Η πρόωρη συνταξιοδότηση ατόμων σχετικά μάχιμης ηλικίας παρουσιάζει άλλο ένα μειονέκτημα εκτός από όσα ήταν ήδη γνωστά: Σύμφωνα με έρευνα, όσο πιο νέοι βγαίνουν οι άνθρωποι στη σύνταξη, τόσο νεότεροι παρουσιάζουν σημαντικές αδυναμίες στο μνημονικό τους. Είναι, βέβαια, εμπειρικά γνωστό από παλιά ότι η συνταξιοδότηση σε στρεσάρει οικονομικά (αφού πρέπει να ζεις με χαμηλότερο εισόδημα), αλλά σε απαλλάσσει από την αγωνία της ανεργίας και σε χαλαρώνει εργασιακά. Οι ειδικοί ήδη γνώριζαν, δηλαδή, όπως και όλοι μας εμπειρικά, ότι όσο λιγότερο αναγκάζεσαι να χρησιμοποιείς τον εγκέφαλό σου για την επιβίωση, τόσο λιγότερο τον «γυμνάζεις» και άρα κάποιες λειτουργίες του είναι αναμενόμενο να ατονούν. Όμως, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ εξυψώνουν τώρα τη δουλειά σε «εργαλείο πνευματικής επιβίωσης». Θεωρούν, δηλαδή, ότι η απώλεια της ιδιότητας του εργαζομένου συνεπάγεται τόσο μεγάλες ζημίες για τον εγκέφαλο, που ίσως πρέπει να βλέπουμε τη δουλειά ως το βασικό μέσο για «να αποδίδουμε στο μάξιμουμ πνευματικά και σωματικά».

Αντίλογος

Είναι γεγονός ότι και παλαιότερες έρευνες έχουν κατά καιρούς δείξει πως άπαξ και οι άνθρωποι συνταξιοδοτηθούν, αρχίζουν σχεδόν αυτομάτως να αποδίδουν χειρότερα σε όλα τα τεστ – γνώσεων, μνήμης, μαθηματικής ικανότητας κλπ. Εντούτοις, δεν συμφωνούν όλοι οι ειδικοί ότι τα πράγματα έχουν όντως έτσι. Ένα επιχείρημα εναντίον των πορισμάτων της έρευνας «κατά της εργασίας» και «υπέρ της συνταξιοδότησης» όσον αφορά το μυαλό μας είναι και το εξής: Ίσως οι συνταξιούχοι να παρουσιάζουν χαμηλότερες επιδόσεις επειδή έτσι κι αλλιώς παρουσίαζαν κάμψη των πνευματικών ικανοτήτων τους προτού συνταξιοδοτηθούν και γι’ αυτό ακριβώς έκριναν ασφαλέστερο να βγουν στη σύνταξη. Εκείνο, δηλαδή, που λένε οι ειδικοί είναι ότι πιθανόν να συνταξιοδοτούνται πρόωρα και πιο πρόθυμα εκείνοι που ήδη παρουσιάζουν μια σημαντική κάμψη ικανοτήτων, ενώ απεναντίας όσοι είναι διανοητικά ακμαίοι μένουν στην αγορά εργασίας μέχρι τα γεράματά τους.

Επίσης, κάποιοι ειδικοί επισημαίνουν ότι η έρευνα επικεντρώθηκε σε ηλικίες συνταξιοδότησης, ενώ δεν εξέτασε με προσοχή τις συνέπειες που έχει στη μνήμη και στο IQ η προσπάθεια του ανθρώπου «να αποδίδει το μάξιμουμ» όταν η φυσική ηλικία του δεν τον βοηθά. Υπενθυμίζουν, συγκεκριμένα, ότι άλλες έρευνες έχουν δείξει ακριβώς το αντίθετο: Όσο περισσότερο πιέζεται ο άνθρωπος να ξεπεράσει τα όριά του και να αποδίδει «σαν νέος», τόσο χειροτερεύουν τελικά οι πνευματικές επιδόσεις του.