Πρόκειται για τον πιο συχνό καρκίνο στους άντρες και τη δεύτερη συνηθέστερη αιτία θανάτου από τη νόσο. Ένας στους έξι άντρες θα αναπτύξει καρκίνο του προστάτη, ενώ εκείνοι οι οποίοι έχουν πατέρα ή αδελφό (πρώτου βαθμού συγγένεια) με καρκίνο του προστάτη έχουν διπλάσιες πιθανότητες να εκδηλώσουν τη νόσο.Η σωστή αξιολόγηση του PSAΗ έγκαιρη διάγνωση είναι απλή και εφικτή, αρκεί κάθε άντρας 50 ετών να έχει ευαισθητοποιηθεί και ενημερωθεί σχετικά. Για πολλά χρόνια η αξιολόγηση του ειδικού προστατικού αντιγόνου ήταν λανθασμένη, καθώς τιμές PSA πάνω από 4 θεωρούνταν ένδειξη καρκίνου. Οι επιστήμονες εξηγούν ότι το PSA δεν έχει φυσιολογικές τιμές και επισημαίνουν ότι ο συγκεκριμένος δείκτης δεν αυξάνεται μόνο στις περιπτώσεις καρκίνου αλλά και σε όλες τις παθήσεις του προστάτη όπως στην προστατίτιδα ή την καλοήθη υπερτροφία του προστάτη. Μάλιστα, τονίζουν ότι η ετήσια αύξησή του μετά την ηλικία των 50 ετών μπορεί να είναι 0,25, επειδή μεγαλώνει ο προστατικός αδένας.Στην περίπτωση κάποιας φλεγμονής του προστάτη το PSA μπορεί να αυξηθεί πολύ (π.χ. από 3 σε 7) μέσα σε λίγες μέρες. Στην οξεία προστατίτιδα, μπορεί να φθάσει σε τιμές 50 ή να ξεπεράσει ακόμη και το 100. Αντίθετα, στον καρκίνο η αύξηση του PSA είναι μικρή και σταθερή. Για παράδειγμα, μπορεί από 3 να γίνει 4 σε διάστημα τριών μηνών και στο εξάμηνο η τιμή του να έχει φτάσει το 8.Για το λόγο ότι το PSA έχει διάφορα μοντέλα αυξομειώσεως, οι ειδικοί μιλούν για τιμές αναφοράς. Ένα PSA που μέσα σε έναν χρόνο αυξάνεται σταδιακά από το 1 στο 3 υποψιάζει για καρκίνο, αλλά αν παραμένει κάτω από 10 υποδηλώνει τοπική νόσο χωρίς μεταστάσεις. Στην περίπτωση, όμως, που οι τιμές του PSA αυξάνονται γρήγορα και ξεπερνούν το 20, τότε συνήθως υποδηλώνουν την ύπαρξη επιθετικού καρκίνου, που συνήθως δίνει μεταστάσεις στα οστά.Για τον πιο σωστό και ολοκληρωμένο έλεγχο του προστάτη οι ειδικοί συμβουλεύουν η μέτρηση του PSA να συνοδεύεται και από δακτυλική εξέταση του προστάτη από ουρολόγο.Οι διαθέσιμες θεραπείεςΣύμφωνα με τον ΙΜΟΠ, έχουν γίνει μεγάλα βήματα προόδου στη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη. Η χειρουργική αντιμετώπιση έχει εξελιχθεί, ενώ η αντιμετώπιση του προχωρημένου μεταστατικού καρκίνου έχει αλλάξει ριζικά μορφή με νέα φάρμακα που αντικαθιστούν την χημειοθεραπεία και αντιμετωπίζουν τη σημαντικότερη μεταστατική εστία της νόσου, τις μεταστάσεις στα οστά.Η επιθετικότητα του καρκίνου εξαρτάται από την εντόπισή του (σε ένα σημείο ή πολλά), την έκτασή του και τη βαθμολογία κατά Gleason. Το γνωστό και ως Gleason score είναι ένα σύστημα 10 βαθμίδων που δείχνει πόσο έχουν χάσει την δομή τους τα κύτταρα του προστάτη. Όσο πιο επιθετικός είναι ο καρκίνος τόσο πιο ασχημάτιστα (αδιαφοροποίητα) είναι τα κύτταρα και τόσο μεγαλύτερο το score.Τιμές στο Gleason score μέχρι 4 υποδηλώνουν καρκίνο σε πρώιμο στάδιο, γεγονός που στις μεγάλες ηλικίες (πάνω από 70 έτη) συνήθως χρειάζεται μόνο παρακολούθηση, διότι ο καρκίνος του προστάτη σε αυτή την μορφή και ηλικία εξελίσσεται πολύ αργά. Τιμές στο Gleason score 5 έως 7 σημαίνουν καρκίνο, ο οποίος πρέπει να αντιμετωπιστεί με ολική αφαίρεση του προστάτη (ριζική προστατεκτομή) ή ακτινοβολία (εξωτερική ή με εμφύτευση ειδικών ακτινοβολούντων «σπόρων», τη λεγόμενη βραχυθεραπεία), ενώ Gleason score από 8 έως 10 υποδηλώνει έναν ιδιαίτερα επιθετικό καρκίνο, ο οποίος, αν δεν είναι ήδη μεταστατικός, πιθανότατα να εξελιχθεί τους επόμενους μήνες.Η μεγάλη ανατροπή με φάρμακαΗ κλασική θεραπεία του προχωρημένου καρκίνου του προστάτη είναι η ορμονοθεραπεία. Βασίζεται στη χορήγηση (με ένεση) μιας ορμόνης μια φορά το μήνα ή το τρίμηνο. Η ορμόνη αυτή μπλοκάρει την τεστοστερόνη, η οποία ευνοεί την εξέλιξη του καρκίνου του προστάτη. Πολλοί ασθενείς μπορούν να ζήσουν πολλά χρόνια με την θεραπεία αυτή, η οποία ακόμη και στο μεταστατικό καρκίνο δίνει άριστα αποτελέσματα τα πρώτα 2-5 χρόνια με πλήρη αναστροφή των μεταστάσεων.Το μειονέκτημα της ορμονοθεραπείας είναι ότι οδηγεί πολύ γρήγορα σε βαριά οστεοπόρωση. Εκτιμάται ότι το 20% των ανδρών θα υποστεί κάποιο κάταγμα. Πρόσφατα κυκλοφόρησε ένα μονοκλωνικό αντίσωμα, η δενοσουμάμπη, που δρα κατά των μηχανισμών που καταστρέφουν τα οστά, μειώνοντας με αυτόν τον τρόπο τα κατάγματα σπονδύλων. Η ίδια θεραπεία σε μεγαλύτερη δόση χορηγείται και στους ασθενείς με οστικές μεταστάσεις, προκειμένου να αποφεύγονται τα κατάγματα.Μέχρι πρότινος, οι ασθενείς που έπαυαν να ανταποκρίνονται στην ορμονική θεραπεία, υποβάλλονταν σε χημειοθεραπεία. Πρόσφατα όμως, δύο νέα φάρμακα από το στόμα, ανέτρεψαν τα δεδομένα στη θεραπεία του προχωρημένου καρκίνου του προστάτη. Πρόκειται για φάρμακα που περιέχουν τις ουσίες οξική αμπιρατερόνη (πλέον χρησιμοποιείται ευρέως και στη χώρα μας) και ενζαλουταμίδη, που σύντομα θα είναι διαθέσιμη στην ελληνική αγορά.«Οι δύο αυτές νέες θεραπείες δίνουν ελπίδες στους ασθενείς για αύξηση της επιβίωσης και δεν αποκλείεται αργότερα να λάβουν έγκριση και για πιο αρχικούς προστατικούς καρκίνους, ώστε να αντικαταστήσουν εν μέρει την κλασική χημειοθεραπεία», εκτιμά ο καθηγητής Ουρολογίας στο ΑΠΘ Δ. Χατζηχρήστου.