Ακόμα μια δύσκολη ημέρα έχει έρθει στο τέλος της κι ενώ ανυπομονούσατε από νωρίς το απόγευμα για την στιγμή που θα ξαπλώσετε και θα αποκοιμηθείτε, πάλι αργήσατε να το κάνετε κι ας γνωρίζετε ότι θα πρέπει να σηκωθείτε νωρίς το επόμενο πρωί. Εάν αυτή η εικόνα σας είναι ιδιαίτερα γνώριμη, τότε είναι πολύ πιθανό να βιώνετε αυτό που οι ειδικοί ονομάζουν εκδικητική αναβλητικότητα ύπνου”.
Είναι όρος που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε την απόφαση που παίρνουμε να θυσιάσουμε τον ύπνο μας για να κερδίσουμε μερικές ώρες ελεύθερου χρόνου, μιας και οι υποχρεώσεις της καθημερινότητας δεν αφήνουν άλλα περιθώρια.
Διαβάστε επίσης: Κακή διάθεση; Μήπως φταίει ο ύπνος σας;
Ειδικά για τα άτομα με στρεσογόνα εργασία, που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους, η εκδικητική αναβλητικότητα του ύπνου είναι ένας τρόπος για να βρουν μερικές ώρες ψυχαγωγίας, ακόμα και αν αυτό σημαίνει ότι θα κοιμηθούν λιγότερο.
Κι ενώ μπορεί να ακούγεται δελεαστική, στην πραγματικότητα μπορεί να οδηγήσει σε επιβλαβή στέρηση ύπνου, ειδικά εάν η συνήθεια γίνει μακροχρόνια.
Η μείωση του ύπνου μπορεί να έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική, σωματική και συναισθηματική υγεία με βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες.
Πώς θα καταλάβετε ότι πρόκειται για “εκδικητική αναβλητικότητα ύπνου”
Τρεις είναι οι παράγοντες που “μαρτυρούν” ότι η καθυστερημένη ώρα ύπνου πρόκειται στην πραγματικότητα για “εκδικητική αναβλητικότητα ύπνου”:
- Η καθυστέρηση στην ώρα ύπνου που μειώνει τον συνολικό χρόνο ύπνου.
- Η απουσία ενός έγκυρου λόγου που παραμένετε ξύπνιοι αργότερα από το προβλεπόμενο, όπως ένα απρόσμενο συμβάν ή μια ασθένεια.
- Η επίγνωση ότι η καθυστέρηση του ύπνου μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικές συνέπειες.
Η αναβλητική συμπεριφορά αναφορικά με τον ύπνο αντικατοπτρίζει την αναβλητικότητα σε άλλα πλαίσια, όπως η αποφυγή της εργασίας ή μιας δουλειάς στο σπίτι.
Ωστόσο, η αναβλητικότητα στον ύπνο συνήθως δεν συνδέεται άμεσα με αρνητικούς συσχετισμούς, όπως συμβαίνει αν αναβάλλουμε τα παραπάνω.
Αντίθετα, ο ύπνος μπορεί να περιοριστεί προς όφελος δραστηριοτήτων που προσφέρουν πιο άμεση απόλαυση, όπως η παρακολούθηση τηλεόρασης, το να περνάτε χρόνο με φίλους ή να παίζετε βιντεοπαιχνίδια.
Η αναβλητικότητα του ύπνου μπορεί να πάρει διάφορες μορφές.
Μια μορφή περιλαμβάνει την καθυστέρηση της πράξης του να ξαπλώσετε στο κρεβάτι (αναβολή της ώρας ύπνου) ενώ μια άλλη την καθυστέρηση της πράξης του να αποκοιμηθείτε, αφού ξαπλώσετε (αναβολή του ύπνου).
Γιατί την χαρακτηρίζουμε “εκδικητική”;
Στην περίπτωση της “εκδικητικής αναβλητικότητας ύπνου” καθυστερούμε τον ύπνο μας ως απάντηση στο στρες ή την έλλειψη ελεύθερου χρόνου νωρίτερα μέσα στην ημέρα.
Η προσθήκη της λέξης «εκδίκηση» στην έννοια της αναβλητικότητας πριν τον ύπνο έγινε δημοφιλής στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ο αγγλικός όρος «revenge time bed procrastination» προέκυψε από την μετάφραση μιας έκφρασης στα κινέζικα που αντικατόπτριζε την απογοήτευση που συνδέεται με τις πολλές, αγχωτικές ώρες εργασίας που άφηναν λίγο χρόνο για προσωπική απόλαυση.
Με αυτόν τον τρόπο, η αναβλητικότητα του ύπνου θεωρείται ως ένας τρόπος για να πάρει κανείς “εκδίκηση” για εκείνες τις στρεσογόνες ώρες της ημέρας.
Πώς θα την αποφύγουμε
Η καλύτερη θεραπεία για την εκδικητική αναβλητικότητα είναι οι υγιεινές συνήθειες ύπνου και η υπομονή, μιας και θα χρειαστούν περισσότερες από μία νύχτες για να τις αποκτήσετε και να βελτιώσετε τον ύπνο σας.
Οι τακτικές όμως ρουτίνες θα σας βοηθήσουν να “αυτοματοποιήσετε” την συμπεριφορά σας και να βελτιώσετε την ποιότητα του ύπνου σας.
Παραδείγματα θετικών συνηθειών ύπνου περιλαμβάνουν:
- Διατηρήστε μια συνεπή ώρα αφύπνισης καθημερινά, ακόμα και τις ημέρες που δεν εργάζεστε.
- Αποφύγετε αλκοόλ και καφεΐνη αργά το απόγευμα και το βράδυ.
- Αφήστε τις ηλεκτρονικές συσκευές, όπως κινητό, tablet εκτός δωματίου ή τουλάχιστον στο κομοδίνο για μισή ώρα πριν τον ύπνο.
