Αιώνες πριν η πρακτική του τρυπανισμού, δηλαδή της σκόπιμης δημιουργίας τρυπών στο κρανίο, είχε τη φήμη της πιο ενδεδειγμένης μεθόδου για τη θεραπεία της ημικρανίας! Χρειάστηκε να περάσουν αρκετά χρόνια μέχρις ότου οι προσπάθειες ανακούφισης από τα δυσάρεστα συμπτώματά της να στραφούν σε άλλα, λιγότερο επικίνδυνα και επώδυνα… μονοπάτια. Σήμερα πλέον οι επιστήμονες έχουν αρκετά όπλα στη φαρέτρα τους κατά των ημικρανιών και είναι σε θέση να βοηθήσουν ασθενείς να λάβουν μια αποτελεσματική θεραπεία· παρ’ όλα αυτά, όμως, οι ημικρανίες συνεχίζουν να ταλαιπωρούν πολλούς από εμάς. Μία ασθένεια, πολλά πρόσωπαΠαρότι οι ειδικοί κάνουν λόγο για αρκετούς τύπους ημικρανίας, τα κύρια είδη είναι η ημικρανία με αύρα, η ημικρανία χωρίς αύρα και η χρόνια ημικρανία. Η διαφορά ανάμεσα στα δύο πρώτα είδη είναι ότι οι ασθενείς που πάσχουν από ημικρανία με αύρα πριν το ξέσπασμα της κρίσης παρουσιάζουν διαταραχές συνήθως της όρασης, που όμως είναι παροδικές (βλέπουν να αναβοσβήνουν φώτα και γραμμές). Όσον αφορά τη χρόνια ημικρανία, θεωρείται η πιο δύσκολη περίπτωση. Οι ασθενείς που υποφέρουν από αυτού του τύπου την ημικρανία παρουσιάζουν πολύ συχνά κρίσεις (συνήθως ξεπερνούν τις δεκαπέντε τον μήνα) και οδηγούνται σε πολύ μεγάλη κατανάλωση παυσίπονων.Δεν είναι απλός πονοκέφαλος!Το βασικό στοιχείο που διαφοροποιεί την ημικρανία από τον απλό πονοκέφαλο είναι το γεγονός ότι δεν πρόκειται μόνο για πόνο στο κεφάλι, αλλά συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα, τα κυριότερα από τα οποία είναι η δυσανεξία στο φως, στους ήχους ή/και στις μυρωδιές, η ναυτία και ο εμετός. Ο πόνος είναι αφόρητος και μπορεί να εκδηλωθεί είτε στην περιοχή του ματιού και του κροτάφου είτε στο πίσω μέρος του κεφαλιού, λίγα εκατοστά πάνω από τον αυχένα, είτε σε ολόκληρο το κεφάλι (όχι απαραίτητα στη μία πλευρά). Στην πιο έντονη φάση της κρίσης, ο πόνος έχει σφύζοντα χαρακτήρα (σαν να ακούει κανείς τον σφυγμό του). Στις ημικρανίες τα συμπτώματα και ο βαθμός έντασής τους μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο, αλλά και από κρίση σε κρίση. Πάντως, συχνά παρατηρείται μια κλιμάκωση των κρίσεων σε βάθος χρόνου. Συμβαίνει συχνά οι ημικρανίες στην παιδική ή εφηβική ηλικία να είναι αραιές και να έχουν σχετικά πιο ήπια συμπτώματα, αλλά στην ενήλικη ζωή να γίνονται πιο συχνές και με εντονότερα συμπτώματα. Φταίνε τα γονίδιαΗ ημικρανία είναι ένα ιδιαίτερο είδος κεφαλαλγίας, που οι επιστήμονες πιστεύουν πως προκαλείται από δυσλειτουργία του εγκεφάλου. Αυτό είναι άλλωστε και το στοιχείο που εξηγεί την κληρονομική της προδιάθεση. Οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει συγκεκριμένα γονίδια, τα οποία ενοχοποιούνται για κάποιους τύπους ημικρανίας και τα οποία μεταφέρονται από γενιά σε γενιά μέσω του DNA. Ουσιαστικά, πρόκειται για γονίδια που κάνουν τα εγκεφαλικά κύτταρα πιο ευάλωτα στη διέγερση, αυξάνουν δηλαδή παραπάνω από το φυσιολογικό την ευερεθιστότητα του εγκεφάλου. Ένοχοι παράγοντεςΥπάρχουν πολλά αίτια που μπορούν να πυροδοτήσουν τις ημικρανίες σε ανθρώπους που έχουν τη σχετική προδιάθεση. Στις γυναίκες ενοχοποιείται η φυσιολογική διακύμανση των ορμονών λόγω του μηνιαίου κύκλου, γεγονός που τις κάνει τα συχνότερα θύματα των ημικρανιών. Οι αριθμοί δείχνουν ότι σε κάθε 4-5 γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας με ημικρανία αντιστοιχεί μόλις ένας άνδρας, ενώ μετά τη μέση ηλικία η διαφορά αυτή μειώνεται. Δύο επιπλέον επιβαρυντικοί παράγοντες, που αφορούν και τα δύο φύλα, είναι τα αυξημένα επίπεδα στρες και η έλλειψη τακτικού προγράμματος. Όσοι δεν έχουν σταθερές συνήθειες στον ύπνο (άλλοτε στερούνται ύπνο και άλλοτε κοιμούνται πολλές ώρες), όσοι μένουν νηστικοί όλη τη μέρα, όσοι δεν πίνουν επαρκή ποσότητα νερού, εκείνοι οι οποίοι καταναλώνουν αλκοόλ, αλλά και εκείνοι που κάνουν έντονη σωματική άσκηση (η ιδανική άσκηση για τους πάσχοντες από ημικρανίες είναι η γιόγκα και το πιλάτες) είναι οι πιο επιρρεπείς στις ημικρανίες. False alarm;Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι όσα λέγονται για τροφές (π.χ. κίτρινα τυριά, φασόλια, ξηρούς καρπούς, εσπεριδοειδή κ.λπ.) που ενοχοποιούνται για ημικρανίες είναι μάλλον υπερτιμημένα. Σύμφωνα με νεότερα επιστημονικά δεδομένα, η σοκολάτα, λόγου χάρη, που χρόνια τώρα θεωρείται ύποπτη για ημικρανίες, τελικά φαίνεται ότι δεν αποτελεί πυροδοτικό παράγοντα ημικρανίας. Ενδεχομένως, πάντως, κάποιες τροφές να επηρεάζουν όντως μια μερίδα ανθρώπων, ωστόσο δεν αφορούν την πλειονότητα των περιπτώσεων. Των φρονίμων τα παιδιά…Επειδή η πρόληψη είναι σημαντικότερη της θεραπείας, οι ειδικοί συστήνουν την προληπτική αγωγή προκειμένου να περιορίζεται τόσο η συχνότητα των κρίσεων όσο και η ένταση των συμπτωμάτων. Παρότι δεν κρίνεται απαραίτητη για όλους τους ασθενείς, η σύγχρονη ιατρική παρέχει πολλές επιλογές όσον αφορά την πρόληψη. * Η πρώτη επιλογή αφορά τη λήψη φαρμάκων από το στόμα, τα οποία έχουν ελαφριές παρενέργειες (π.χ. απώλεια βάρους, βαρύς ύπνος). Ιδιαίτερα βοηθητικά θεωρούνται και κάποια ειδικά συμπληρώματα (δεν πρόκειται για τα κοινά συμπληρώματα διατροφής) που έχουν ως βάση τους το βότανο πετασίτης, τη βιταμίνη Β2 και το α-λιποϊκό οξύ. * Σε ανθρώπους με χρόνια ημικρανία προτείνεται η λύση του μπότοξ. Πρόκειται για μικρές ενέσεις, ίδιες με αυτές που εφαρμόζονται για αισθητικούς λόγους, οι οποίες γίνονται στους κροτάφους, στο μέτωπο και στο πίσω μέρος του κεφαλιού (κυρίως σε σημεία μέσα στο τριχωτό της κεφαλής) και που στόχο έχουν να αδρανοποιήσουν τη δράση κάποιων νεύρων. Απαιτείται η επανάληψή τους κάθε τρίμηνο (η θεραπεία αυτή καλύπτεται από τον Ε.Ο.Π.Υ.Υ.). * Μια τρίτη επιλογή είναι η χρήση μιας ειδικής ιατρικής συσκευής που μοιάζει με στέκα για τα μαλλιά και προκαλεί ήπιας έντασης ηλεκτρικό διαδερμικό ερεθισμό στην περιοχή πάνω από τα μάτια. Ο ασθενής την τοποθετεί γύρω από το μέτωπο σαν στεφάνι και τη φοράει σε καθημερινή βάση για 20΄. Όταν το κεφάλι πάει να σπάσειΓια την ανακούφιση από τον πόνο της ημικρανίας απαιτείται η λήψη αναλγητικών. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα κοινά παυσίπονα, που ανακουφίζουν από κάθε είδους πόνο, αν και πιο αποτελεσματικά είναι τα ειδικά φάρμακα για τις ημικρανίες (τριπτάνες), τα οποία όμως αντενδείκνυνται σε ανθρώπους που έχουν συγκεκριμένα αγγειακά προβλήματα (π.χ. στεφανιαία νόσο, εγκεφαλικά επεισόδια). ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ δρ. ΜΙΧΑΛΗ ΒΙΚΕΛΗ, νευρολόγο, MSc in Headache Medicine, PhD, γενικό γραμματέα της Ελληνικής Εταιρείας Κεφαλαλγίας.