Οι επιστήμονες εδώ και δεκαετίες έχουν επιβεβαιώσει ότι η πλαστικότητα του εγκεφάλου, το ότι δηλαδή μπορεί ο εγκέφαλος να αλλάζει, είναι κάτι που μπορεί να συμβεί. Αυτό είναι φυσικά ευχάριστο νέο. Ωστόσο, η ικανότητα του εγκεφάλου να αλλάζει είναι μια ιδιότητα που μπορεί να λειτουργήσει τόσο θετικά όσο και αρνητικά, ανάλογα με τις επιλογές μας.
Πώς αλλάζει ο εγκέφαλος;
Για το πώς αλλάζει ο εγκέφαλος μαθαίνουμε από διάφορες έρευνες. Έχει διαπιστωθεί ότι νευρώνες και οι νευρικές συνδέσεις αλλάζουν φυσικά όταν μαθαίνουμε κάτι νέο. Δηλαδή, ο εγκέφαλος «πυροδοτεί και επανασυνδέεται» κάθε φορά που σκεφτόμαστε ή μαθαίνουμε.
Ακόμα και η μικρότερη πληροφορία μπορεί να προκαλέσει φυσικές αλλαγές στη δομή των νευρώνων που εμπλέκονται στη μάθηση. Αυτό σημαίνει ότι ο εγκέφαλος αναδιοργανώνεται συνεχώς ως απάντηση σε κάθε είδους εσωτερικό ή εξωτερικό ερέθισμα.
Παρατηρήθηκε επίσης ότι, καθώς οι νευρώνες «μαθαίνουν», διογκώνονται και κάνουν διακλαδώσεις. Κάποιοι από αυτούς «γλιστρούν» προς νέες περιοχές για να σχηματίσουν νέες συνδέσεις, ενώ άλλοι μένουν στη θέση τους και ενισχύουν τις υπάρχουσες.
Και οι δύο αυτοί τύποι νευρώνων συνεισφέρουν στην ενίσχυση της γνωστικής λειτουργίας και της μνήμης, αποδεικνύοντας έτσι την ουσία της νευροπλαστικότητας.
Τι είναι νευροπλαστικότητα;
Η νευροπλαστικότητα είναι η ικανότητα του εγκεφάλου να αλλάζει και να προσαρμόζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Συγκεκριμένα:
- Τα νευρικά κύτταρα (νευρώνες) μπορούν να σχηματίζουν νέες συνδέσεις μεταξύ τους.
- Ο εγκέφαλος μπορεί να αναδιοργανώνεται μετά από τραυματισμούς ή εμπειρίες.
- Είναι η βάση για μάθηση, μνήμη και ανάκτηση δεξιοτήτων.
Αν, για παράδειγμα, μάθουμε ένα μουσικό όργανο ή μια ξένη γλώσσα, ο εγκέφαλός μας δημιουργεί νέες συνδέσεις νευρώνων για να υποστηρίξει αυτή τη δεξιότητα.
Εγκέφαλος: Επιλογές και συνέπειες
Το καλό είναι ότι ο εγκέφαλος μπορεί να αλλάξει ως απάντηση στις σκέψεις και τις πράξεις μας. Το κακό, όμως, είναι ότι αυτή η ικανότητα λειτουργεί προς κάθε κατεύθυνση. Ο εγκέφαλος αντιδρά στις αρνητικές σκέψεις και συμπεριφορές με τον ίδιο τρόπο που αντιδρά στις θετικές. Δηλαδή, δεν κάνει διάκριση ανάμεσα στο καλό και το κακό, αλλάζει σύμφωνα με ό,τι του προσφέρουμε.
Με άλλα λόγια, ο καθένας μας «πλάθει» τον δικό του εγκέφαλο μέσα από τις σκέψεις, τις επιλογές και τις πράξεις του. Δεν υπάρχει… «τρίτο πρόσωπο» να κατηγορήσουμε.
Αν, για παράδειγμα, κάποιος επιμένει σε αρνητικές σκέψεις και συμπεριφορές, το μυαλό του αναδιοργανώνεται, ώστε να στηρίζει αυτή την αρνητικότητα. Δημιουργεί και ενισχύει μονοπάτια που «ευνοούν» τα αρνητικά μοτίβα σκέψης.
Η θετική σκέψη μπορεί να τα αλλάξει όλα
Δεν πρόκειται για συμβουλές αυτοβελτίωσης, αλλά για επιστήμη. Η καλή είδηση είναι ότι αυτό το «αρνητικό κύκλωμα» μπορεί να αντικατασταθεί. Αν κάποιος επιλέξει συνειδητά να σκεφτεί και να ενεργήσει θετικά, ο εγκέφαλος δημιουργεί νέα μονοπάτια που στηρίζουν αυτή τη νέα στάση ζωής.
Όσο περισσότερο επαναλαμβάνονται οι θετικές σκέψεις και συμπεριφορές, τόσο περισσότερο εμπεδώνεται αυτή η νέα, εποικοδομητική «καλωδίωση του εγκεφάλου. Και αυτή η διαδικασία συνεχίζεται όσο επιλέγουμε συνειδητά να σκεφτόμαστε θετικά.
Ο εγκέφαλος είναι ένας καθρέφτης των επιλογών μας. Η δύναμη να αλλάξουμε υπάρχει ήδη μέσα μας, το μόνο που χρειάζεται είναι να επιλέγουμε συνειδητά και με σοφία.
