Γλυκοζυλίωση: Γλυκιά αμαρτία

Αν μέχρι τώρα θεωρούσατε τον ήλιο τον Νο1 υπαίτιο για τις ρυτίδες, σημειώστε λάθος. Όλο και περισσότερες επιστημονικές έρευνες αποδεικνύουν ότι η ζάχαρη είναι εξίσου βλαβερή για την καλή μας εμφάνιση.

«Πες μου τι τρως, και θα σου πω ποιος είσαι»
Όταν διατύπωνε αυτή τη ρήση το 1825 ο γάλλος φιλόσοφος και γαστρονόμος Ζαν Ανθέλμ Μπριγιά-Σαβαρέν, ο οποίος θεωρείται κατά μία έννοια ο πατέρας της χαμηλής σε υδατάνθρακες δίαιτας, δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο επίκαιρος. Σήμερα, οι επιστήμονες συμφωνούν ότι η υπερκατανάλωση ζάχαρης και άλλων υδατανθράκων ταχείας καύσης προκαλούν το φαινόμενο της γλυκοζυλίωσης, του ενδογενούς μηχανισμού γήρανσης που ευθύνεται σε ποσοστό 50% για τη γήρανση του δέρματος.

Μια αόρατη φλεγμονή
Η γλυκοζυλίωση προκαλείται από μία χημική αντίδραση της γλυκόζης, που υπάρχει φυσιολογικά στον οργανισμό, και των ινών του δέρματος, δηλαδή του κολλαγόνου και της ελαστίνης, η οποία προκαλεί αλλαγή της δομής τους. Στα καινούργια μόρια ή τις γλυκοτοξίνες που δημιουργούνται έχει δοθεί το όνομα «Τελικά Προϊόντα Προχωρημένης Γλυκοζυλίωσης» ή AGEs (Advanced Glycation End Products), το οποίο ως ακρωνύμιο δεν θα μπορούσε να είναι πιο επιτυχημένο, αφού υποδηλώνει την ηλικία! Με τη σειρά τους, τα AGEs σχηματίζουν μοριακούς δεσμούς με βλαβερές συνέπειες για το δέρμα. Προσκολλώνται στις πρωτεΐνες και στο στηρικτικό ιστό του κολλαγόνου και της ελαστίνης, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τη σφριγηλότητα και την ελαστικότητα του δέρματος, και τον αποδυναμώνουν κάνοντάς τον άκαμπτο και σκληρό.

Οι ρυτίδες… του φαγητού
Επίσης, κατά τη διαδικασία της γλυκοζυλίωσης, τα AGEs αδρανοποιούν τα φυσικά αντιοξειδωτικά ένζυμα και μειώνουν τη φυσική μας άμυνα, ενώ αλλοιώνουν και το DNA των κυττάρων τροποποιώντας τις κυτταρικές λειτουργίες. Πρέπει, όμως, να υπολογίσουμε ακόμα δύο σημαντικούς παράγοντες: Ότι όσο μεγαλύτερη είναι η κατανάλωση τροφίμων με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη τόσο περισσότερα AGEs παράγονται και συσσωρεύονται κάνοντας πιο δύσκολη την απομάκρυνσή τους από τον οργανισμό. Επιπλέον, με την πάροδο του χρόνου μειώνεται ο αριθμός των ινοβλαστών. Είναι, επομένως, εύκολο να καταλάβουμε γιατί οι ρυτίδες και η χαλάρωση εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από αυτά που τρώμε.

Πόση ζάχαρη φάγατε σήμερα;
Η ποσότητα ζάχαρης που λαμβάνουμε δεν πρέπει να ξεπερνά το 10% των καθημερινών θερμίδων. Αν υποθέσουμε ότι καταναλώνουμε 1.600 θερμίδες, η ζάχαρη πρέπει να είναι 160 θερμίδες, δηλαδή 8 κουταλάκια, δεδομένου ότι 1 κουταλάκι ζάχαρη (4 γρ.) έχει 20 θερμίδες.

Διατήρηση της σταθερότητας
Πρέπει, λοιπόν, να διαγράψουμε για πάντα από τη διατροφή μας τα λαχταριστά γλυκά και τα αφράτα κέικ, τις νόστιμες μακαρονάδες και τα εκλεκτά αρτοσκευάσματα, προκειμένου να έχουμε νεανικό δέρμα; Δεν χρειάζεται να φτάσουμε στα άκρα. Το σώμα μας χρειάζεται τους υδατάνθρακες για ενέργεια και για την εκτέλεση των φυσιολογικών λειτουργιών του και είναι αρκετά «σοφό» ώστε να απελευθερώνει την ινσουλίνη, μια ορμόνη που απαιτείται για το μεταβολισμό τους. Ο κίνδυνος παραφυλάει όταν τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα ανεβαίνουν απότομα και ο οργανισμός αναγκάζεται να απορροφήσει την ινσουλίνη γρήγορα. Γνωρίζοντας, λοιπόν, τις δυσάρεστες επιπτώσεις που προκαλεί η γλυκοζυλίωση, το πιο σημαντικό βήμα είναι να εντάξουμε στη διατροφή μας τα σωστά είδη υδατανθράκων (π.χ. προϊόντα ολικής άλεσης), περιορίζοντας τη λήψη τροφών που προκαλούν απότομη αύξηση της ινσουλίνης (γλυκά, αναψυκτικά κλπ.).

Αναστρέψιμες διαδικασίες
Αν και οι συνέπειες της γλυκοζυ­λίωσης αρχίζουν να εμφανίζονται προς το τέλος της τρίτης δεκα­ετίας και γίνονται πιο έντονες όσο περνά ο χρόνος, η διαδικασία ξεκινά από τη γέννησή μας και αποτελεί ένα μη αναστρέψιμο φαινόμενο. Παρ’ όλα αυτά, αν παρέμβουμε πριν το τελικό στάδιο, που είναι η δημιουργία των AGEs, μπορούμε να την προλάβουμε ή να την επιβραδύνουμε. Ο δρ. Νίκολας Πέρικον, ένας από τους πιο διάσημους αμερικανούς δερματολόγους, ειδικός στα θέματα αντιγήρανσης, στο βιβλίο του «Δείξτε νεότεροι, ζήστε περισσότερο» εξηγεί ότι όσο πιο σταθερά είναι τα επίπεδα σακχάρων τόσο λιγότερο θα νιώθουμε την επιθυμία για λιχουδιές. Επιπλέον, συνιστά να διαλέγουμε τροφές με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, που προκαλούν χαμηλές ή μέτριες φλεγμονώδεις αντιδράσεις, και να μην παραλείπουμε τις πρωτεΐνες, μιας και αυτές είναι το κύριο συστατικό του κολλαγόνου και της ελαστίνης. (Στην ιστοσελίδα www.vita.gr θα βρείτε περισσότερες πληροφορίες για τροφές και συνταγές με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη.)

Η παρέμβαση της κοσμετολογίας
Όπου, όμως, υπάρχει δράση, υπάρχει και αντίδραση. Πρόσφατα οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι το φυσικό μόριο καρνοσίνη, που βρίσκεται στους μυς και στον εγκέφαλο, δρα ενάντια στη γλυκοζυλίωση των πρωτεϊνών στους ιστούς, καταλαμβάνοντας τη θέση τους. Με αυτό τον τρόπο, δημιουργώντας μία γλυκοζυλιωμένη καρνοσίνη η οποία έπειτα απομακρύνεται φυσικά από τον οργανισμό, εμποδίζει τα μόρια σακχάρου να ενωθούν με το κολλαγόνο και την ελαστίνη. Πέρα όμως από αυτή την ιδιότητα, η καρνοσίνη είναι και ένα εξαιρετικό αντιοξειδωτικό. Μαζί με άλλα γνωστά αντιοξειδωτικά, όπως οι βιταμίνες C και Ε, που μειώνουν τις φλεγμονές και προστατεύουν την επιδερμίδα από τις ελεύθερες ρίζες, γίνεται ένας ακόμα ισχυρός σύμμαχος της ομορφιάς μας. Ιδιαίτερα βοηθητικός είναι και ο ρόλος ενός άλλου συστατικού, της ρετινόλης, που συμβάλλει στη δύναμη και στην ελαστικότητα του δέρματος αυξάνοντας την παραγωγή κολλαγόνου και ελαστίνης. Ωστόσο, αν και υπάρχουν αυτά τα νέα όπλα κατά της γήρανσης της επιδερμίδας, η πρόληψη παραμένει πάντα η καλύτερη κίνηση.

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κ. Μαρία Καρδάση, δερματολόγο και πρόεδρο της Ελληνικής Ακαδημίας Αντιγήρανσης.