του οργανισμού, όπως την καρδιά, τους πνεύμονες και τα νεύρα που ρυθμίζουν τη ροή του οξυγόνου και του διοξειδίου του άνθρακα.

Όταν ο άνθρωπος αισθάνεται ότι δυσκολεύεται να αναπνεύσει, συνήθως σημαίνει ότι κάποιο σύστημα δεν λειτουργεί σωστά. Αντίθετα, ο πόνος είναι πιο συχνά τοπικό σύμπτωμα, που συνδέεται με μυϊκά, οστικά ή επιφανειακά προβλήματα, όχι απαραίτητα με μια συστημική απορρύθμιση.

Τι έδειξαν οι αριθμοί

  • Οι ασθενείς που δεν εμφάνισαν ποτέ δύσπνοια είχαν μόνο 1% πιθανότητα θανάτου κατά τη νοσηλεία.

  • Όσοι εισήχθησαν με ήδη υπάρχουσα δύσπνοια είχαν 3,3% πιθανότητα.

  • Και όσοι ανέπτυξαν δύσπνοια κατά τη διάρκεια της νοσηλείας είχαν 5,9% πιθανότητα θανάτου, δηλαδή τον υψηλότερο κίνδυνο.

Η ένταση της δύσπνοιας επίσης είχε σημασία: Ασθενείς που τη βαθμολόγησαν μεταξύ 1 και 3 στη δεκάβαθμη κλίμακα είχαν τριπλάσιο κίνδυνο θανάτου, ενώ όσοι ανέφεραν επίπεδα 4 έως 10 είχαν έξι φορές μεγαλύτερο κίνδυνο.

Ο κίνδυνος δεν σταματά με το εξιτήριο

Η αξία αυτής της απλής ερώτησης δεν περιορίζεται στις μέρες του νοσοκομείου. Η μελέτη έδειξε ότι όσοι ανέφεραν δυσκολία στην αναπνοή είχαν 50% υψηλότερη θνησιμότητα μέσα στα επόμενα δύο χρόνια από το εξιτήριό τους.

Το πιο ανησυχητικό εύρημα ήταν ότι οι ασθενείς που έφυγαν από το νοσοκομείο ενώ συνέχιζαν να έχουν δύσπνοια, είχαν ποσοστό θανάτου 23,4% μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, έναντι μόλις 1,4% μεταξύ εκείνων που ανέπνεαν κανονικά την ημέρα του εξιτηρίου.

Οι ίδιοι ασθενείς εμφάνιζαν και διπλάσιους συνυπάρχοντες παράγοντες κινδύνου (όπως χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια ή πνευμονία), ενώ ήταν δύο φορές πιο πιθανό να χρειαστούν εισαγωγή σε μονάδα εντατικής θεραπείας ή παράταση νοσηλείας άνω των επτά ημερών.

Ένα ακόμη αξιοσημείωτο εύρημα ήταν ότι δεν υπήρχε συσχέτιση μεταξύ δύσπνοιας και τιμών οξυγόνου που καταγράφονται με τα κοινά οξύμετρα. Με άλλα λόγια, ένας ασθενής μπορεί να αισθάνεται δυσκολία στην αναπνοή παρότι οι μετρήσεις φαίνονται φυσιολογικές.

Τι σημαίνει αυτό για εμάς

Η έρευνα αυτή δεν αποσκοπεί στο να προκαλέσει ανησυχία, αλλά να υπογραμμίσει τη δύναμη της έγκαιρης παρατήρησης. Μια απλή ερώτηση, που απαιτεί ελάχιστο χρόνο και καθόλου τεχνολογία, μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο πρόληψης και έγκαιρης παρέμβασης.

Για τα νοσοκομεία, σημαίνει καλύτερη παρακολούθηση και ταχύτερη ανταπόκριση. Για τους ίδιους τους ασθενείς, σημαίνει ότι το σώμα τους «μιλά» και αξίζει να το ακούν.

Αν κάποιος αισθανθεί ότι η αναπνοή του γίνεται δυσκολότερη, ακόμη κι αν οι εξετάσεις φαίνονται φυσιολογικές, οφείλει να το αναφέρει αμέσως στο ιατρικό προσωπικό.