Ντ. Φεφοπούλου: Ο εθελοντισµός είναι στάση ζωής

Συναντήσαμε την κ. Ντίνα Φεφοπούλου μία Τρίτη πρωί. Το απόγευμα -όπως και κάθε Τρίτη απόγευμα τα τελευταία 10 χρόνια- θα πήγαινε να επισκεφτεί τα παιδιά σε ίδρυμα της Βούλας, όπου «δουλεύει» ως εθελόντρια της Κοινωνικής Πρόνοιας του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. «Ξεκίνησα αργά», μας λέει, αλλά μας διαβεβαιώνει ότι θα συνεχίσει να δουλεύει εθελοντικά όσο αντέχει σωματικά, γιατί, ψυχικά, κάθε ημέρα εθελοντικής προσφοράς την κάνει να νιώθει όλο και πιο γεμάτη… Εμάς μας έπεισε για τη σημασία της εθελοντικής προσφοράς. Σίγουρα θα πείσει κι εσάς!
Τι είναι ο εθελοντισμός;
Ο εθελοντισμός είναι ένα στοιχείο πολιτισμού, καθώς όσο λιγότερους περιθωριοποιημένους ανθρώπους ­έχουμε σε μια κοινωνία τόσο πιο προηγμένη είναι. Ο εθελοντισμός δεν είναι ούτε ουτοπία ούτε μελό. Σήμερα οι κοινω­νίες έχουν ανάγκη τη συμμετοχή όλων μας.

Πολλοί θα ήθελαν να γίνουν εθελοντές, αλλά δεν παίρνουν την απόφαση…
Πιθανώς διστάζουν επειδή δεν γνωρίζουν τι ακριβώς είναι ο εθελοντισμός. Παλαιότερα ήταν συνυφασμένος με τη φιλανθρωπία και στο μυαλό του κόσμου αφορούσε κατά κανόνα γυναίκες, πιθανόν ανώτερης κοινωνικής και οικονομικής τάξης, που, αφού έκαναν τις καλές πράξεις, έπιναν όλες μαζί τσάι. Ο εθελοντισμός, όμως, είναι κάτι περισσότερο από τη φιλανθρωπία. Χωρίς να θέλουμε να απαξιώσουμε τη φιλανθρωπία, εκείνη έχει να κάνει με τη βοήθεια που προσφέρουμε σε έναν άνθρωπο για μία συγκεκριμένη στιγμή. Αντίθετα, ο εθελοντισμός, στη σύγχρονή του ιδέα, είναι συνεχής, ώστε να μπορέσει ο άνθρωπος όχι μόνο να ξεπεράσει τη δυσκολία στιγμιαία, αλλά και να εκπαιδευτεί, να δυναμώσει για να μπορεί να επιβιώνει και στο μέλλον. Επίσης, βοηθά και στηρίζει τον άνθρωπο τόσο υλικά όσο και ηθικά, ψυχολογικά, κοινωνικά. Αυτή ακριβώς την πολύ­πλευρη βοήθεια προσφέρουν και οι εθελοντές της κοινωνικής πρόνοιας. Γι’ αυτό και η «δουλειά» του εθελοντή είναι δύσκολη και χρειάζεται ψυχή, γιατί έρχεται σε ­συνεχή επαφή με τον ανθρώπινο πόνο.

Πώς μπορεί να προσφέρει κάποιος μέσω του ­Ερυθρού Σταυρού;
Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός δραστηριοποιείται σε πολλά πεδία (π.χ. ιδρύματα, φυλακές, γηροκομεία, ψυχιατρεία, νοσοκομεία, άτομα με ειδικές ανάγκες, έκτακτες καταστάσεις, πρόσφυγες, μετανάστες κλπ.) και σε όλα αυτά βέβαια βοηθούν και οι εθελοντές του. Δεν τα κάνουν όλοι όλα, φυσικά. Υπάρχει η Κοινωνική Πρόνοια, που ασχολείται περισσότερο με την ψυχολογική και ηθική στήριξη των ατόμων που υποφέρουν, οι αδελφές νοσοκόμες, που δραστηριοποιούνται στα νοσοκομεία και τις πρώτες βοήθειες, και οι Σαμαρείτες -κυρίως νέοι άνδρες και κοπέλες-, που βοηθούν ως διασώστες σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Όλοι μας μπορούμε να προσφέρουμε: λίγες ή ­περισσότερες ώρες από τη ζωή μας, τις γνώσεις μας, π.χ. για την εκπαίδευ­ση των εθελοντών, λίγα χρήματα…

Εσείς πώς ξεκινήσατε τον εθελοντισμό;
Ξεκίνησα τον εθελοντισμό αφού πήρα τη σύνταξή μου, γιατί πίστευα -εσφαλμένα- ότι χρειαζόταν να έχω πολύ ελεύθερο χρόνο για να προσφέρω εθελοντικά. Τώρα πια ξέρω ότι, για να βοηθήσουμε, ακόμη και μία ώρα μπορεί να είναι αρκετή. Πήγα στον Ερυθρό Σταυρό, έκανα την ­αίτηση και πέρασα το τρίμηνο εκπαιδευτικό σεμινάριο. Πάντα θαύμαζα τους εθελοντές του Ερυθρού Σταυρού, τους έβλεπα όπου υπήρχε πρόβλημα, πόνος, ανάγκη… Στη συνέχεια, επέλεξα τον τομέα όπου ήθελα να δραστηριοποιηθώ και να προσφέρω. Θέλησα να δουλέψω με ­παιδιά.
Ασφαλώς, θα βρεθήκατε αντιμέτωπη με τα ­προβλήμα­τα πολύ διαφορετικών ανθρώπων. Γιατί επιλέξατε τα παιδιά;
Ανέκαθεν ήμουν πιο ευαισθητοποιημένη απέναντι στα παιδιά. Δεν αμφισβητώ την ανάγκη για στήριξη και βοήθεια που πιθανώς έχει ένας ηλικιωμένος ή ένας μοναχικός άνθρω­πος. Πιστεύω όμως ότι ένας μεγάλος άνθρωπος, ακόμη κι αν αυτό ακούγεται σκληρό, πρόλαβε και έζησε έως ένα σημείο τη ζωή του. Τα παιδιά όμως αυτά δεν είχαν καμία ευκαιρία, είναι κατά κανόνα εγκαταλελειμμένα και άλλα περισσότερο και άλλα λιγότερο αντιμετωπίζουν σωματικές και νοητικές δυσκολίες. Ναι μεν βρίσκονται σε ένα καλό ίδρυμα, αλλά θεωρώ ότι έχουν ένα ακόμη δικαίωμα: να τους ανοίξουμε ένα παράθυρο στη ζωή, που μόνα τους ή ακόμη και με τη βοήθεια των εργαζομένων, που πραγμα­τικά κάνουν πολύ καλή δουλειά αλλά δεν έχουν τόσο ­χρόνο, δεν μπορούν να έχουν. Οι εθελοντές πηγαίνουμε σε αυτούς τους χώρους για να προσφέρουμε κάτι περισσό­τερο, κάτι πιο τρυφερό, πιο γλυκό, πιο προσωπικό…
Η πρώτη σας εμπειρία πώς ήταν;
Δεν σας κρύβω ότι η πρώτη μου επίσκεψη στο ίδρυμα όπου και σήμερα «δουλεύω» ήταν ένα σοκ. Ένιωσα θυμό, απογοήτευση, λύπη… Μετά άρχισα να νιώθω αδύναμη και να πιστεύω ότι δεν θα μπορούσα να προσφέρω αρκετά. Είπα, όμως, ότι δεν θα το έβαζα κάτω. Πήρα κουράγιο όταν είδα με πόση «δίψα» με κοιτούσαν αυτά τα παιδιά, πόσο χαίρονταν με την παραμικρή μας χειρονομία… Σιγά-σιγά πήγαι­να σε κάθε επίσκεψη με χαρά και έφευγα γεμάτη. Το είπα και στους ανθρώπους του Ερυθρού Σταυρού: «Εδώ θα ­μείνω… και να με διώξετε από εδώ, εγώ δεν φεύγω!».

Κάθε πότε πηγαίνετε;
Ο Ερυθρός Σταυρός ζητά, επειδή δεν θέλει να πιέζει τους εθελοντές σε σχέση με το χρόνο τους, να επισκεπτόμαστε μία φορά την εβδομάδα, από 3 ώρες, στο πλαίσιο που έχει επιλέξει ο καθένας μας. Φυσικά κάποιοι, αν θέλουν, ­μπορούν να πηγαίνουν περισσότερο και άλλοι λιγότερο, αν δεν μπορούν. Εμείς είμαστε μια ομάδα 20-25 ατόμων και έτσι δεν είναι απολύτως απαραίτητο να είμαστε όλοι κάθε φορά, χρειάζεται όμως να είμαστε αρκετοί.

Τι κάνετε εκεί;
Επισκεπτόμαστε τα παιδιά. Είμαστε λίγο η φίλη τους, λίγο η μαμά τους, λίγο η γιαγιά τους. Τους δίνουμε να καταλάβουν ότι μπορούν να μας μιλήσουν, να παίξουν μαζί μας, να μάθουν, να διασκεδάσουν, αλλά όχι να βασιστούν τόσο ώστε να στηρίξουν όλη τους τη ζωή σε εμάς. ­Προσπαθούμε να μη δημιουργούμε εξαρτήσεις και ζήλιες.

Οπότε, βλέπετε τα παιδιά μία φορά την εβδομάδα;
Στις επισκέψεις. Επιπλέον, διοργανώνουμε μέσα στο ίδρυμα γιορτές, πάρτι, παραστάσεις, αλλά και εξόδους, για όσα παιδιά βέβαια έχουν τη δυνατότητα να βγουν έξω. Έχουμε αναλάβει τη διασκέδαση και τη συμβολή στην κοινωνικοποίηση των παιδιών. Με τη βοήθεια του ιδρύματος (ειδικό αυτοκίνητο, συνοδός κλπ.), προσπαθώντας να τους δείξουμε τον κόσμο και να συμβάλουμε στο να αποκτήσουν εμπειρίες, τα πηγαίνουμε στο θέατρο, στο σινεμά, σε μουσεία, σε καφέ, ταβέρνες…

Νιώθετε ότι κερδίζετε από αυτή τη διαδικασία;
Κερδίζουμε τελικά περισσότερα από όσα προσφέρουμε. Είμαστε σε ένα σχολείο, σε ένα πολύ όμορφο ταξίδι. Όταν προσπαθείς να στηρίξεις και να βοηθήσεις έναν άλλον άνθρωπο, ξεπερνάς τον ατομικισμό και τον εγωισμό σου και γίνεσαι σαφώς καλύτερος. Σίγουρα εκτιμάς τη ζωή, τα δώρα της και αυτά που έχεις.

Δεν κουράζεστε;
Σωματικά πολλές φορές. Ψυχικά, όμως, νιώθω γεμάτη. Μετά, τα δικά μου, τα προσωπικά προβλήματα μου φαίνονται πιο απλά και πιο εύκολα να λυθούν.

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε ουσιαστικά έναν άνθρωπο που έχει ανάγκη;
Σίγουρα όχι με τη λύπηση. Εμείς δεν πάμε στα παιδιά για να κλάψουμε για την τύχη τους. Πάμε να γίνουμε το μαξιλαράκι που θα πατήσουν αυτά τα παιδιά για να ανέβουν λίγο παραπάνω. Τους φερόμαστε σαν ισότιμα, φυσιολογικά παιδιά. Και δεν τους κάνουμε όλες τις χάρες, πολλές φορές λέμε και όχι.

Περιγράψτε μας μια κακή στιγμή…
Όταν βλέπεις ένα παιδί που θέλει και προσπαθεί αλλά δεν μπορεί να σηκωθεί, τότε στεναχωριέσαι και λυγίζεις…

Περιγράψτε μας μια καλή στιγμή…
Όλες είναι καλές στιγμές. Όμως, υπάρχει μία στιγμή που θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας: Μια φορά, μετά από διασκέδαση με μουσική και χορό, ο Νίκος, ένα αγόρι 20 ετών, που δεν είχε ποτέ κατέβει από το αναπηρικό του καροτσάκι, ζήτησε από ένα φίλο του να τον βοηθήσει και, επιστρατεύοντας όλη του τη θέληση, κατάφερε να σταθεί για λίγο όρθιος, πήρε ένα λουλούδι από το τραπέζι και μας το προσέφερε για να μας ευχαριστήσει, αφήνοντάς μας όλους άφωνους και με τα μάτια γεμάτα δάκρυα.

Τι σκοπεύετε για το μέλλον;
Να παραμείνω εθελόντρια για όσο με κρατάνε τα πόδια μου. Θα ήθελα να συνεχίσω να δουλεύω με παιδιά, αλλά θεωρώ ηθική υποχρέωσή μου να προσφέρω και όπου αλλού τυχόν με καλέσει ο Ερυθρός Σταυρός. Επειδή πιστεύω στο έργο του Ερυθρού Σταυρού και, βέβαια, στην ιδέα του εθελοντισμού, που θεωρώ ότι είναι μια στάση ζωής.