Το να προσφέρουμε βοήθεια σε έναν συνάδελφο είναι μια πράξη που θεωρείται αυτονόητα θετική και ευεργετική για την εξασφάλιση ενός υγιούς και ήρεμου επαγγελματικού περιβάλλοντος. Όμως, μια πρόσφατη αμερικανική μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Academy of Management Journal, μας καλεί να επανεξετάσουμε αυτήν τη βεβαιότητα, και να την αναλύσουμε από μια διαφορετική οπτική.
Μήπως δεν έχει τόση σημασία η ίδια η πράξη όσο ο τρόπος και τα συναισθήματα που τη συνοδεύουν;
Η πρόθεση πίσω από την αλληλοβοήθεια
Φανταστείτε έναν συνεργάτη που σπεύδει να βοηθήσει αυθόρμητα έναν συνάδελφο που έχει υπερφορτωθεί τόσο εργασιακά όσο και ψυχολογικά. Αν αυτή η προσφορά γίνεται με ενσυναίσθηση και διακριτικότητα, είναι πολύ πιθανό να εκτιμηθεί βαθιά και να ενισχύσει τη μεταξύ τους σχέση και τη σύνδεσή τους.
Αν όμως εκφράζεται με συγκατάβαση ή υπεροψία, μπορεί να προκαλέσει αμηχανία, καχυποψία ή ακόμα και απόρριψη. Αυτό δείχνει έρευνα από μελετητές του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον. Σύμφωνα με τους οποίους, οι εργαζόμενοι μπορούν να «διαβάζουν» την πρόθεση πίσω από την πράξη και αντιδρούν αναλόγως.
Ποια τα εντυπωσιακά ευρήματα της έρευνας;
Η μελέτη βασίστηκε σε τρία διαφορετικά πειράματα και μία πιλοτική έρευνα, με συμμετέχοντες από τον επαγγελματικό και τον ακαδημαϊκό χώρο.
Οι συμμετέχοντες είτε μοιράστηκαν προσωπικές εμπειρίες αλληλοβοήθειας είτε αντέδρασαν σε υποθετικά σενάρια, το μοτίβο ήταν σαφές: Όταν η βοήθεια εκλαμβάνεται ως ειλικρινής, ενισχύει τη συνεργασία και τη δέσμευση. Όταν, αντίθετα, φαίνεται ιδιοτελής ή υποχρεωτική, έχει αρνητικό αντίκτυπο στις συναδελφικές σχέσεις.
Τα συναισθήματα που ονομάζονται «κοινωνικά εμπλεκόμενα», όπως είναι για παράδειγμα η ευγνωμοσύνη, η ταπεινότητα και η καλοσύνη, είναι αυτά που ενισχύουν τις επαγγελματικές σχέσεις. Ενώ, η υπεροψία ή η επίδειξη της συναδελφικής βοήθειας ως πράξη “φιλανθρωπίας” δημιουργούν απόσταση και ανασφάλεια μεταξύ των εργαζομένων.
Τι σημαίνει η ουσιαστική αλληλοβοήθεια για τους υπεύθυνους των ομάδων;
Οι υπεύθυνοι των ομάδων μπορούν να αποκομίσουν σημαντικά οφέλη από την υιοθέτηση μιας προσέγγισης που δίνει έμφαση στην πρόθεση αλληλοβοήθειας. Αντί να λειτουργούν ως «μάνατζερ-εκχιονιστικά» — δηλαδή να επιχειρούν να λύνουν κάθε πρόβλημα της ομάδας τους, αφαιρώντας έτσι από τα μέλη της την ευκαιρία να αναπτύξουν αυτονομία και πρωτοβουλία — οι ηγέτες οφείλουν να υιοθετούν μια πιο ισορροπημένη στάση.
Μια υπερβολικά ελεγκτική ή προστατευτική προσέγγιση μπορεί να αποδειχθεί τελικά αντιπαραγωγική, καθώς περιορίζει τη δημιουργικότητα και τη δέσμευση των μελών της ομάδας. Αντίθετα, η καλλιέργεια ενός κλίματος όπου η αλληλοβοήθεια βασίζεται στην αληθινή διάθεση συνεργασίας και αλληλεγγύης, χωρίς επίδειξη ή “υπερβολική φροντίδα”, επιφανειακή αλλά όχι ουσιαστική, συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας δυναμικής και υγιούς ομάδας.
Με αυτόν τον τρόπο, δημιουργείται μια ομάδα που χαρακτηρίζεται από εμπιστοσύνη, συνοχή και αίσθηση κοινότητας, στοιχεία που ενισχύουν τόσο την απόδοση όσο και την προσωπική ικανοποίηση των εργαζομένων.
Τι μπορούν να κάνουν οι εργαζόμενοι;
Επίσης, οι εργαζόμενοι μπορούν να επικεντρωθούν πάνω στον δικό τους τρόπο προσφοράς βοήθειας με το:
- Να θυμηθούν παλαιότερες εμπειρίες.
- Να προσπαθήσουν να δουν τα πράγματα από τη σκοπιά του άλλου, προκειμένου να το καταλάβουν και να τον στηρίξουν.
- Να παρατηρήσουν πώς αντιδρούν οι άλλοι στις προσφορές τους.
Αυτή η αυτοπαρατήρηση μπορεί να οδηγήσει σε ουσιαστικότερες επαγγελματικές σχέσεις, βασισμένες στον αμοιβαίο σεβασμό και την κατανόηση.
Η αλληλοβοήθεια δεν είναι απλώς πράξη – είναι επικοινωνία. Και όπως κάθε μορφή επικοινωνίας, επηρεάζεται βαθιά από την πρόθεση, τη στάση και το συναίσθημα. Οι ειδικοί τονίζουν τη σημασία του να μάθουμε να προσφέρουμε με σεβασμό, ενσυναίσθηση και ειλικρίνεια – για να καλλιεργήσουμε συνεργασίες που κρατούν.
