Από τη Ναταλία Κουτρούλη, MSc, Ψυχολόγο υγείας, με εκπαίδευση στη γνωσιακή ψυχοθεραπεία και τη συμβουλευτική, Διδάσκουσα στην Ακαδημία Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής

«Δεν με ακούει καθόλου! Με αγνοεί! Δεν ενδιαφέρεται για κανέναν κανόνα και δεν τον τρομάζει καμία τιμωρία! Τι να κάνω;»…

Ακόμα κι αν δεν έχουμε χρησιμοποιήσει αυτές ακριβώς τις εκφράσεις, οι περισσότεροι γονείς έχουμε αισθανθεί αυτό το κύμα της απόγνωσης που ακολουθεί τις απέλπιδες προσπάθειές μας να μάθουμε στα παιδιά μας να εφαρμόζουν κάποιους κανόνες καλής συμπεριφοράς. Σας θυμίζει κάτι; Κι όμως μπορούμε να το επιτύχουμε ακολουθώντας μερικά από τα παρακάτω βήματα:

1. Πρόληψη: εξηγούμε εξ’ αρχής με σαφήνεια τον κανόνα προτού φτάσει το παιδί στην παράβασή του, π.χ., «Τώρα που θα πάμε στην ταβέρνα, θα χρειαστεί να καθίσεις ήσυχα στην καρέκλα σου μέχρι να μας φέρουν το φαγητό, χωρίς να φωνάζεις. Δεν είναι όμορφο να φωνάζουμε, όταν όλοι γύρω μας τρώνε, θα τους ενοχλήσουμε. Μπορούμε να παίξουμε και με τα αυτοκινητάκια σου αν βαρεθείς.»

2. Συμβόλαιο: κάνουμε συμφωνία με το παιδί για τη συμπεριφορά που αρμόζει, εξηγώντας τι του ζητάμε, για ποιο λόγο και τι αποτέλεσμα θα έχει. Θα χρειαστεί να είμαστε πειστικοί και ετοιμόλογοι, τα παιδιά συχνά μας εκπλήσσουν με τα επιχειρήματά τους. Πάντως η απάντηση, του γονέα, «Έτσι» ή «Γιατί το λέω εγώ» κρίνεται αναποτελεσματική

3. Συνέπεια: οι κανόνες που θέτουμε πρέπει να εφαρμόζονται με συνέπεια, σταθερότητα και ηρεμία από μέρους μας. Χωρίς να εκνευριστούμε, απλώς κάνουμε πράξη όσα έχουμε ήδη συζητήσει με το παιδί. Με αυτό τον τρόπο και το ίδιο το παιδί θα καταλάβει από την αντίδρασή μας ότι εννοούμε όσα λέμε και θα το σκεφτεί για την επόμενη φορά.

4. Ασφάλεια: τα όρια δείχνουν στο παιδί τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει. Ένα πρόγραμμα, μια ρουτίνα παρέχει στο παιδί ασφάλεια και την αίσθηση ότι κάποιος ασχολείται μαζί του και ενδιαφέρεται για τη συμπεριφορά του.

5. Ανάλυσέ το: είναι απαραίτητο να συζητάμε με το παιδί κάθε φορά που δημιουργείται κάποιο πρόβλημα και να του εξηγούμε με ηρεμία τους λόγους για τους οποίους δεν είναι σωστό αυτό που κάνει. Για παράδειγμα, «Δεν είναι σωστό να χτυπάμε τα άλλα παιδιά, γιατί πονάνε. Μπορείς να του πεις να μη σου παίρνει το παιχνίδι σου και αν δεν στο δίνει, η δασκάλα σας θα σας βρει μια λύση.»

6. Περιορισμός του «Μη»: αναμφίβολα είναι η λέξη που απεχθάνονται τα παιδιά, «Μην τρέχεις, μην τρως με τα χέρια, μην φωνάζεις…». Ευτυχώς, η πλούσια ελληνική γλώσσα μας προσφέρει εναλλακτικές λύσεις, για παράδειγμα, «Καλύτερα να περπατάς, παρά να τρέχεις.», «Δοκίμασε να φας το φαγητό σου με το πιρούνι σου», «Θα προτιμούσα να μιλάς πιο σιγά»κ.α. Με τέτοιου είδους προτάσεις δείχνουμε στο παιδί τι θέλουμε να κάνει και εστιάζουμε στο σωστό, όχι στο λάθος.

7. Επιβράβευση: όταν τα καταφέρνει και κάνει κάτι όπως του το έχουμε εξηγήσει, πρέπει να το αναγνωρίζουμε με λέξεις, συναισθήματα και συμπεριφορές. Η συστηματική «εξαγορά» με δώρα δε θεωρείται καλός τρόπος επιβράβευσης.

8. Διπλωματία: όταν κάνει κάτι λάθος, δεν είναι ωφέλιμο να χαρακτηρίζουμε το παιδί , αλλά να μιλήσουμε για τη συμπεριφορά του. Για παράδειγμα δε θα πούμε «Είσαι κακό παιδί που έσπασες το πιάτο», αλλά «Δεν είναι καλό να σπάμε τα πιάτα». Ας μάθουμε από τώρα στα παιδιά μας ότι δεν χαρακτηρίζεται κανείς από μια μόνο του πράξη, αλλά από το σύνολο της προσωπικότητάς του

9. Περασμένα- ξεχασμένα: δεν χρειάζεται να του υπενθυμίζουμε διαρκώς τα λάθη που έκανε στο παρελθόν. Για παράδειγμα, «Και κανόνισε, μην κοπανίσεις πάλι την πόρτα όπως έκανες χτες!». Ας συζητάμε τα προβλήματα την ώρα που παρουσιάζονται, χωρίς να «κρατάμε» κακίες.

10. Αναπνοές: για να μπορούμε να προβλέπουμε τη συμπεριφορά, να εξηγούμε εκ των προτέρων τους κανόνες, να είμαστε σε επιφυλακή, να διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας την ώρα της κρίσης, να κάνουμε το σωστό και πόσα άλλα απαιτεί ο γονεϊκός ρόλος, θα χρειαστούμε βοήθεια… Βαθιές αναπνοές λοιπόν, όταν πιεζόμαστε, και υπενθύμιση ότι «κρίση είναι, θα περάσει»

Αναμφίβολα, είναι απαιτητικό να είναι κανείς ένας γονέας που ασχολείται με τη διαπαιδαγώγηση και τη βελτίωση της συμπεριφοράς των παιδιών του. Αξίζει όμως τον κόπο να δοκιμάσει μερικούς τρόπους που κρίνονται αποτελεσματικοί, να απομακρυνθεί από τις φωνές, το θυμό, την τιμωρία, το ξύλο. Ας κάνουμε μια προσπάθεια να γίνουμε το πρότυπο συμπεριφοράς των παιδιών μας.