Ο καρκίνος είναι η δεύτερη αιτία θανάτου στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά τις καρδιαγγειακές νόσους. Κάθε χρόνο 2,6 εκατομμύρια άτομα διαγιγνώσκονται με τη νόσο, η οποία προκαλεί τον θάνατο 1,2 εκατομμυρίων ατόμων. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) κάθε χρόνο 20 εκατ. νέοι ασθενείς διαγιγνώσκονται με καρκίνο παγκοσμίως και 9,7 εκατ. χάνουν τη μάχη. Εκτιμάται ότι περίπου ένας στους πέντε θα αναπτύξει καρκίνο κάποια στιγμή στη ζωή του.
Ενώ εμείς μετράμε, αγωνιούμε και ψάχνουμε νέα εργαλεία για πιο σύγχρονες εξετάσεις, διαγνώσεις και θεραπείες για τον καρκίνο, οι χελώνες φαίνεται να ζουν ατάραχες, σχεδόν… άτρωτες.
Νέα επιστημονική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό BioScience αποκαλύπτει ότι οι χελώνες αναπτύσσουν καρκίνο σε απίστευτα χαμηλά ποσοστά. Κι αυτό, παρά το γεγονός ότι πολλές από αυτές ζουν πάνω από 150 χρόνια και έχουν τεράστια σωματική μάζα, χαρακτηριστικά που, θεωρητικά, αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου.
Σύμφωνα με το λεγόμενο παράδοξο του Peto, όσο μεγαλύτερο και πιο μακρόβιο είναι ένα ζώο, τόσο περισσότερα κύτταρα έχει και άρα τόσο περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσει καρκινικούς μετασχηματισμούς. Όμως οι χελώνες φαίνεται να αποτελούν εξαίρεση σε αυτόν τον «κανόνα».
Οι επιστήμονες ανέλυσαν δεδομένα από 290 νεκροψίες χελωνών, που καλύπτουν 64 διαφορετικά είδη, από ζωολογικούς κήπους σε Ευρώπη, Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ. Τα ευρήματα; Μόλις ένα περιστατικό ανώμαλης κυτταρικής ανάπτυξης (νεοπλασίας) και κανένα καοήθες καρκινικό περιστατικό. Δηλαδή, ποσοστά που αγγίζουν το 0,34% για νεοπλασίες και 0% για καρκίνο.
Για σύγκριση:
- Τα θηλαστικά έχουν κατά μέσο όρο ποσοστά καρκίνου ~10%.
- Τα πτηνά περίπου 3%.
- Άλλες ερπετοειδείς ομάδες (όπως φίδια και σαύρες) φτάνουν περίπου το 7%.
Πώς οι χελώνες νικούν τον καρκίνο
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι οι χελώνες έχουν εξελίξει ένα μοναδικό βιολογικό «οπλοστάσιο»:
- Γονίδια κατά του καρκίνου: Μεγάλα και μακρόβια είδη, όπως οι γιγαντιαίες χελώνες των Γκαλαπάγκος, διαθέτουν πολλαπλά αντίγραφα γονιδίων που καταστέλλουν τους όγκους.
- Κυτταρική «αυτοκαταστροφή»: Όταν ένα κύτταρο είναι ελαττωματικό, οι χελώνες ενεργοποιούν άμεσα τη διαδικασία της απόπτωσης, αποφεύγοντας την κακοήθη εξάπλωση.
- Αργός μεταβολισμός: Λειτουργούν σε «χαμηλές στροφές», παράγοντας λιγότερες οξειδωτικές ενώσεις που προκαλούν κυτταρική φθορά.
- Αντοχή σε ακραίες συνθήκες: Μπορούν να επιβιώσουν χωρίς οξυγόνο, να παγώσουν και να ξεπαγώσουν, να προσαρμοστούν σε περιβαλλοντικές πιέσεις που δεν θα άντεχαν άλλα ζώα.
Μπορούν να μας βοηθήσουν να βρούμε θεραπεία;
Παρόλο που τα ευρήματα είναι ακόμα σε πρώιμο στάδιο, οι επιστήμονες ελπίζουν ότι μελετώντας τι κάνουν σωστά οι χελώνες, θα μπορέσουμε κάποτε να εφαρμόσουμε αντίστοιχες στρατηγικές στην πρόληψη και την καθυστέρηση εμφάνισης καρκίνου και στους ανθρώπους.
Σίγουρα, δεν μπορούμε να επιβραδύνουμε τον μεταβολισμό μας ούτε να «αντιγράψουμε» το DNA των χελωνών. Όμως η βαθύτερη κατανόηση των φυσικών αμυνών τους μπορεί να μας εμπνεύσει σε νέες προσεγγίσεις για την έρευνα πάνω στον καρκίνο και στη γήρανση.
