Έχεις ποτέ βρεθεί να τσακώνεσαι με κάποιον/α επειδή θυμάστε ένα γεγονός διαφορετικά; Πολλοί από εμάς έχουμε περάσει στιγμές που είμαστε βέβαιοι πως η ανάμνησή μας είναι η σωστή. Αλλά οι «ψευδείς αναμνήσεις» είναι ένα εξαιρετικά συχνό φαινόμενο — από λανθασμένες αναμνήσεις παιδικών στιγμών μέχρι το αν μόλις κλειδώσαμε την πόρτα….
Σε πρόσφατη μελέτη, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας και Οικονομίας της Βουδαπέστης επιχείρησαν να ελέγξουν μια θεωρία που πρωτοεμφανίστηκε πριν από πολλά χρόνια. Συγκεκριμένα, μια ανακάλυψη τη δεκαετία του 1970 έδειξε ότι οι κόρες των ματιών των ανθρώπων διαστέλλονται όταν αναγνωρίζουν κάτι που έχουν δει ξανά. Αυτό το φαινόμενο, που ονομάζεται «φαινόμενο παλιάς/νέας κόρης» (pupil old/new effect), έχει επιβεβαιωθεί σε πολλαπλά πειράματα. Αλλά τώρα, οι ειδικοί ήθελαν να ανακαλύψουν αν η διαστολή της κόρης μπορεί επίσης να αντανακλά το πόσο καθαρά και με ακρίβεια θυμόμαστε κάτι.
Οι αναμνήσεις και τα μάτια μας- Αναλυτικά η έρευνα
Η επιστημονική ομάδα ζήτησε από 28 συμμετέχοντες στην Ουγγαρία να μελετήσουν 80 ασυνήθιστες λέξεις δύο ή τριών συλλαβών, οι οποίες εμφανίζονταν γύρω από έναν κύκλο στην οθόνη. Ύστερα, τους έδειξαν ένα μίγμα από παλιές και νέες λέξεις. Για κάθε λέξη που αναγνώριζαν οι συμμετέχοντες, τους ζητήθηκε να προσπαθήσουν να θυμηθούν πότε είχε εμφανιστεί αρχικά.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του πειράματος, οι ερευνητές παρακολουθούσαν το μέγεθος των κόρων των ματιών των ατόμων.
Η ανάλυση αποκάλυψε ότι όταν οι άνθρωποι αναγνώριζαν μια λέξη που είχαν δει νωρίτερα, οι κόρες των ματιών τους διαστέλλονταν και το φαινόμενο αυτό ήταν πιο έντονο όταν οι άνθρωποι που συμμετείχαν μπορούσαν να θυμηθούν με ακρίβεια την αρχική θέση της λέξης.
Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι τα μάτια μας αντανακλούν δύο επίπεδα μνήμης – μια γενική αίσθηση οικειότητας και την ακρίβεια συγκεκριμένων λεπτομερειών, ανέφερε ο ερευνητής Αντάμ Αλμπί.
«Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει ομοφωνία σχετικά με τους ακριβείς γνωστικούς και νευροβιολογικούς μηχανισμούς που καθοδηγούν τις αντιδράσεις της κόρης των ματιών κατά τη διάρκεια διαφόρων μορφών ανάκλησης μνήμης όπως η αναγνώριση», είπε.
Η ομάδα προτείνει ότι μια ζωντανή ανάμνηση απαιτεί την προσοχή μας, ενεργοποιώντας μια περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται locus coeruleus–noradrenergic system. Αυτή η περιοχή προκαλεί επίσης τη διαστολή των κόρων των ματιών, σύμφωνα με άλλες πρόσφατες έρευνες.
Τα ευρήματα μπορεί να έχουν πρακτικές εφαρμογές στην κλινική αξιολόγηση ή ακόμα και σε νομικές καταθέσεις, υποστηρίζουν οι ειδικοί.
Σε άρθρο τους στο Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory and Cognition, δήλωσαν:
«Αυτό το μοτίβο αποτελεσμάτων υποδηλώνει ότι το φαινόμενο παλιάς/νέας κόρης μπορεί να προέρχεται από δύο διακριτά συστατικά: Το πρώτο σχετίζεται με την απλή αναγνώριση μιας λέξης, ενώ το δεύτερο αντανακλά την ποιότητα των ανακαλούμενων πληροφοριών πηγής.»
