Τη δεκαετία του ’30 χρησιμοποιήθηκε ως όπλο βιολογικού πολέμου, όταν οι Ιάπωνες συνήθιζαν να εξοντώνουν τους αιχμαλώτους τους προσθέτοντας στο φαγητό τους θανατηφόρες δόσεις του βακτηρίου Clostridium botulinum. Το βακτήριο παράγει την τοξίνη της αλλαντίασης, μία από τις ισχυρότερες νευροτοξίνες. Σήμερα, πίσω από τα αρυτίδωτα μέτωπα πολλών γυναικών βρίσκεται αυτή η ουσία, αλλά σε πολύ μικρότερες δόσεις. Πρόκειται για εξασθενημένη αλλαντοτοξίνη τύπου Α (βοτουλινική νευροτοξίνη), η οποία έχει επικρατήσει να τη λέμε με την εμπορική της ονομασία: μπότοξ. Οι ειδικοί εκμεταλλεύονται τη χαλαρωτική της δράση, δηλαδή τη δυνατότητά της να αδρανοποιεί τους μυς που με τις συσπάσεις τους προκαλούν τις ρυτίδες. Tην αραιώνουν με φυσιολογικό ορό και τη χρησιμοποιούν για αισθητικούς και θεραπευτικούς σκοπούς, πάντα σε χαμηλές δόσεις.

Στην υπηρεσία της ομορφιάς
Για τις ρυτίδες
Αποτελεί σήμερα την πιο διά­σημη, μη χειρουργική, ιατρική θεραπεία αισθητικής. Μειώνει ή εξαφανίζει τις ήπιες αλλά και έντονες ρυτίδες του άνω μισού του προσώπου: • Κάθετες ρυτίδες ανάμεσα στα φρύδια. • Μεγάλες ρυτίδες κατά μήκος του μετώπου. • Ρυτίδες γύρω από τα μάτια, γνωστές και ως «πόδι της χήνας». Το πετυχαίνει γιατί αδρανοποιεί τους υπεύθυνους για τις «ρυτίδες έκφρασης» μυς.

Για τις γάμπες
Μέχρι σήμερα, γυναίκες με χοντρές γάμπες δεν έβρισκαν λύση σε αυτό το αισθητικό πρόβλημα, επειδή συνήθως δεν οφείλεται σε τοπικό λίπος, αλλά σε υπερτροφία των μυών λόγω συστηματικής άσκησης ή ανατομικής κατασκευής των ποδιών. Ο ελληνοαμερικανός πλαστικός χειρουργός Γιάννης Αναστασάτος, που έχει το ιατρείο του στο Μπέβερλι Χιλς, υποστη­ρίζει ότι το μπότοξ είναι η λύση. Σε επικοινωνία που είχαμε μαζί του, μας εξήγησε ότι εφαρμόζει ενέσεις μπότοξ για να παραλύσει ορισμένους μυς της γάμπας. Έτσι, μειώνεται η μυϊκή μάζα και, τελικά, η περιφέρεια της γάμπας, μέχρι και 6 πόντους.

Για την τριχόπτωση
O Σάιμον Ούριαν, πλαστικός χειρουργός από την Καλιφόρνια, ισχυρίζεται ότι το μπότοξ καταπολεμά τη φαλάκρα! Μετά από μια τυχαία ανακάλυψη, έκανε σε εθελοντές που αντιμετώπιζαν έντονο πρόβλημα τριχόπτωσης ενέσεις μπότοξ που είχαν ενισχυθεί με βιταμίνες, οι οποίες είχαν πολύ καλά αποτελέσματα.



Πώς γίνεται

• Mε μικρές βελόνες εγχέονται πολύ μικρές δόσεις της δραστικής ουσίας στην περιο­χή που υπάρχει το πρόβλημα (π.χ. στο μέτωπο, τις γάμπες, τα πόδια, τα μάτια).
• Η μέθοδος είναι αναίμακτη και ανώδυνη. Δεν θα αισθανθείτε παρά μόνο μία μικρή ενόχληση.
• Αν πρόκειται για ρυτίδες, η διαδικασία ολοκληρώνεται σε μία συνεδρία. Για άλλα, όμως, προβλήματα, ο αριθμός των συνεδριών που θα χρειαστούν εξαρτάται από την πάθηση.
• Την ημέρα της θεραπείας, μην αγγίζετε, μην τρίβετε και μην περνάτε με οινόπνευμα τα σημεία στα οποία έγινε η ένεση. Επίσης, μην πάρετε ασπιρίνη και μην πιείτε αλκοόλ. Προσπαθήστε να βρίσκεστε σε ηρεμία.



Είναι αληθινό!
Ο 49χρονος Ράσελ Μακφί, ένας αυστραλός καθηλωμένος στο αναπηρικό καροτσάκι για 24 χρόνια μετά από εγκεφαλικό, περπάτησε ξανά χάρη σε ενέσεις μπότοξ! Το μπότοξ σταματά τους μυϊκούς σπασμούς που οδηγούν σε παράλυση μετά από εγκεφαλικό. Όμως, πρέπει να εφαρμόζεται άμεσα μετά από αυτό, γιατί διαφορετικά οι μυς ατροφούν. Ο κ. Ράσελ Μακφί είχε ασυνήθιστα δυνατούς μυς για το διάστημα της παραμονής του σε ακινησία, με αποτέλεσμα να μπορεί να επωφεληθεί από το μπότοξ.



Η αισθητική χρήση του μπότοξ στην Ελλάδα έχει αναγνωριστεί επίσημα από τον ΕΟΦ μόνο για τις ρυτίδες του άνω μισού του προσώπου



Διά πάσαν νόσο
• Για το κάπνισμα
Όσο υπερβολικό κι αν ακούγεται, ισχύει. Στις ΗΠΑ -ευτυχώς!- λίγοι επιλέγουν ως μέθοδο διακοπής του καπνίσματος το μπότοξ. Οι ενέσεις επιδρούν πάνω στον κυκλικό μυ γύρω από τα χείλη, που είναι υπεύθυνος για την κίνηση των χειλιών. Το αποτέλεσμα; Τα χείλη δεν μπορούν να συγκρατήσουν το τσιγάρο. Βέβαια, όσοι το κάνουν αυτό δυσκολεύονται στο τέλος να συγκρατήσουν και την τροφή, το κουτάλι και το πιρούνι, το καλαμάκι, το ποτήρι στα χείλη τους!



Πότε να μην κάνετε μπότοξ

• Σε περιόδους εγκυμοσύνης, λοχείας και θηλασμού.
• Αν έχετε ιστορικό αλλεργίας στη νευροτοξίνη.
• Αν έχετε κάποια μόλυνση ή φλεγμονή στα σημεία που πρόκειται να γίνουν οι εγχύσεις.
• Αν πάσχετε από κάποια νευρολογική ασθένεια.



• Για τις ημικρανίες
Μελέτες στις ΗΠΑ δείχνουν ότι οι ενέσεις μπότοξ μειώνουν τις ημικρανίες, ειδικά σε ανθρώπους που έχουν απογοητευτεί από τις κλασικές αγωγές. Σημειωτέον ότι και πλαστικοί χειρουργοί επιβεβαιώνουν ότι ορισμένες γυναίκες που κάνουν μπότοξ στο μέτωπο για ρυτίδες, παρατηρούν ταυτόχρονα μείωση της συχνότητας των ημικρανιών τους.

Άλλες εφαρμογές
Το μπότοξ έχει, επίσης, ευεργετικά αποτελέσματα για:
• Την υπεριδρωσία, δηλαδή την υπερβολική έκκριση ιδρώτα στις μασχάλες, τα χέρια και τα πέλματα.
• Το βλεφαροσπασμό (διαρκές ανοιγοκλείσιμο των ματιών).
• Το στραβισμό, όταν δηλαδή τα μάτια αλληθωρίζουν.
• Ορισμένες συνέπειες του εγκεφαλικού, όπως το στράβωμα του στόματος και οι σπασμοί στα χέρια.
• Τις νευρομυϊκές παθήσεις, όπως το ραιβόκρανο, όπου ο ασθενής δεν μπορεί να στρίψει το κεφάλι του.
• Τα προβλήματα της φωνής και, κατ’ επέκταση, της ομιλίας (π.χ. σπασμωδική δυσφωνία).

Το μπότοξ στο εργαστήριο
Το κυνήγι για την ανακάλυψη νέων ιατρικών εφαρμογών του μπότοξ -από την αντιμετώπιση των μυϊκών σπασμών της λεκάνης μέχρι τη… σιελόρροια!- δεν σταματά. Ανάμεσα σε αυτές τις εξελίξεις, ξεχωρίζει πρόσφατο δημοσίευμα της επιστημονικής επιθεώρησης «Proceedings of the National Academy of Sciences», στο οποίο ερευνητές του Πανεπιστημίου της Ουισκόνσιν αναφέρουν ότι η βοτουλινική νευροτοξίνη μπορεί να αποτελέσει θεραπεία κατά του άσθματος, αλλά και του καρκίνου.

Ο ειδικός απαντά
Ο Θάνος Κοντογιάννης,
πλαστικός χειρουργός, απαντά στις απορίες μας:
Θα αποκτήσω «ανέκφραστο πρόσωπο»; Για να αποφύγετε δυσάρεστες εκπλήξεις, δεν πρέπει να ζητάτε υπερβολές και ο γιατρός από την πλευρά του πρέπει να κρίνει μέχρι πιο όριο θα φτάσει και να κάνει λελογισμένη χρήση της συγκεκριμένης τοξίνης ώστε να μην αδρανοποιείται εντελώς το μέτωπο.
Πότε φαίνονται τα αποτελέσματα; Τα πρώτα αποτελέσματα φαίνονται μετά από 2-3 ημέρες. Ωστόσο, το συνολικό αποτέλεσμα ολοκληρώνεται σε 10-15 ημέρες περίπου αν το πρόβλημα είναι οφθαλμολογικό ή αισθητικό (π.χ. ρυτίδες, γάμπες ) και σε 5-6 εβδομάδες αν είναι νευρολογικό.
Πόσο διαρκούν; Τα αποτελέσματα διαρκούν περίπου 6 μήνες. Μετά το πέρας του διαστήματος αυτού, το πρόβλημα επανέρχεται στην προ θεραπείας κατάστασή του, καθώς οι μυς ανακτούν την κινητικότητά τους, οπότε και πρέπει να επαναληφθεί η θεραπεία.
Πόσες φορές μπορώ να κάνω μπότοξ; Μπορείτε να επαναλαμβάνετε τη διαδικασία χωρίς πρόβλημα, εφόσον εφαρμόζετε τη θεραπεία κάθε φορά που περνάει η δράση του φαρμάκου και δεν γίνεται κατάχρηση της ποσότητας που εγχέεται σε κάθε θεραπεία. Πολλοί γιατροί ακολουθούν κάποιο πρωτόκολλο θεραπειών δίνοντας την ευκαιρία στους μυς, μετά από ορισμένες εφαρμογές του μπότοξ, να δραστηριοποιηθούν πλήρως μέχρι να γίνει η επόμενη συνεδρία.

Έχει παρε­νέργειες;
Παρά τις δεκάδες ευεργετικές ιδιότητες που αποδίδονται στο μπότοξ, πολλοί ανησυχούν για τις παρενέργειες που μπορεί να έχει η χρήση του. Πρέπει να διευκρινιστεί ότι στη χρήση του για αισθητικούς λόγους, οι δόσεις του μπότοξ είναι ελάχιστες κι έχουν τοπική δράση. Μόνο αν δεν εφαρμοστούν οι οδηγίες του θεράποντος γιατρού ή αν ο γιατρός δεν είναι ειδικός (δηλαδή πλαστικός χειρουργός ή δερματολόγος), έχει παρατηρηθεί βλεφαρόπτωση μετά από εφαρμογές μπότοξ, η οποία όμως αντιμετωπίζεται. Οι δόσεις που αφορούν θεραπευτικούς σκοπούς μπορεί να είναι υψηλότερες, αλλά και πάλι οι επιπλοκές που έχουν αναφερθεί είναι λίγες: Σε άτομα, για παράδειγμα, με δυστονία μπορεί να παρουσιαστεί ζάλη, δυσφαγία και γενική αδυναμία.



Προσοχή! Σε ό,τι αφορά τις νέες εφαρμογές του μπότοξ, χρειάζεται ακόμη χρόνος και περισσότερες κλινικές μελέτες για να αξιολογηθεί η ασφάλεια και αποτελεσματικότητά τους



Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον κ. Θάνο Κοντογιάννη, πλαστικό χειρουργό, και τον κ. Γιάννη Αναστασάτο, πλαστικό χειρουργό.