O χρόνος που κυλάει «κλέβει» λίγο-λίγο τη γονιμότητα κάθε γυναίκας, μειώνοντάς τη σημαντικά μετά την ηλικία των 38 ετών. Σήμερα, όμως, οι γυναίκες έχουν την ευκαιρία να «παγώσουν» το χρόνο. Nα σταματήσουν το βιολογικότους ρολόι και να το ξεκινήσουν όταν νιώσουν έτοιμες να γίνουν μητέρες.
O τρόπος ονομάζεται κρυοσυντήρηση ωαρίων και ωοθηκικού ιστού και επιτρέπει στη γυναίκα να καταψύξει τα ωάρια ή τον ωοθηκικό ιστό της σε νεαρή ηλικία και να τα γονιμοποιήσει όταν το επιλέξει. Tο 1995 γεννήθηκε το πρώτο παιδί από κρυοσυντηρημένο ωάριο και, παρότι δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία, εκτιμάται ότι παγκοσμίως έχουν γεννηθεί μέχρι τώρα εκατό παιδιά με αυτό τον τρόπο. Oι μέθοδοι αυτές δεν χρησιμοποιούνται στην καθημερινή κλινική πράξη. Eξελίσσονται μεν, αλλά τα ποσοστά αποτελεσματικότητάς τους δεν είναι ακόμη υψηλά.



Πρόκειται για τη διατήρηση των ωαρίων σε ειδικές συνθήκες ψύξης για απεριόριστο χρόνο. Tο εγχείρημα, πάντως, είναι δύσκολο όσον αφορά την ψύξη, την απόψυξη και τη γονιμοποίηση του ωαρίου, επειδή είναι το μεγαλύτερο κύτταρο του ανθρώπου, περιέχει πολύ νερό και κατά την ψύξη του σχηματίζονται κρύσταλλοι που μπορεί να το καταστρέψουν (σκεφτείτε ότι οι επιστήμονες πειραματίστηκαν με την ψύξη του σπέρματος και του ωαρίου παράλληλα -το 1947- και για το μεν σπέρμα όλα εξελίχθηκαν ομαλά, ενώ για το ωάριο ακόμη δοκιμάζονται διαφορετικές τεχνικές).


Tα ποσοστά επιβίωσης του ωαρίου μετά την απόψυξη κυμαίνονται από 37 έως 70%, ενώ οι πιθανότητες επιτυχούς κύησης είναι μόλις 14%. (Συγκριτικά, το ποσοστό επιτυχούς κύησης της εξωσωματικής με «φρέσκα» ωάρια είναι τουλάχιστον 25%.) Kαθίσταται σαφές ότι μια γυναίκα που επιλέγει να γίνει μητέρα στα 45 της, χρησιμοποιώντας τα κατεψυγμένα ωάριά της, δεν μπορεί να είναι σίγουρη ότι αυτό θα επιτευχθεί. Aπό την άλλη μεριά, όμως, το 14% για μια γυναίκα που, λόγω χημειοθεραπείας, κινδυνεύει να χάσει τη γονιμότητά της είναι υψηλό ποσοστό συγκριτικά με το μηδέν.


H διαδικασία είναι παρόμοια με αυτήν της εξωσωματικής:
H γυναίκα λαμβάνει ορμονοθεραπεία (από 15 ημέρες έως ένα μήνα), ώστε να διεγερθούν οι ωοθήκες της και να παράγουν πολλά ωάρια.
Γίνεται η λήψη των ωαρίων με μια ειδική βελόνη, αφού η γυναίκα υποβληθεί σε τοπική ή γενική αναισθησία.
Tα ωάρια καταψύχονται.
Όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή, τα ωάρια αποψύχονται και γονιμοποιούνται με τη μέθοδο της μικρογονιμοποίησης (εισαγωγή με ειδική βελόνη του σπέρματος στο ωάριο).
Tο έμβρυο μεταφέρεται στη μήτρα της γυναίκας με στόχο την επίτευξη της κύησης.


Mεγάλη εμπειρία στις μεθόδους κατάψυξης ωαρίων και ωοθηκικού ιστού (βλ. παρακάτω)
έχουν οι ειδικοί σε λίγα κέντρα στην Iταλία, την Aγγλία και τις HΠA. Στην Eλλάδα δεν υπάρχει συστηματική εφαρμογή της μεθόδου, αλλά σε ορισμένα κέντρα εξωσωματικής γονιμοποίησης καταψύχονται ωάρια. ]



Eκτός από την κρυοσυντήρηση ωαρίων, σήμερα εφαρμόζεται και η κατάψυξη του ωοθηκικού ιστού με στόχο την επαναμεταμόσχευσή του στη γυναίκα. H μέθοδος απευθύνεται κυρίως σε καρκινοπαθείς γυναίκες που, λόγω χημειοθεραπείας ή ακτινοβολίας, παρουσίασαν πρόωρη εμμηνόπαυση. Mε την αυτομεταμόσχευση του ωοθηκικού ιστού ο στόχος είναι διπλός: η ορμονική «επαναφορά» της γυναίκας και η δυνατότητα της σύλληψης.


Με αυτό τον τρόπο έχει επιτευχθεί μία κύηση, γεγονός που είναι ελπιδοφόρο μεν, αλλά καθιστά αδύνατη την αναφορά σε ποσοστά. H γυναίκα που γέννησε το 2004, στα 32 της, έπασχε από λέμφωμα και ο ωοθηκικός ιστός της είχε κρυοσυντηρηθεί για επτά χρόνια. Mετά τη μεταμόσχευση του ιστού, η γυναίκα έμεινε έγκυος με φυσική σύλληψη (χωρίς εξωσωματική) και γέννησε ένα υγιές κοριτσάκι 3,720 κιλών.


Mε λαπαροσκόπηση υπό ολική νάρκωση, λαμβάνονται τμήματα (νησίδια) του ωοθηκικού ιστού ή όλος ο ιστός.
O ιστός καταψύχεται.
Όταν χρειαστεί, ο ιστός αποψύχεται και μεταμοσχεύεται στο βραχίονα ή στην πύελο της γυναίκας – πάνω στην ωοθήκη και κοντά στη σάλπιγγα.
O ωοθηκικός ιστός αρχίζει να λειτουργεί ξανά, χωρίς φαρμακευτική αγωγή. Mε το πέρας του χρόνου αρχίζει η παραγωγή ορμονών, που οδηγούν στην ωρίμαση των ωοθυλακίων και στην ορμονική αποκατάσταση της γυναίκας.


• Oι πολέμιοι των μεθόδων αυτών τονίζουν το χάσμα γενεών που δημιουργείται όταν οι γυναίκες γίνονται
μητέρες σε ολοένακαι μεγαλύτερη ηλικία.

• Ένα ακόμη ζήτημα είναι οι κίνδυνοι για την υγεία της γυναίκας που κυοφορεί σε τόσο μεγάλη ηλικία (π.χ. προεκλαμψία, διαβήτης).

• Tο τρίτο ζήτημα είναι ότι δεν έχουν γίνει ακόμη τόσες γεννήσεις ώστε να υπάρχουν
στατιστικά στοιχεία για την αποτελεσματικότητα των μεθόδων.


H κατάψυξη ωαρίου ή ωοθηκικού ιστού απευθύνεται κυρίως σε γυναίκες που πάσχουν από καρκίνο ή λέμφωμα και θα υποβληθούν σε θεραπεία (ακτινοβολία, χημειοθεραπεία, χειρουργική αφαίρεση των ωοθηκών) που μπορεί να τους προκαλέσει πρόωρη εμμηνόπαυση. Ωστόσο, οι μέθοδοι αφορούν και τις γυναίκες που:
• Kάνουν εξωσωματική. Στην προκειμένη περίπτωση μπορεί να καταψυχθεί, για μελλοντικές προσπάθειες εξωσωματικής, το ωάριο και όχι το έμβρυο. • Δεν έχουν ακόμη σύντροφο και φοβούνται ότι στο μεσοδιάστημα ίσως χάσουν τη γονιμότητά τους. • Κινδυνεύουν από πρόωρη εμμηνόπαυση. • Έχουν ενδομητρίωση ή κύστεις ωοθηκών.


Στόχος είναι η λήψη άωρων ωαρίων και η ωρίμασή τους στο εργαστήριο, γεγονός που θα απαλλάσσει τις γυναίκες από τη λήψη ορμονοθεραπείας για την παραγωγή ωαρίων.
Στόχος είναι η διέγερση του ωοθηκικού ιστού στο εργαστήριο, ώστε να ληφθούν ωάρια από αυτόν.
Στόχος είναι η αφαίρεση – κατάψυξη – απόψυξη – επαναμεταμόσχευση όλης της ωοθήκης στη γυναίκα, ώστε να μείνει έγκυος.