Πόσες φορές έχεις ξαπλώσει στο κρεβάτι με σκοπό να κοιμηθείς και κατέληξες να σκρολάρεις «για λίγο» στα social; Ένα άρθρο φέρνει το επόμενο, κι αντί να νιώθεις πιο χαλαρός, ο εγκέφαλός σου έχει γεμίσει με θυμό, άγχος ή μια αίσθηση δυσφορίας. Δεν φταις εσύ. Δεν είναι μόνο θέμα αυτοελέγχου ή κακών συνηθειών. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι σχεδιασμένος να δίνει μεγαλύτερη προσοχή σε ό,τι μοιάζει απειλητικό, άδικο ή ανησυχητικό. Αυτή η «προδιάθεση στο αρνητικό» (negativity bias), σε συνδυασμό με την ένταση των συναισθημάτων στα social media, δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο: σκρολάρουμε, αποφορτιζόμαστε, απορροφούμε την ένταση των άλλων και τελικά νιώθουμε πιο εξουθενωμένοι παρά συνδεδεμένοι. Πρόκειται για το λεγόμενο rage scroll.
«Τα κακά νέα ταξιδεύουν γρήγορα»
Θυμόμαστε την κριτική περισσότερο από τον έπαινο. Δίνουμε μεγαλύτερη αξία σε ένα κακό σχόλιο απ’ ό,τι σε δέκα καλά. Και τα αρνητικά νέα μας επηρεάζουν πιο βαθιά και για περισσότερη ώρα. Αυτό, ίσως, να βοήθησε τους προγόνους μας να επιβιώσουν. Σήμερα όμως, ιδίως online, μας κάνει να βλέπουμε τον κόσμο πιο σκοτεινό απ’ ό,τι είναι στην πραγματικότητα.
Μελέτες δείχνουν ότι οι άνθρωποι μοιράζονται σχεδόν διπλάσιες φορές αρνητικά νέα στα social media από ό,τι θετικά. Κι αυτό δεν είναι τυχαίο, οι αλγόριθμοι ευνοούν τις αναρτήσεις που προκαλούν έντονα συναισθήματα, άρα και περισσότερα κλικ.
Γιατί η γκρίνια δεν είναι λύση
Το να εκφράσουμε την ενόχλησή μας συχνά ανακουφίζει. Νιώθουμε ότι μοιραζόμαστε κάτι σημαντικό και ότι κάποιος μας καταλαβαίνει. Είναι ανθρώπινο. Αλλά όταν αυτό γίνεται συνεχώς – κυρίως σε δημόσιο διαδικτυακό χώρο – ο εγκέφαλός μας αρχίζει να εκπαιδεύεται να βλέπει μόνο τι πάει στραβά.
Σιγά σιγά, γινόμαστε πιο αντιδραστικοί, πιο ευάλωτοι, πιο καχύποπτοι. Ο κόσμος μάς φαίνεται πιο σκληρός απ’ ό,τι είναι. Και το scroll γεμίζει από παράπονα, θυμό, ειρωνεία, μια online κουλτούρα κόπωσης.
Οι επιπτώσεις του rage scroll
Έρευνες δείχνουν ότι:
- Πιστεύουμε πιο εύκολα τα αρνητικά σχόλια από τα θετικά.
- Οι αλγόριθμοι των social μας προβάλλουν αρνητικές δημοσιεύσεις έως και 300% περισσότερο από τις ουδέτερες.
- Τα άσχημα νέα διαδίδονται γρηγορότερα από τα καλά.
Και το αποτέλεσμα; Μια αίσθηση ότι όλα πάνε στραβά. Πολλοί ψυχολόγοι μιλούν για το «σύνδρομο του σκληρού κόσμου»: όταν η υπερβολική έκθεση σε αρνητικές πληροφορίες σε κάνει να πιστεύεις ότι η ζωή είναι επικίνδυνη και καταδικασμένη.
Η αρνητικότητα δεν είναι ελάττωμα. Είναι μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας. Το θέμα είναι πώς τη διαχειριζόμαστε. Αντί να αφήνουμε τα social media να κατευθύνουν τα συναισθήματά μας, μπορούμε να κάνουμε ένα βήμα πίσω. Να παρατηρήσουμε. Να αναλογιστούμε σε τι επιτρέπουμε να επηρεάζει τη διάθεσή μας με το κάθε scroll, την κάθε ανάρτηση, την κάθε μας σκέψη.
