Ο Λαουτίστας, ο πίνακας ο οποίος είχε δημοπρατηθεί μόλις για περίπου 71.000 ευρώ το 2001, κρίνεται πλέον ως αυθεντικό έργο του επαναστάτη ζωγράφου του 17ου αιώνα, Καραβάτζιο.
Σύμφωνα με μελέτη, η οποία πραγματοποιήθηκε από την ελβετική εταιρεία Art Recognition σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, η εκδοχή του πίνακα που βρισκόταν ιστορικά στην κατοικία Badminton House στο Γκλουστερσάιρ της Αγγλίας, έχει 85,7% πιθανότητα να είναι πρωτότυπο έργο του εμβληματικού ζωγράφου.
«Οτιδήποτε πάνω από 80% είναι πολύ υψηλό» δήλωσε η επικεφαλής της Art Recognition, Δρ. Καρίνα Ποποβίτσι, στον Guardian.
Η ανάλυση της Τεχνητής Νοημοσύνης έδειξε μια «ισχυρή αντιστοιχία» με πιστοποιημένα έργα του ζωγράφου, ο οποίος φημίζεται για την ριζοσπαστική χρήση του φωτός και της σκιάς (chiaroscuro) και τον ωμό ρεαλισμό των συνθέσεών του.
Το έργο Ο Λαουτίστας αποτελεί μία από τις τρεις γνωστές εκδοχές του πίνακα. Η μία, αναμφισβήτητα αυθεντική, φιλοξενείται στο Ερμιτάζ της Ρωσίας, ενώ μία άλλη, στην οποία το θέμα είναι γυναίκα, ανήκει στη συλλογή Wildenstein.
Η εκδοχή του Badminton House έχει μια ιδιαίτερη ιστορία. Ενώ ένα αυθεντικό έργο του Καραβάτζιο, όταν ανακαλύφθηκε το 2019, εκτιμήθηκε στα περίπου 111 εκατ. ευρώ (96 εκατ. λίρες Αγγλίας), ο συγκεκριμένος πίνακας είχε πωληθεί από τον Sotheby’s το 1969 ως αντίγραφο για μόλις 870 ευρώ (750 λίρες). Το 2001, πωλήθηκε ξανά ως έργο «του κύκλου του Καραβάτζο» έναντι 71.000 ευρώ.
View this post on Instagram
Αγοραστής το 2001 ήταν ο Βρετανός ιστορικός τέχνης και γκαλερίστας Κλόβις Γουίτφιλντ, ειδικός στους Ιταλούς Παλαιούς Δασκάλους, ο οποίος αναγνώρισε την ποιότητά του και το γεγονός ότι «αντιστοιχούσε ακριβώς» στην περιγραφή που έδινε ο βιογράφος του Καραβάτζιο, Τζοβάνι Μπαλιόνε, το 1642, ο οποίος σημείωνε ακόμη και την «αντανάκλαση των σταγόνων στα λουλούδια».
Η νέα εξέλιξη προκαλεί σάλο, καθώς διαψεύδει κατηγορηματικά την προηγούμενη άποψη κορυφαίων θεσμών και εμπειρογνωμόνων.
Ο Κιθ Κρίστιανσεν, τότε επικεφαλής των Ευρωπαϊκών πινάκων του Metropolitan Museum of Art, είχε χαρακτηρίσει το 1990 την εκδοχή Wildenstein ως πρωτότυπη και αυτή του Badminton ως αντίγραφο.
Μάλιστα, σε επιστολή του το 2007 προς τον συλλέκτη Άλφρεντ Μπάντερ, είχε γράψει ότι «κανένας – σίγουρα κανένας σύγχρονος μελετητής – δεν θα συμφωνούσε ποτέ με την ιδέα ότι ο πίνακάς σας θα μπορούσε να είναι ζωγραφισμένος από τον Καραβάτζιο».
Ο Γουίτφιλντ δήλωσε πως το αποτέλεσμα της Τεχνητής Νοημοσύνης «ρίχνει τον κύριο Κρίστιανσεν από το θρόνο του», σχολιάζοντας ότι ορισμένοι ακαδημαϊκοί «έχουν κολλήσει στη λάσπη».
Επιπλέον, η ανάλυση της Art Recognition έφερε μια ακόμη ανατροπή: κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο πίνακας της συλλογής Wildenstein «δεν είναι αυθεντικό έργο» του Καραβάτζiο.
Η Δρ. Ποποβίτσι ανέφερε ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη έδωσε «αρνητικό αποτέλεσμα», ενώ και ειδικοί στην κατασκευή λαούτων, όπως ο Ντέιβιντ Βαν Έντουαρντς, σημείωσαν ότι το όργανο στην εκδοχή Wildenstein έχει «πολλά ελαττώματα», σε αντίθεση με εκείνα των εκδοχών Badminton και Ερμιτάζ.
Ο Ουίλιαμ Όντλαντ, δικηγόρος και λάτρης της τέχνης που γράφει βιβλίο για τον «Λαουτίστα», τόνισε ότι η συνολική εξέταση των αποδεικτικών στοιχείων οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η αυθεντικότητα στην εκδοχή Wildenstein «είναι κατάφωρη αδικία».
«Η ανάλυση της Τεχνητής Νοημοσύνης είναι αντικειμενική, σε αντίθεση με τις υποκειμενικές απόψεις των μελετητών που μπορούν να παρεμβληθούν», κατέληξε.
Ο πίνακας του Badminton House, τον οποίο ο Καραβάτζιο δημιούργησε γύρω στο 1597 όταν βρισκόταν υπό την προστασία του Καρδινάλιου Φραντσέσκο Μαρία ντελ Μόντε στη Ρώμη, βρίσκεται πλέον στο Λονδίνο.
Ο Γουίτφιλντ εξέφρασε την επιθυμία να περάσει σε μια δημόσια συλλογή, επιβεβαιώνοντας έτσι την τεράστια πολιτιστική και χρηματική του αξία.
Από τον Λουκά Καρνή
